Osmanlı devlet adamı, sadrazam, donanma komutanı,
diplomat (D. 1813, Kıbrıs – Ö. 1865, İstanbul). Sultan Abdülmecid ve Abdülaziz dönemlerinde
üç defa Sadrazamlıkta bulunmuş vezirlerdendir. Kıbrıslı Hüseyin Efendi’nin
oğludur. Gençliğinde Kıbrıs’tan İstanbul’a gelerek Hazine Kethüdası bulunan
amcası Kıbrıslı Mehmed Efendi’nin referansı ile İkinci Mahmud’un sarayına
alındı. 1828’de yeni askerlik teşkilâtı kurulunca Hassa Alayına Yüzbaşı oldu ve
dört yıl sonra tahsil için Avrupa’ya gönderilip iki yıl Paris’te ve bir süre de
Londra’da, o dönem Elçi bulunan Namık Paşa’nın maiyetinde kaldı. İstanbul’a
gelince Binbaşı oldu. Avrupa’ya tahsile talebe gönderilirken Kıbrıslı Mehmet
Bey hem bu talebelerle ilgilenmek, hem de tahsilini tamamlamak üzere tekrar
Paris’e yollandı.
Yurda dönüşünde Abdülmecid Padişah olmuştu. Miralay
rütbesi ile Tophaneye, sonra Askerî Meclise, daha sonra Anadolu’dan redif
askeri toplamaya memur edildi. Yabancı dil bildiği için idare işlerinde
kullanılması tercih edilerek Akkâ Muhafızı, Kudüs Mutasarrıfı ve 1848’de
Vezirlikle Londra Elçisi oldu. 1850’de Halep Valisi, biraz sonra Girit Valisi
tayin edildi. Girit’ten istifa ederek Arabistan Ordusu Müşirliğine, 1852’de
Edirne Valiliğine, 1853’te Kaptanı Deryalığa tayin edildi ve aynı yıl içinde
Sadrazam oldu. Bu ilk Sadrazamlığında altı ay kadar bulunmuştur.
Sonra muhtelif meclislere memur olmuş, Âli Paşa Paris
Kongresine gittiği zaman Sadaret Kaymakamı olmuştu. 1858’de ikinci defa
Sadrazam oldu ve sekiz ay kadar kaldı. Aynı yıl içinde üçüncü defa Sadrazamlığa
getirilmiş ve Abdülaziz Padişah olunca onu bir sene kadar daha Sadrazamlıkta
bıraktı. 1861’de azledildi. Üç ay kadar Edirne Valiliğinde, sonra Vükelâ
Meclisinde, Meclis-i Hazain Reisliği, Adliye Meclisi Reisliği gibi o zamana
göre önemli sayılan makamlarda bulundu. Doğru bir adam olarak tanınmıştır.
Ölümünde bir yalısından başka malı yoktu. Sultan Mahmut Türbesi bahçesinde
gömülüdür.
KAYNAK: İbrahim Alâeddin Gövsa / Türk Meşhurları (1946).
