Mimar (D. 1873, İstanbul – Ö. 1942, İstanbul). Osmanlı vezirlerinden Bağdat valisi Giritli Sinan Paşa ile besteci ve şair Leyla Hanım'ın oğlu’dur. Mekteb-i Sultani (Galatasaray Lisesi)'nin ikinci sınıfından ayrılarak Paris'e gitti (1888). Burada Ecole Cenrale'den matematik lisansı almasının ardından Académie Julian'da resim, Ecde Cpntrale'de mühendislik öğrenimi gördü. Ecde National des Beaux-Arts'ın sınavlarını kazanarak mimarlık okudu. Fransa Devlet başkanının özel izniyle Fransız olmayanların kabul edilmediği Roma ödülü (Prix Rome) bursu yarışmasına, katıldı ve yarışmadaki çalışmasıyla Légion d'honneur nişanıyla ödüllendirildi. İstanbul’a dönmesinin ardından Şehremaneti mimarlığına atandı (1899). Cemil Topuzlu Paşa'nın şehreminliği sırasında Heyet -i Fenniye reisi oldu. 1905'te Posta telgraf nezareti mimarlığına getirildi; İkinci meşrutiyetten sonra (1908), Sultan V. Mehmet (Reşat)’in isteğiyle başmimarlığa atandı. Birinci Dünya savaşı sırasında Enver Paşa'nın emriyle Harbiye nezareti başmimarı oldu. Cumhuriyet'in ilanından sonra Ankara'da görev aldı. Gazi köşkü (1924), II. Türkiye Büyük Millet Meclisi (1924), Ankara Palas'ın ilk projesi gibi dönemin önemli yapılarının tasarımını gerçekleştirdi. 1925’te İstanbul’a giderek çalışmalarını orada sürdürdü.
Kemalettin Bey'le birlikte Birinci ulusal mimarlık
akımının önde gelen temsilcilerinden biri olan Tek, bu akımın biçimsel ve kuramsal temelini oluşturdu. Klasik Osmanlı mimarlığının
kubbe kemer gibi öğeleriyle bezemelerini kullandığı yapılarının ilk örnekleri, İstanbul'daki
Defter-i Hakani (Tapu ve
Kadastro Müdürlüğü, 1908)
ve Sirkeci'deki Büyük Postane'dir (1909). Uygulamalarının yanı sıra Sanayii
Nefise Mektebi Âlisi
(Güzel Sanatlar Akademisi)'nde ve Mühendis Mektebi Âlisi (İstanbul Teknik Üniversitesi)'nde ders verdi. Zaman zaman güncel mimarlık
ve kent tasarımı konularında yazılar yazdı. Adı 2007 yılında Kastamonu’da
açılan kültür merkezine verildi.
BAŞLICA ESERLERİ:
Mahmud Paşa Köşkü (Moda / İstanbul,
1896), Zihni Paşa Camii (Erenköy
/ İstanbul, 1901), İzmit Saat Kulesi (İzmit,
1901-02), Kastamonu Hükûmet Konağı (Kastamonu,
1902), Posta ve Telgraf Nezareti Fabrikası
(Sirkeci / İstanbul, 1907), Vedat Tek Evi
(Nişantaşı / İstanbul, 1913), Moda Vapur İskelesi (Moda / Kadıköy / İstanbul 1915), Haydarpaşa Vapur İskelesi (Haydarpaşa / Kadıköy / İstanbul, 1915), Tayyare Şehitleri Anıtı
(Fatih / İstanbul, 1916), Belediye Binası (Fatih / İstanbul, 1916), Tarsus Belediye Tiyatrosu ve Gazinosu (Tarsus, 1929), Tahir Han (Galata / İstanbul,
1935).
HAKKINDA: Ahmet Refik / Türk Mimarları
(1936), Suut Kemal Yetin / Türk Mimarisi (1970),
Türkiye
Ansiklopedisi (c. 4, s. 1316, 1974), Metin Sözen / Türk Mimarlığı’nın Tarihsel Gelişimi (1980) - Cumhuriyet
Dönemi Türk Mimarlığı (1984), Büyük Larousse (c. 18,s. 11351, 1986), AnaBritannica (c. 20, s. 484-485,
1987), Tarık Sipahi / Mimar Vedat Tek (Hürriyet gazetesi, 16 Eylül 1999), M.
Kadri Atabaş / Türk Mimarları (2000).