Tarihçi (D. 1488, ? - Ö. 1562, Dimetoka).
Arnavut asıllıdır. II. Beyazid döneminde Enderun’da iyi bir öğrenim görerek
yetişti. Yavuz Sultan Selim zamanında çeşitli devlet memurluklarında yükselerek
sancak beyliği, beylerbeyliği, birkaç defa vezirlik (bakan) ve sadrazamlık
(başbakan) yaptı (1539). Kanunî’nin kız kardeşi olan eşiyle arası açılınca
nikâhı feshedilerek görevinden alındı ve yüksek bir aylık bağlanarak
Dimetoka’da zorunlu ikamete tabi tutuldu (1541). Hayatının sonraki yıllarında
tümüyle eserlerini yazmakla meşgul oldu. Şairliği de olan Lütfi Paşa’nın asıl
önemi, Tevârih-i Âli-i Osman adlı tarihi ile daha çok bozulan düzen ve
gelenekler konusunda kaleme aldığı Âsâfname adlı eseri dolayısıyladır.
ESERLERİ:
Tevârih-i Ali Osman (1554 yılına kadarki Osmanlı tarihi,
1923), Âsâfname (1910, Latin harfleriyle A. Uğur tar., 1982), Halasu’l-Umme
fi Marifeti’l-Eimme (Süleymaniye Kütüphanesi, Arapça, satır araları
Türkçe).
Ayrıca fıkıh ve kelam konularında Arapça
yazılmış yirmiye yakın kitabı vardır.
KAYNAK: Bursalı Mehmed Tahir / Osmanlı
Müellifleri III (1975), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli
Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009).