Osmanlı tarihçisi (D. ? - Ö. 1764, ?). Patrona
İsyanı hakkında kaleme aldığı tarihiyle tanındı. Hayatına dair bilgiler kendi
eserinden bilinenlerdir. Bazı kaynaklara göre III. Ahmed’in mühürdarı oldu;
1753-64 yılları arasında birkaç defa reîsülküttâblığa getirildi. Şair olan
Abdi’nin o devirde yaşamış birkaç Abdi’den hangisi olduğu kesin olarak
bilinmemektedir. Abdi Efendi’nin, Târîh-i Sultan Mahmud Han İbn Sultan
Mustafa Han adını taşıyan, fakat daha çok Abdi Târihi adıyla bilinen
kitabı monografik bir eserdir. Abdi Târihi’nin Süleymaniye
Kütüphanesindeki nüshası, Faik Reşit Unat tarafından yayımlandı.
“Sadece Patrona ayaklanmasını, başlangıcından
bastırılmasına kadar canlı bir şekilde anlatmaktadır. Bizzat devrin olayları
içinde yaşamış bir kimsenin kaleminden çıkan bu eser, müellifinin şahsî
müşahedelerini vermesi bakımından orijinal bir kaynaktır; aynı zamanda bu olay
hakkında yazılmış Destârî Sâlih’in eserinde ve Sâmî Târîhi’nde verilen
bilgileri de tamamlar mahiyettedir. Ayrıca bu tarihte 1142 (1729-30) vak’aları
arasında İran savaşlarıyla ilgili bilgiler de vardır.” (Abdülkadir Özcan)
HAKKINDA: Faik Reşit Unat / 1730 Patrona
İhtilâli Hakkında Bir Eser Abdi Tarihi (1943), Bekir Sıtkı Baykal / Destârî
Sâlih Târihi (1962), Sicill-i Osmânî (c. 3, s. 410), Bursalı Mehmet Tahir /
Osmanlı Müellifleri III (s. 106), Türk Ansiklopedisi (c. 1, s. 32), Abdülkadir
Özcan / TDV İslâm Ansiklopedisi (c: 1, 1988, s. 73).
