Eğitimci, yazar (D. 1887,
Arabaz köyü / Gulca / Doğu Türkistan Ö. 1952). İlköğreniminden sonra 1904
yılında Türkiye’ye gelerek lise ve tıp öğrenimi yaptı. Türkçülüğün çeşitli
boyutlarda tartışıldığı ve İttihad ve Terakki Fırkasının iktidar olduğu
dönemde İstanbul’da bulundu. Türkçülüğün etkisi eserlerinde görülür. 1914
yılında vatanı Doğu Türkistan’a dönerek hem hekimlik yaptı hem de eğitim
işleriyle uğraştı. Okullar açtı. Açtığı okullar Genel Vali Yang Zing Şin
tarafından kapatıldı, Mesut Sabri tutuklanarak önce hapsedildi, sonra sürgüne
gönderildi. Sürgünden döndükten sonra tekrar okullar açtı, fakat hükümet yine
kapattı. Bu durum yirmi yıl sürdü. Rus kuvvetleri, 1933 yılının sonunda İli
bölgesini işgal edince, Kaşgar’a kaçtı, sonra Hindistan’a, oradan da Çin’e
gitti. 1945 yılında M. Emin Buğra ile birlikte Doğu Türkistan’a döndü ve
1947’de Doğu Türkistan’a Hükümet Başkanı olarak atanan ilk Türk oldu. 1951 yılında
Kızıl Çin, Mesut Sabri Baykozi’yi, akrabalarını ve bazı yakınlarını
tutuklayarak hapsetti. Mesut Sabri, yapılan işkencelere dayanamayarak vefat etti.
BAZI ESERLERİ:
Uluğ Ana (1942), Bir Nutuk
(1947), Türklük Oranı (1948), Derme Çatmalar (1948), Niyaz Kız
(1948).
KAYNAK: Ertuğrul Yaman / Türkiye’deki Türk
Dünyası (A.K. Bolaç – A. Esatoğlu ile, 1998), İhsan Işık / Resimli ve Metin
Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas. 2009).