Ahmed Cemil Asena

Devlet adamı (D. 30 Kasım 1872, Diyarbakır – Ö. 24 Şubat 1941). Milli Aşireti’ne mensup Mülkiye kaymakamlarından Mirkâtibizâdelerden Hacı İsmail Neşet Efendi’nin oğludur. Diyarbekir Askeri Rüştiyesinin ardından İstanbul’daki Aşiret Mektebi’nden ve sonra da bu mektepten mezun olanların alındığı Mekteb-i Mülkiye-i Şahane'nin Sınıf-ı Mahsus’unu bitirdi Çalışma hayatına 1898 yılında Diyarbakır Vilâyeti Maiyet memuru olarak başladı. Stajını bitirince kaymakamlığa terfi etti. 1899’dan itibaren  Siverek, Avniye, Midyat, Cizre, Nusaybin, Derik (iki defa), Erve, Mutki, Beşiri (iki defa), Pazar, Resülayn, Reşadiye ve sonunda Mülkiye kaymakamı olarak emekliye ayrıldı. Memleketi olan Diyarbakır’a yerleşerek, buradaki yerel gazetelerde yazılar yayımladı. Diyarbakır Belediyesi reis vekilliği, bulundu. Oğlu Fikret Asena avukatlık yaptı. Ayrıca Irva, Derik, Mutki, Beşiri, Serêkanîyê kaymakamlıkları ile Diyarbekir Belediye Başkan Vekilliği, Belediye ve İl Genel Meclisi üyeliği görevlerinde bulundu.

Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti’nin Diyarbekir şubesinin ilk kurulan yönetim kurulu üyelerinden olan Ahmed Cemil,  aynı dönemlerde Kürt Teavün ve Terakki Cemiyeti’nin gazetesi olan Kürd Teavün ve Terakki Gazetesi’nde (KTTG) başazarlık yapmış, dönemin önemli Kürd aydınlarından biri olan Ahmed Cemil’in ailesi (Mirikatibizâdeler ve Pirinççizâdeler) Peyman  gazetesi kadrosu içinde yer almıştır.

A. Cemil Asena, basılı bir eseri olmamakla birlikte, Diyarbakır Tarihi ve Meşâhiri adlı eseri, Şevket Beysanoğlu'nun özel kütüphanesindeydi; şimdi, merhumun eserlerini bağışladığı Dicle Üniversitesi Kütüphanesinde olmalıdır. Ayrıca, Ziya Gökalp’in çocukluk arkadaşı olarak, henüz basılmamış Ziya Gökalp adlı eserinde Gökalp’le ilgili önemli bilgiler vermiştir.

Ziya Gökalp’ın arkadaşı ve yakın akrabası olan Ahmed Cemil’in bazı yazıları / makaleleri şunlardır:

Kürd Teavün ve Terakki Gazetesi (no.1: “Osmanlı Amerikası ve Saâdet-i Müstakbele-i Aşâir”, no. 8: “Ada Misafirleri” ). Dicle Gazetesi (no. 27: “Acı hakikatler”, no. 48: “Bir hakikat”, no. 64: “Konferans, 10 Temmuz 1328”, no. 72: “Çan borusu”, no. 89: “...(okunamadı) Çare-i vatan ve emlakı”, no. 90: “Aşiretlerin derece-i imkanı veya iştihale ... tayini – Hükümetin bu babdaki tevhim-i idaresi” ), Diyarbekir’de Dicle Gazetesi (no. 91: (Okunamadı), no. 92: (Okunamadı), no. 98: “Osmanlılığın bir şahane-i ulviyeti ve Keldani Mektebinin toz-i mükâfatı”, no. 103: (Okunamadı), no. 105: (okunamadı), no. 106: (Okunamadı). Servet-i Fünun Gazetesi ( no. 401: “Arslan Pençesi ”, no. 424: “Makale-i Askeriye: Zabitin Vazifesi Mühimdir“ ). Şark ve Kürdistan Gazetesi (no. 2: “Şark ve Kürdistan Heyet-i Muhterem Tesisiyesine” ).

ESERLERİ:

Diyarbekir Tarihi Notları, Kürt Bedirhaniler, Arkadaşım Ziya Gökalp, Aşiretler, Diyarbakır Tarihi ve Meşâhiri.

 KAYNAKÇA: Mehmet Bayrak / Alevilik ve Kürtler  (İnceleme - araştırma ve Belgeler, 1997) - "Meşrutiyet'ten Cumhuriyet'e "Aşiret" ve "Laiklik" Politikaları" (Pir Sultan Abdal Kültür Sanat Dergisi - Sayı 43 / Mart - Nisan 2001 - Sayfa: 49 - 52), Başbakanlık Osmanlı Arşivleri, Süreli Yayınlar: Dicle, Diyarbekir’de Dicle, Peymân, Servet-i Fünun, Şark ve Kürdistan. Kürd Teavün ve Terakkî Gazetesi 1908-1909 (Haz: M. Emîn Bozarslan, Weşanxana Deng, Uppsala 1998), Alişan Akpınar / Aşiret Mektep Devlet (2001), Eugene L. Rogan / “Asiret Mektebi: Abdulhamid II's School for Tribes (1892-1907)”, Ali Çankaya / Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeler  (c.1, 1968), Şevket Beysanoğlu / Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları (c. 2, 1997, s. 269), International Journal of Middle East Studies, Vol. 28, No. 1 (Feb., 1996), s. 90. Murat Issı, "Peyman- Diyarbekir’in İlk Hususi Gazetesi" (e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, Sayı. VII, Nisan 2012, s. 91-115), Malmîsanij /  Yirminci Yüzyılın Başında Diyarbekir’de Kürt Ulusçuluğu (2010), Rohat / Ziya Gökalp’in Büyük Çilesi Kürtler (1992), İhsan Işık / "Asena, Ahmet Cemil" (Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas, 2009), Murat Issı / " Asena, Ahmed Cemil (Mirikâtibizâde)" (İhsan Işık / Diyarbakır Ansiklopedisi, 2013).