Gezi ve anı yazarı, fotoğraf sanatçısı (D. 1950, İstanbul – Ö. 23 Aralık 2020, İstanbul). Kadıköy Maarif Koleji, İTÜ Maden Mühendisliği Bölümü (1972) mezunu. New York Kolombia Üniversitesinde Henry Krumb bursuyla aynı branşta öğrenimini sürdürdü, maden yüksek mühendisi (1973) oldu ve İTÜ Maden Fakültesine asistan olarak girdi. 1978 yılında doktorasını yaptı. Alman hükümetinden aldığı DAAD bursuyla gittiği Aachen Teknik Üniversitesinde araştırmalar yaptı. Acaristan, Andorra, Bostwana, Belize, Maldivler, Seyşeller vd. 185 ülkeyi gezerek gözlemlerini yazdı. İngilizce hazırlanan ve çok sayıda devlet başkanının önsöz yazdığı Coal adlı kitabın editörlüğünü yaptı. Kitap bu özelliği ile Guiness Rekorlar Kitabına girdi. Biri TÜBİTAK tarafından desteklenen dört araştırma projesinin yürütücülük ve danışmanlık görevlerinde bulundu. Yeditepe Üniversitesinde bir sömestr İngilizce olarak istatistik dersi verdi. İTÜ Maden Mühendisliği Bölümü Başkan Yardımcılığı görevinde bulundu. 2002’den itibaren Gana Fahrî Başkonsolosluğu yardımcılığına, 2003’te de Benin Cumhuriyeti Fahrî Başkonsolosluğuna atandı.
Değişik illerde otuz altı kişisel ve
iki karma fotoğraf sergisi açan Kural, yurtiçinde ve yurtdışında dört yüze
yakın televizyon ve radyo programına konuk oldu. Gezi ve gezi edebiyatı
hakkında değişik kuruluşlarda yüz elliye yakın söyleşi, kitap imza günü ve
saydam gösterisi yaptı. Ayrıca Esin Afşar, Nasuh Mahruki, Leyla Tekül ve Füsun
Önal ile birlikte toplam iki bin beş yüze yakın konferans verdi. Televizyon
kanallarında çevre programlarıyaptı. Açık Radyo, Kent Radyo, Yapı Radyo, Radyo
Çağ, ve TRT İstanbul Radyosu ve Radyo Kosmosta “Abbas Yolcu” başlıklı bir gezi
programı hazırlayıp sunan Kural, ayrıca Kulvar, İTO, Metro, Ekonomik Çözüm,
İdealist, Üsküdar Tercüman ve Beşiktaş gazetelerinde köşe yazarlığı
yaptı. Hürriyet, Art Decor, Çepeçevre ve Ekonomik Bülten, Aktüel Life
gibi yayınlarda süreli gezi yazıları yayımladı. Türk Millî Komitesi,
Uluslararası Turba Cemiyeti, İTÜ Vakfı, İFSAK, Yeşilay, Gezginler Kulübü
Derneği (kurucu başkan) üyesidir.
Vefatı:
Prof. Dr. Orhan Kural, Koronavirüs
nedeniyle 28 Kasım'da kaldırıldığı 9 Aralık'tan beri de yoğun bakım ünitesinde
tedavi gördüğü İstanbul Prof. Dr. Feriha Öz Acil Durum Hastanesi'nde 70 yaşında,
23 Aralık 2020 günü hayatını kaybetti.
Prof. Kural'ın diyaliz makinesine
bağlı olarak yaşam mücadelesi verdiğini haber veren sanatçı Onur Akay, “Prof.
Dr. Orhan Kural’ın, Kasım ayı sonunda Covid-19 testi pozitif çıkmış ve 30 Kasım
tarihinde Sancaktepe Feriha Öz Acil Durum Hastanesi’nde tedavisine başlanmıştı.
Daha sonra durumu iyiye giden Kural, Instagram adresinden fotoğraf paylaşarak
sağlık çalışanlarına teşekkür bile etmişti. Ancak Orhan Hoca'nın durumu çok
ağırlaştı ve entübe durumda, diyaliz makinesine bağlı olarak yaşam mücadelesi
veriyor. Lütfen dualarınızı esirgemeyin” ifadelerini kullanmıştı.
Cem
Yılmaz'dan Prof. kural paylaşımı:
Prof. Dr. Kural, komedyen Cem
Yılmaz'a açtığı davalar ve eleştirileriyle sık sık gündeme gelmişti. Prof. Dr.
Kural’ın sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımla kendisini hedef alarak
kişilik haklarına saldırıda bulunduğu iddiasıyla ünlü komedyen Cem Yılmaz’a
açtığı 10 bin liralık tazminat davası reddedilmişti. Duruşma çıkışı
gözyaşlarına hakim olamayan Prof. Kural, “Çok üzüntülüyüm. Hep güçlüler
kazanıyor. Bu ülkede hep ünlüler kazanıyor maalesef” demişti.
Cem Yılmaz, mahkemelik olduğu Orhan
Kural'ın ölümünün ardından sosyal medya hesabından bir mesaj paylaştı. Yılmaz,
''Yıllardır aramız pek iyi olmasa da Orhan Kural'a çok üzüldüm. Huzur içinde
yatsın sevenlerine sabır ve başsağlığı diliyorum" dedi.
ORHAN
KURAL İÇİN NE DEDİLER?
Aziz
Nesin:
“Bu güzel ve yararlı gezi
kitabını, eskiden altmış, yetmiş yıl önceleri bir yandan klarnet çala çala
mahalle arasında dolaşarak bakır sini içinde sattıkları o renk renk macunlara
benzettim. Anlatılan ülkeler ve oradaki canlı coğrafya da renk renkti. Bir
çubuğa sarılı olarak, yağmur sonunun bu ebem kuşağı renklerini çocuklar
doyumsuzcasına yalar, emerlerdi. Değişik ülkelerin insan ilişkilerini tatlı bir
biçimde anlatan bu kitaptan ben işte bu tadı aldım.”
***
Gülten
Dayıoğlu:
“Prof. Orhan Kural hem bilim adamı, hem de gezi tutkunu. Kendisi ile
çıktığımız gezilerde sergilediği kültür birikimi, duyarlılık ve gözlem yeteneği
beni çok etkiledi. Dünyanın dört bir yanında ölçüsüz bir coşku ve özveri ile
gerçekleştirdiği görkemli gezilerini kitap haline getirip, okuyucularla
paylaşmasını önerdiğimde, böylesine ustaca gezi kitapları yazabileceğini
düşünmemiştim doğrusu.”
***
Buket
Uzuner:
“Orhan Kural bir akademisyen olmasına ve bilinen akademik gezilere sık
sık çıkmasına karşın, gezi notlarını akademik söylemin kuruluk tuzağına
düşmemeye özen göstererek yazan bir gezgin. Kitabında yer yer kişisel deneyim
ve anılarını da aktararak, yediğini içtiğini kendisine saklayan Orhan Kural,
gördüklerini yazıp, paylaşmak için emek harcayan bir aydın.” ()
ESERLERİ:
Gezi:
Büyük Dünyada Küçük Adamlar (1993), Dünya Döndükçe İnsan Gezdikçe (1995), Bir Gezginin Dünyası, Dünya
Kalemimin Ucında, Sibirya’dan Şili’ye, Gizemli Coğrafyalar, Yol Çağrısı
(2001), Ve Sekiz Oldu (2002).
Anı:
Anılar (2000), Bu Kitap
Başka, Sefername (iki cilt, editör Orhan Kural).
Antoloji:
Çevre Şiirleri Antolojisi (Kubilay Köseoğlu ile, 2003).
HAKKINDA:
Milliyet (16.6.1995), Hürriyet (20.9.1995-1.6.1997-28.10.1998 -17.1.1999), Yeni
Yüzyıl (sayı: 912, Haziran 1997), Zaman (26.7.1996), Mustafa Balbay / Prof. Dr.
Orhan Kural (Cumhuriyet gazetesi, 17.11.1997), Bekir Coşkun /, Bugün Keyfim Yok
(Hürriyet, 19.11.1997), Salim Alpaslan / Eşkıya Hükümdar Oldu (Radikal,
17.11.1997), Mıgırdiç Margosyan / Üzerinize Vazife Olmayan İşlere Karışın (Yeni
Yüzyıl gazetesi, 26.11.1997), Türkiye (12.9.1998), Akşam (10.2.1999), Vecdi
Erbay / Orhan Kural ile Yollarda (Virgül, sayı: 19, Mayıs 1999), Bedri Baykam /
Magandalarla Orhan Kural Gibi Mücadele Etmek (Aydınlık Gazetesi, 26.9.1999),
Sabah (30.12.1999-24.5.2002), Ve Sekiz Oldu (Radikal Kitap, 20.6.2002), İhsan
Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2004) – Encyclopedia of Turkish Authors
(2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları
Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007), Prof. Dr. Orhan Kural, Koronavirüs'e
yenik düştü (t24.com.tr, 23 Aralık 2020), Prof. Dr. Orhan Kural kimdir, ölüm
nedeni belli oldu mu? (cnnturk.com, 23.12.2020).