Şair, tarihçi (D. 1495, Vulçitrin / Rumeli – Ö. 1565, İstanbul). Sâlih ve Salâhî mahlâslarıyla Arapça, Farsça ve Türkçe şiirler yazdı. Koca Nişancı’nın kardeşidir. Salih bin Celâl olarak bilinir. Uzunçarşılı, Kastamonu Meşâhiri’nde adını Salih Salâhi olarak yazdı. İlköğrenimini Tosya’da tamamladıktan sonra İstanbul’a gidip Kemalpaşazâde’nin derslerine devam etti. Kanunî’nin hocası Kastamonulu Hayrettin Efendi’den icâzet (yeterlilik) aldı. Ayrıca Şeyh Hamdullah’tan hat dersleri aldı. 1520’de Kanunî Sultan Süleyman’ın tahta çıkışından sonra Edirne’de Saraciye Medresesi müderrisliğine tayin edildi. Bu sırada Kanunî’nin Belgrad, Rodos ve Budin seferlerine dair eserini kaleme aldı. Ayrıca Veziriazam İbrahim Paşanın faaliyetleri hakkında yazdığı manzumeler çok beğenildiğinden İstanbul Murat Paşa Medresesine nakledildi. 1535’te Atik Ali Paşa Medresesine geçti. Kısa bir süre sonra da Sahn-ı Semân müderrisliğine getirildi. Kanunî’nin isteği üzerine Firuz Şah hikâyelerini Farsçadan Türkçeye tercüme etti. 1542’de Edirne Bayezid Medresesi müderrisi oldu. Salih Çelebi kadılık da yaptı ve 1544’te Halep’te görevlendirildi. Kısa bir müddet Şam ve Mısır kadılıkları görevinde bulundu. Bu görevleri dışında bir ara kısa süre İstanbul Beyazıt Medresesinde müderrislik yaptı. 1550’de emekliye ayrıldı.
Yaşlılık döneminde evlendi. İki çocuğu oldu, fakat ikisi
de öldü. Bu üzüntüyle Leylâ ve Mecnun hikâyesini şiirleştirdi. Hayatının
bundan sonraki yıllarını Eyüp’teki evinde, ilmî araştırma ve eser yazmayla
geçirdi. 1558’de isteği üzerine tekrar Eyüp Medresesi müderrisliğine tayin
edildi. Üç yıl kadar bu göreve devam ettikten sonra gözleri göremez olunca
ayrıldı. 1565’te vefat etti, Eyüp’te Nişancı Camisi çevresine defnedildi.
Tarih, edebiyat, gramer ve fıkıh alanlarında çeşitli
eserler yazdı. Miftâhü’l-Ulûm, el Mevâkıf, el-Vikâye şerhlerine ve Islâhü’l-Îzâh’a
haşiyeleri vardır.
ESERLERİ:
Târih-i Sultân Süleymân, Târîh-i Mısır, Kıssa-i Behmen Şâh
b. Fîrûz Şah, Tercüme-i Cevâmiü’l Hikâyât ve Levâmiü’r Rivâyât, Dîvân.
HAKKINDA: İsmail Hakkı
Uzunçarşılı / Kastamonu Meşâhiri - Meşhurları (haz. Mustafa Eski, 1990),
Osmanlılar Ansiklopedisi (c. 2, 1999, s. 493), Nail Tan - Özdemir Tan / Gurur
Kaynağımız Kastamonulular IV (2005).
