Felsefeci
(D. 1905, Malatya - Ö. 1984, İstanbul). İlk soyadı olan Temüralp’i 1937’de
mahkeme kararıyla değiştirdi. 1928’de Sivas Lisesi’ni bitirdikten sonra
Avrupa’da eğitim almak için açılan sınavı kazanıp Almanya’ya gitti. Göttingen
ve Berlin üniversitelerinde çeşitli hocalardan fizik, kimya, felsefe, mantık,
fizyoloji, psikoloji, tarih gibi birçok alanda ders aldı. Aynı zamanda Latince
ve Grekçe öğrendi. Döndüğünde İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe
Bölümü’nde asistan olarak göreve başladı (1937). Aynı üniversitede doçent
(1942) ve profesörlüğe (1959) yükselerek Sistematik Felsefe Kürsüsü’nün başına
geçti. Bir dönem Tübingen Üniversitesi’nde misafir profesör olarak ders veren
Mengüşoğlu, 1978 yılında emekli oldu.
Profesör
Mengüşoğlu’nun makaleleri Yeni Nesil,
Felsefe Arkivi (1952-57), Anadolu Araştırmaları (1965) dergileri
ile İstanbul Üniversitesi Bülteni’nde yayımlandı. Kendisi gibi felsefeci
olan eşi Tomris Mengüşoğlu ile evliliğinden iki çocuğu vardır.
ESERLERİ:
Über
die Grenzen der Erkennbarkeit bei Husserl und Scheler (Husserl ve Scheler’de Bilinebilirliğin Sınırları Üstüne,
1937), Kant ve Scheler’de İnsan Problemi (1949), Felsefeye Giriş
(1958), Değişmez Değerler Değişen Davranışlar (1965), Felsefî
Antropoloji (1971), Fenemonoloji ve Nicolai (1976), İnsan ve
Hayvan, Dünya ve Çevre (İnsan ve Hayvanın Varlık Yapısında Ortaya Çıkan Zıt
Fenomenler, 1979).
ÇEVİRİ:
Almanya’da Yeni Ontoloji Cereyanı
(Nicolai Hartmann’den, 1946), İnsan, Kâinattaki Yeri (Max Scheler’den,
1947), Felsefenin Temel Disiplinleri
(Heinz Heimsoeth’ten, 1952), Immanuel Kant’ın Felsefesi (Heinz
Heimsoeth’ten, 1967), Mantık (Bruno
van Freytag Löringhoff’tan, 1973).
KAYNAKÇA: Uluğ Nutku / Takiyettin Mengüşoğlu
Üzerine (Doğa ve Bilim, sayı:16, 1984), Oruç Aruoba / Bir Felsefecinin Ardından
(Milliyet, 12.2.1984), Arslan Kaynardağ / Mengüşoğlu’nun Ardından (Cumhuriyet,
17.3.1984), M. Hayrettin Abacı / Mengüşoğlu Öldü (Yeni Malatya, 11.2.1984), H.
İbrahim Işık / Yitirdiğimiz Büyük Felsefe Eğitimcisi (Öğretmen Dünyası,
6.1.1985), Arslan Kaynardağ / Felsefecilerle Söyleşiler (1986), İhsan Işık /
Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) - Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) –
Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye
Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) - Ünlü
Fikir ve Kültür Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 3, 2013) -
Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), İonna Kuçuradi / Yüzyılımızda
İnsan Felsefesi: Takiyettin Mengüşoğlu Anısına (1997), Şükran Kurdakul /
Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999).