Muazzez İlmiye Çığ

Sümerolog, bilim insanı, tarihçi. 20 Haziran 1914, Bursa doğumludur. Muazzez İlmiye Çığ’ın ailesi köken olarak Kırım’lı göçmenlerden olup babası Kırım’dan Merzifon’a, annesi ise Kırım’dan Bursa’ya göç etmişti. Ailesi İzmir’de yaşamaktayken, 1919’da İzmir’in Yunan ordusu tarafından işgalinin ardından daha güvenli bir yer olan Çorum’a yerleşti. Muazzez İlmiye Çığ, ilkokula Çorum’da başladı,  ailesi oradan Bursa’ya taşınınca, orada özel bir okul olan “Bizim Mektep”te Fransızca ve keman dersleri de aldı. 1926 yılında sınav kazanarak Bursa Kız Muallim Mektebi’ne (Bursa Kız Öğretmen Okulu) girdi. 1931 yılında bu okulu bitiren Çığ, babası gibi öğretmenlik yapmak üzere Eskişehir’e atandı. Babasının da öğretmenlik yaptığı Eskişehir’de dört buçuk yıl çalıştı.

Muazzez İlmiye Çığ, Atatürk’ün emriyle kurulan AÜ Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’nin Hititoloji Bölümü’ne girdi (1936). Burada, Nazi yönetimindeki Almanya’dan Türkiye’ye kaçıp gelen Prof. Dr. Hans Gustav Guterbock’tan Hitit dili ve kültürü derslerini, Prof. Dr. Benno Landsberger’den Sümer ve Akad dilleri ve Mezopotamya kültürü dersleri aldı. Çığ, 1940 yılında Ankara Üniversitesi’nden mezun oldu ve İstanbul Eski Şark Eserleri Müzesi Çiviyazılı Belgeler Arşivi’ne uzman olarak atandı. Bu sırada okul arkadaşı ve öğretmen Kemal Çığ ile evlendi. Müzede çalıştığı 31 yıl boyunca meslektaşı Hatice Kızılay ve Dr. F.R. Kraus ile birlikte müzenin deposunda bulunan Sümer, Akad ve Hitit dillerinde yazılmış on binlerce tableti temizleyip sınıflandırarak numaralandırdı. Yetmiş dört bin tabletten oluşan çivi yazılı belgeleri belgeliğini oluşturdu. Üç bin tabletin kopyasını yapıp katalog olarak yayımladı.

Muazzez İlmiye Çığ, İstanbul Arkeoloji Müzesi’ni; Paris-Louvre Museum, Londra-British Museum, Berlin-Vorderasiatisches Museum gibi bir Eski-Önasya Dilleri Araştırma Merkezi durumuna getirdi. Amerika’dan, Almanya’dan ve Finlandiya’dan gelen uzmanlarla Sümeroloji alanında yayınlar yaptı. 1957 yılında Münih’te yapılan Oryantalistler Kongresi’ne katıldı. 1960’da Heidelberg Üniversitesi’nde altı aylık bir çalışma yaptı. 1965’te Roma’da açılan Hitit sergisini bu kentten alarak Londra’ya götürdü. Kısa bir süre kaldığı Londra’da da çalışmalarını sürdürdü. 1972 yılında Arkeoloji Bölümü’nden emekliye ayrıldı.

Emekliye ayrıldıktan sonra bir süre yurtdışında yaşayan Çığ, 1988’de Philadelphia’daki Asuroloji Kongresi’ne katıldı. Philadelphia Üniversitesi Müzesi Tabletler Bölümü Başkanı Prof. Kramer ile yaptığı çalışmalar sonucu Sümer edebiyatına yeni konular kazandırdı, eksik bilgileri tamamladı. Kramer’in “Tarih Sümer’le Başlar” yapıtını Türkçeye çevirdi (Türk Tarih kurumu, 1990-95-98). Kitabın çok ilgi görmesi üzerine 1993’te çocuklara yönelik “Zaman Tüneliyle Sümerlere Yolculuk” kitabını yazdı. İlerlemiş yaşına karşılık arka arkaya yeni yapıt üretmeyi sürdürerek Sümer ve Hitit kültürlerini tanıtan on beş kitap yazdı.

Çalışmaları nedeniyle, 2000 yılında İstanbul Üniversitesi kendisine ‘Fahri Doktor’ unvanı verdi. 2005 yılında Osmaniye’nin Çardakköyü’ndeki Anadolu Kültür Araştırmaları Derneği tarafından kendisine ‘Özgür İnsan’ ödülü verildi.

2007 yılında, “Vatandaşlık Tepkilerim” adlı kitabında, “Halkı kin ve düşmanlığa tahrik etmek” savıyla yargılandı ve ilk duruşmada aklandı. Muazzez İlmiye Çığ'ın “Vatandaşlık Tepkilerim” adlı kitabı, Galatarasaray Rotary Kulübü tarafından İngilizceye çevrilip basılarak Avrupa ve Amerika’daki üniversite kütüphanelerine dağıtılmıştır.

Muazzez İlmiye Çığ, davet edildiği konferans ve organizasyonları ile televizyonlarda Sümer tarihi ve toplum sorunları hakkında konuşmalar yaptı.

Yunan Mitolojisi’nin Sümerlerden alıntı olduğunu iddia etti. Kitaplarından “Sümerli Ludingirra”, 2004 yılında İran’da basıldı. Kendisine Adana Tepebağ Rotary Kulübü Meslek Hizmet Ödülü, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fahri Doktora unvanı, Osmaniye Anadolu Kültür Araştırmaları Derneği ‘Özgür İnsan’ ödülü verilen Muazzez İlmiye iki kız annesidir.

106 Yaşına Giren Muazzez İlmiye Çığ “Hayattaki En Önemli 3 Şeyi” Açıkladı

Dünyaca ünlü Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ, 106. yaşını kutladı.

Muazzez İlmiye Çığ’ın hayatını kaleme alan Sedef Kabaş, sosyal medyada “Yaşayan efsane, dünyaca ünlü Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ, nam-ı diğer ‘Muazzam Muazzez’ ile Mersin’de buluştuk, yeni yaşını kutladık Dile kolay 106. yaşına girdi” mesajını paylaştı.

Mersin’de Muazzez İlmiye Çığ’ı ziyaret eden Sedef Kabaş, 106. yaşını kutlayan Muazzez İlmiye Çığ’a “Hayattaki en önemli 3 şey nedir?” sorusunu yöneltti. Çığ, “Sevgi, dostluk ve kendine güven” diye yanıt verdi.

ESERLERİ:

Kur’an İncil ve Tevrat’ın Sümer’deki Kökeni (1995), Sümerli Ludingirra- Zaman Tüneliyle Yolculuk (1996), İbrahim Peygamber - Sümer Yazılarına ve Arkeolojik Buluntulara Göre (1997), İnanna’nın Aşkı / Sümer’de İnanç ve Kutsal Evlenme (1998), Zaman Tüneliyle Sümer’e Yolculuk (1998), Hititler ve Hattuşa / İştar’ın Kaleminden (2000), Gılgameş / Tarihte İlk Kral Kahraman (2000), Ortadoğu Uygarlık Mirası (2002), Ortadoğu Uygarlık Mirası 2 (2003), Sümer Hayvan Masalları (2003), Bereket Kültü ve Mabet Fahişeliği (2004), Vatandaşlık Tepkilerim (2004), Atatürk Düşünüyor (2005), Sümerlilerde Tufan / Tufan’da Türkler (2008).

KAYNAKÇA: İhsan Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) – Ünlü Bilim Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 2, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), Serhat Öztürk / Çivi Çiviyi Söker: Muazzez İlmiye Çığ Kitabı (2002), Söyleşi (Vatan Gazetesi,16 Ekim 2006), Muazzez İlmiye Çığ’dan itiraf: “Profesör değilim, sadece kütüphane memuruydum” (Zaman, 24 Mayıs 2009), 106 yaşına giren Muazzez İlmiye Çığ “Hayattaki en önemli 3 şeyi” açıkladı (odatv.com, 19.06.2019).