Erdoğan Alkan

Şair ve yazar, çevirmen (D. 10 Haziran 1935, Samsun – Ö. 20 Haziran 2014, İstanbul). Şarkışla kökenlidir. Kızı Elif Su Alkan ve oğlu Tozan Alkan da şairdir. Samsun İnönü İlkokulu, Samsun Lisesi (1955), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi (1960) mezunu. Samsun maiyet memurluğu ve Mesudiye, Derze, Vezirköprü, Ladik, Darende ve Esbiye kaymakamlığı (1960-65); Turizm Bakanlığı Periyodik Yayınlar müdürlüğü (1965-67); Millî Prodüktivite Merkezi uzmanlığı (1969-71); TRT Ankara Televizyonu yapımcılık ve yönetmenliği ile gazete yazarlığı (1973-93) yaptı. Belçika Tarım Bakanlığında iktisatçı olarak görev yaptı. TRT‘de ve Günaydın gazetesinde çalıştı. 12 Mart Döneminde TRT’deki görevinden uzaklaştırılınca yaşamını İstanbul Üniversitesinde öğretim görevliliği yaparak sürdürdü. Türkiye Yazarlar Sendikası, ATURJET, Mülkiyeliler Birliği üyesi oldu.

Şiir ve çevirileri 1955‘ten itibaren Türk Dili, Varlık, Yazko Edebiyat, Papirüs gibi dergilerde yer aldı. 1970 TRT Bilimsel Araştırma Ödülünü, Rimbaud‘dan Seçme Şiirler adlı çevirisiyle 1982 Yazko Çeviri Büyük Ödülünü kazandı. Yaptığı çevirilerle Batı edebiyatının ünlü şair, romancı ve düşünürlerinden birçok önemli eseri dilimize kazandırdı. 1997‘de Kör Oldum Veysel Oldum adlı radyo oyunu TRT radyolarında seslendirildi.

Gazeteci, şair, yazar, çevirmen Erdoğan Alkan, 20 Haziran 2014 günü İstanbul’da vefat etti. Cenazesi ertesi gün Dolmabahçe Camiinde öğlen vakti kılınan cenaze namazının ardından Ortaköy Mezarlığı’nda toprağa verildi. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) üyesi, Sürekli Basın Kartı sahibiydi.

Erdağan Alkan İçin Ne Dediler?

“Çoğunluk, duygusal ve insancıl konulara yönelen Erdoğan Alkan, Türk dilinin kıvraklığına varabilmiş, halk şiirinin lirizmiyle modern şiirin özgürlüğünü bağdaştırmaya çalışmıştır.” (Rıza Akkoyunlu)

***

“Erdoğan Alkan, İkinci Yeni şiirinin genel özelliklerinden, aşırıya kaçmadan, klasik kıta düzenine bağlı kalarak yararlanmış olan bir şairdir.” (Ataol Behramoğlu)

***

 “Sözcüklerin seçiminde, işlenişinde, söyleyişte usta. Derli toplu, durmuş oturmuş bir şair Erdoğan Alkan.” (Mehmed Kemal)

***

“Erdoğan Alkan’ın şiirinin en tehlikeli yanı şairini yeyip bitiren bir şiir olması. Sanki şair her şiirinde yoğun bir yaşantının özünü verirken kendi öz varlığından da bir şeyler veriyor.” (Eray Canberk)

***

“(Alkan) modern şiir ile halk şiiri arasında ayrım yapsa da, onun şiiri iç içe örülmüş; ’şiir, bütün sınırlarını aşıp kalbe gider’ diyebileceğimiz (kökensel) bir senteze ulaşır.

“Sfenks’teki şiirler, ruh hâli olarak, olgunluğun, dinginliğin yansıdığı şiirlerden oluşur.

“Alkan’ın sözcüklerden damıttığı sevda, insan sevgisine odaklı evrensel bir sevdadır.” (Oğuz Özdem)

ESERLERİ:

ŞİİR: Güneş Tozları (1958), Ekuanil Çiçekleri (1964), Kerem Gibi (1969), Kuş Ormanı (1981), Kıyı (1983), Eylül Çalgıcısı (toplu şiirleri, 1985; çıkarma ve eklemelerle 3. baskı 2004), Elimde Güller ve Rüzgâr (1992),  Kerem Gibi (Halk Şiirleri ekleriyle birlikte, 2000), Eylül Çalgıcısı (eklemelerle toplu şiirler, 2004), Sfenks (2005).

ANTOLOJİ: Bahar Şiirleri Antolojisi (T. Hayrioğlu ile, 1958), Millî İnkılap Nasıl Oldu? (T. Uzunhasanoğlu ile, 1960), 100 Aşk Şiiri (1998), Hapishane Şiirleri (2003).

ROMAN: Kör Oldum Veysel Oldum (1991).

ARAŞTIRMA: Kitle İletişim Araçları (1975), Sembolizm (1985), İçimizdeki İnsan (1992), Ateş Hırsızı Arthur Rimbaud (1993), Düş Gezgini Gérard de Nerval (1994), Karanlıklar Prensi Baudelaire (1995), Şiir Sanatı (1995, eklemelerle 2005), Paris Komünü ve Komün Şairleri (1996), 1789 Devrim Şarkıları (1997), Baudelaire ve Satanizm (1999), Hapishane Şiirleri (2002), Elsa’nın Mecnunu Aragon (eklemelerle, 2003), Alevî Mitolojisi (2005), Arthur Rimbaud Yaşamı Sanatı Şiirlerinden Örnekler (2005).

ANI: Âşık Veysel‘den Nükteler (2001).

ÇEVİRİ (Şiir): Paul Verlaine (1961), Arthur Rimbaud‘dan Seçme Şiirler (1981), Illumimations, Cehennemde Bir Mevsim (Rimbaud‘dan, 1984), Özden Günceler-Kötülük Çiçekleri (C. Baudelaire‘den, 1984; tam çeviri 2001), Paul Verlaine / Yaşamı Sanatı Şiirleri (1984), Zarla Şans Dönmeyecek (Mallarmé‘den, 1985), Elsa‘nın Mecnunu (Aragon‘dan, 1986), Yürekteki İspanya (Pablo Neruda‘dan, 1986), Yürekteki İspanya ve Oduncunun Türküsü (Pablo Neruda‘dan, 1991), Seçme Şiirler (L. Aragon‘dan, 1993), Seçme Şiirler (Verlaine‘den, 1994), Seçme Yapıtlar (Neruda’nın beş kitabı, 1995), Yüz Aşk Şiiri (P. Neruda‘dan, 1997), Şairler Prensi Mallarmé (1998), Abydos‘lu Nişanlı Kız (Lord Byron‘dan, 1999), Kötülük Çiçekleri (Baudelaire‘den, tam çeviri, 2001), Paris Sıkıntısı (Charles Baudelaire‘den, 2000), Bütün Şiirler (Rimbaud’dan, 2003), Küçük Aylaklık Şatoları (G. de Nerval’den, 2005).

ÇEVİRİ (Düzyazı): Thais (A. France‘dan, 1972), Tanrılar Susamışlardı (A. France‘dan, 1973), Eugénie Grandet (Balzac‘tan, 1973), Bulantı (J.P. Sartre’dan), Gerçek (E. Zola‘dan, 1974), Gerçekçiliğin Boyutları (L. Aragon‘dan, 1984), Saf Şiir Yoktur (Mayakovski / Eluard / Aragon / Brecht / Neruda’dan, Teoman Aktürel, Eser Yalçın, Hilâl Çelik, Mustafa Ziyalan’la birlikte, 1984), Espri Sanatı (S. Freud‘dan, 1996), Ateşin Kızları (G. de Nerval’den, 2005).  

KAYNAK: Cemal Süreya / Mülkiyeli Şairler (1966) - Günler (1996, s. 251), Mücellidoğlu Ali Çankaya / Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler (c. VI, 1969), Yurt Ansiklopedisi (c. VIII, 1982-1983), Ataol Behramoğlu / Son Yüzyıl Büyük Türk Şiiri Antolojisi (1993), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), TBE Ansiklopedisi (2001), Erdoğan Alkan / Eylül Çalgıcısı (3. bas. 2004), Asuman Kafaoğlu-Büke / Balla Billurlaşan Şiirler (Cumhuriyet Kitap, 14.7.2005), Gazeteci Erdoğan Alkan vefat etti (hurriyet.com.tr, 20 Haziran 2014),TYB Kültür ve Sanat Yıllığı (2015).