Cengiz Bektaş

Mimar, şair ve yazar (D. 26 Kasım 1934, Denizli – Ö. 20 Mart 2020, İstanbul). 56. İlkokul (Saraçhane), İstanbul Erkek Lisesi (1953), Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık Bölümü (1956), Münih Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü (1959) mezunu. Mimar Sinan Üniversitesi Şehircilik ve Mimarlık Bölümü’nde (1961-62, 1999-2000), Zafer Mühendislik Mimarlık Yüksek Okulu’nda (1967-69) ve Trakya Üniversitesi’nde (1998-99) öğretim üyesi olarak görev aldı. Münih (1959-61), Ankara ve İstanbul’da (1962-2000) serbest mimarlık, Antalya Büyükşehir Belediyesi’nde danışmanlık (1999-2000) yaptı. 1959’dan itibaren serbest mimar olarak çalışmalarını sürdüren Bektaş, konuk öğretim görevlisi olarak Makedonya, Almanya ve ABD’de bulundu. Ayrıca Türkiye Yazarlar Sendikası genel başkanlığı (1999-2005) ile Türkiye-Yunanistan Dostluk Derneği başkanlığı görevlerini üstlendi. Mimari tasa­rımlarında işlevsel bir tutum izlediği görü­lür.

Mimar Cengiz Bektaş, Türk Dil Kurumu binası projesiyle 1978 Ulusal Mimarlık Sergisi Ödülü’nü, “Akdeniz Üniversitesi Olbia Sosyal Özeği” projesiyle 2001 Ağa Han Mimarlık Ödüllü’nü aldı. Tamamladığı diğer mimari tasarımları arasında İstanbul “Uluslararası Endüstri ve Ticaret Bankası” (1985-1986), Aydın “Afrodisyas Ek Müzesi” (2006-2007) binaları bulunmaktadır.

Mimar olarak Cengiz Bektaş, “Kendi kültürünün, geleneğinin ne olduğunu bilmeyen kişilerin bilgisizliği uyarınca yapılan yapılar, "Bu geçmişin çocukları bunlar olabilir mi?" sorusunu akla getiriyor.

Bana göre mimar, özellikle de bizim mimarlarımız, kültür birikiminin bilincinde olmalı. Mimarlık elbette ki insanlar için, bu çağda onlara insancıl oylumlar sunmak için yapılmalıdır. Onların gereksinimleri, mutlulukları, sağlıkları için çalışmak demek bu.” görüşündedir.

 Mimarlıkta Eleştiri (1967) adlı kitabıyla 1968 yılı Türk Dil Kurumu İnceleme-Araştırma Ödülünü, bir şiiri ile de TRT 1970 Sanat Ödülleri Yarışması’nda Tek Şiir Başarı Ödülünü kazandı. 2003’te Truva Şiir Ödülü ve Romanya Balkan Kültürüne Katkı Ödülünü, Dün Bugün ile 2007 Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödülünü aldı. Ayrıca çeşitli mimarlık ve şehircilik kuruluşlarından çok sayıda mimarlık ödülü aldı. Bazı şiir ve öyküleri çeşitli dillere çevrildi. Akdeniz adlı şiiri Aylin Livaneli tarafından bestelenerek seslendirildi.

Cengiz Bektaş, yazı yaşamına bir Denizli gazetesine yazdığı fıkralarla gir­di (1950). Şiir ve yazıları, Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın çıkardığı Türkçe dergisinde (1960) başlayarak Dost (1963), Sanat Sanatçılar (1965), Türk Dili (TDK, 1968-83), Yazko Edebiyat, Varlık, İnsancıl, Güzel Yazılar, Evrensel Kültür, Kıyı gibi dergilerde yayımlandı. Şiirleri, deneme ve incelemelerinin yanı sıra mimarlık üzerine yazı ve konuşmalarıyla da tanındı.

22. Dönemde kendisine Denizli Belediye Başkanlığı adaylığını önerildi, ancak o kabul etmedi. Babası adına yaptırdığı Hacı Halil Bektaş İlkokulunu Bedri Rahmi Eyüboğlu süslemişti.

Vefatı:

Cengiz Bektaş, 20 Mart 2020 günü İstanbul’da vefat etti.

Cengiz Bektaş İçin Ne Dediler?

“Çok yönlü bir kişilik Cengiz Bektaş, Avrupalarda okumuş ama, Anadolu ekiniyle yoğrulmuş Hitit, Frig, Lidya... Karyalı ananın, Kibele’nin oğlu parmaklarında sanatın büyüsü, dokunduğu yere güzellik katıyor, dokunduğu yapı canlanıyor, dokunduğu taş, soluk almaya başlıyor. Bir ülkesinden değil, tüm dünya kırından hasatlar kaldırıyor.  

“Mimarla ozan, gelenekselle çağdaşı bir teknede yoğurup, vardıkları bilişimle yapılar kuruyorlar, öykünmelerden uzak. Mimar Günlüğü, ozan günlüğü biraz da: ‘Çiziyorum kekik otlarına evlerimi’. Sonra da o evlere dostluğu, sevgiyi, insan soluğunu, tüm sıcaklığıyla yaşamı yerleştiriyor. Mimar eli, bir taşı, bir tuğlayı nereye koyarsa yakışacağını biliyor. Şiirini de öyle kuruyor Bektaş. Günlük dilin sözcüklerini, hem de şimdiye dek pek şiire girmemişlerini şöyle bir dokunuşla yerine koyuyor, masallardan, yinelemelerden renk katan iplikler de katıyor araya.” (Mehmet Başaran)

ESERLERİ:

Şiir:

Kişi (1964), Akdeniz (1970), Mor (1974; yeni bas., bütün şiirleri, 1998), Dört Kişiydiler Bir de Ben (1975), Yeryüzünün Yüreği (1978), Yerdeli Gökdeli (1980), Zeytinli Fırın Sokağı (1981), Güz Ey (1983), Dört Kişiydiler Bir de Ben + Ustalarım (1984), Fide (1987), On’u Birden (1992), Ustalarım, Dışların İçi (1994), Su Belleği (1998), Su Gölgesi (2002), Sevgi Alnımın Teri  (2003). 

Deneme-İnceleme:

Mimarlıkta Eleştiri (1967), Bedri Rahmi Nakışlı Bir Deneme (1975), Benim Oğlum Bina Okur (1980), Duvarların Dışı da Senin (1982), Yuva mı Mal mı (1983), Kimin Bu Sokaklar Alanlar Kentler (1987), Hoşgörünün Öteki Adı: Kuzguncuk (1996), Kültür Kirlenmesi (1996), Kent (1996),  Ev Alma Komşu Al (1996), Yaşama Kültürü, Bak Bak Desinler (1998), Barış Sofrası (2001), Kentli Olmak ya da Olmamak (1999-2004).

Derleme:

Kocasinan (1968), Halk Yapı Sanatından Bir Örnek: Bodrum (1977), Antalya (1980), Babadağ Evleri (1987), Şirinköy Evleri (1987), Akşehir Evleri (1987), Koruma Onarım (1992), Kuşadası Evleri (1992), Mimarca Merme (1993), Kuş Evleri (1994), Türk Evi (1996), Selçuklu Kervansarayları (1999), Halk Yapı Sanatı (2001). 

Çocuk Kitabı:

Koca Rıza (1981), Usta ile Çırak (1989), Ebemevi (1989), Sevgiyle Yap (1990), Çağıl Nasıl Mavi Oldu? (1995), Kitap Bahçesi I-II (2005).

Çeviri:

Çizmeli Kedi (1981), Sappho (şiir, Azra Erhat ile, 1978).

Mimari:

Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü (O. Vural ve V. Özsan ile birlikte, 1964), Türkiye Büyükelçiliği (Bonn, O. Vural ve V. Özsan ile birlikte,1964), Etimesgut Camisi (1965), Merkez Bankası Şubesi (Denizli, 1971), Silivri Toplu Konutları (İstanbul, 1972), Babadağlılar Çarşısı (Denizli,1973-75), Türk Dil Kurumu Binası (Ankara, 1977), Binevler Toplu Konut Yerleşmesi (Edirne, 1978), Demir Çelik Fabrikası (İzmir, 1983).

KAYNAKÇA: Yurt Ansiklopedisi (c. III, 1982), Atilla Özkırımlı / Türk Edebiyatı Ansiklopedisi (c. 1, s. 212, 1982), Büyük Larousse (c. 3, s. 1462, 1986), Ana Britannica (c. 3, s. 534, 1987), Memet Fuat / Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi (1999), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), TBE Ansiklopedisi (c. 1, s, 204, 2001), Mehmet Başaran /  Sevgi Alnımın Teri (2003), Cengiz Bektaş: "Mimar Yalan Söylememeli" (mimarizm.com, erişim 16.04.2012), İhsan Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001) - Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, 2007) – Encyclopedia of Turkey’s Fomous People (2013).