Tarihçi, akademisyen,
tarih profesörü. 12 Nisan 1946, Yozgat doğumlu. Yozgat Gazi Paşa İlkokulu
(1956), Yozgat İmam Hatip Okulu (1963), İstanbul Bakırköy Lisesi (fark ders
sınavlarını vererek), İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü (1967), İstanbul
Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü (1971) mezunu. Bir süre Ankara
İmam Hatip Lisesinde öğretmenlik (1971-72) yaptı.
1972’de
Hacettepe Üniversitesi Sosyal ve İdari Bilimler Fakültesi (Edebiyat Fakültesi)
Tarih Bölümüne asistan olarak girdi. Yüksek lisansını “Osmanlı İmparatorluğunda
Zâviyeler: XIV.-XVII. Yüzyıllar” adlı tezi ile 1974’te aynı üniversitede
tamamladı. Doktorasını “
1978’de HÜ
Tarih Bölümüne öğretim görevlisi olarak atandı. 1983’te tamamladığı “Bektaşi
Menakıbnâmelerinde İslâm Öncesi İnanç Motifleri” başlıklı tezi ile doçent
oldu, 1988’de profesörlüğe yükseldi. 1993-97 yılları arasında HÜ Türkiyat
Araştırmaları Merkezi başkanlığı görevini yürüttü. 1998’den itibaren Brill
(Leiden) Yayınevinin Halil İnalcık ve Suraiya Faroqhi yönetiminde yayımlamakta
olduğu The Ottoman Heritage dizisinin, 1997’den itibaren Journal of
the History of Sufism dergisinin danışma kurulu üyeliğinde bulundu.
Çalışmalarını HÜ Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümünde öğretim üyesi olarak
sürdürdü. Çalışma alanları, Türk tarihi çerçevesinde İslâm alanının özellikle
Selçuklu ve Osmanlı dönemleri, Heterodoksi, Alevîlik ve Bektaşîliktir.
Atatürk
Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu, Türk Kültürünü Araştırma
Enstitüsü ve İLESAM üyesidir.
Makaleleri:
“Millî
Mücadele’de Çapanoğlu İsyanı” başlıklı ilk
makalesi Türk Kültürü Araştırmaları dergisinde yer almıştı (cilt: VII-X,
1973). Türkoloji ve tarih konularındaki diğer makaleleri yurtiçi ve
yurtdışındaki pek çok akademik dergide, ayrıca Türk Yurdu, Türkiye Günlüğü,
Tarih Enstitüsü Dergisi, Türk Kültürü, Osmanlı Araştırmaları (The Journal of
Ottoman Studies), Belleten, Türk Dili, İslâmî Araştırmalar, Toplumsal Tarih,
Cem vb. dergilerde yayımlandı. Osmanlı, Türk Tarihi, The Turks, Osmanlı
Uygarlığı, Ottoman Civilisation kitaplarına bölüm; İslâm Ansiklopedisi,
TDV İslâm Ansiklopedisi, The Persian Encyclopedia of Islam, Lexicon Des
Mittelalters için madde yazdı.
Ödülleri:
Türk
Sufiliğine Bakışlar adlı eseriyle 1996
Türkiye Yazarlar Birliği Araştırma Ödülü ile 1997 Hacettepe Üniversitesi Bilim
Ödülünü, Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler adlı çalışmasıyla da
1998 Türkiye Yazarlar Birliği Araştırma Ödülünü aldı.
2019 yılı Cumhurbaşkanlığı Kültür
ve Sanat Büyük Ödülleri'nde; "Sosyal Bilimler" dalındaki ödülün
"tarih ve kültür tarihçiliğine yaptığı katkıları, İslam tarihindeki
tasavvufi grup, kişi ve yapıları sosyal tarih perspektifinden titizlikle
inceleyen akademik çalışmaları dolayısıyla" Ahmet Yaşar Ocak'a verilmesi
uygun bulundu.
ESERLERİ:
Babaîler İsyanı (1980; Babailer İsyanı yahut Aleviliğin Tarihsel
Altyapısı adıyla gen. 1996), Sufilik
Geleneğinin Efsanevi Öncüsü: Veysel Karani ve Üveysilik (1982), Bektaşî Menakıbnâmelerinde İslâm Öncesi
İnanç Motifleri (1983; 2. bas. Alevi ve Bektaşi İnançlarının İslâm
Öncesi Temelleri adıyla, 2000), Elvan
Çelebi / Menakıbu’l-Kudsiyye fi Menasibi’l-Ünsiyye (İsmail E. Erünsal
ile, 1984), Türk Halk İnançlarında ve
Edebiyatında Evliya Menkıbeleri (1984; 2.bas. Kültür Tarihi Kaynağı
Olarak Menâkıbnâmeler: Bir Metodoloji Denemesi adıyla, 1990), İslâm Türk İnançlarında Hızır Yahut
Hızır-İlyas Kültü (1985),
KAYNAKÇA: Vitrindekiler (Cumhuriyet Kitap, 16.7.1998),
Vitrindekiler (Cumhuriyet Kitap, 9.9.1999), Tufan Gündüz / Osmanlı Toplumunda
Zındıklar ve Mülhidler (Virgül, sayı: 23, Ekim 1999), İhsan Işık / Türkiye
Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) -
Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi
(2006, gen. 2. bas. 2007) – Ünlü Bilim Adamları (Türkiye Ünlüleri
Ansiklopedisi, C. 2, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), 'Cumhurbaşkanlığı Kültür ve
Sanat Büyük Ödülleri'nin sahipleri açıklandı (aa.com.tr, 25.11.2019).
