Edebiyat tarihçisi, şair (D. 1898, İstanbul - Ö. 30
Eylül 1978, İstanbul). Manastır’da başladığı ortaöğrenimini Selanik ve
İstanbul’da sürdürdü. Savaş nedeniyle bir süre ara verdiği lise öğrenimini
sonradan sınava girerek Vefa Lisesinde (1917) tamamladı. Ardından Darülfûnun
(İstanbul Üniversitesi)’un Fransızca ve Farsça bölümlerini bitirdi (1919). “İslâm
Edebiyatında Leyla vü Mecnun Mesnevisi” başlıklı teziyle İstanbul Edebiyat
Fakültesinde doktorasını ilk veren doktora öğrencisi oldu. Beşiktaş Sultanisinde
(lise, 1915) başlayarak İstanbul’un çeşitli liselerinde, son olarak da Kabataş
Erkek Lisesinde (1930-33) Fransızca, Türkçe ve edebiyat öğretmenliği yaptı.
1933 yılında üniversite reformuyla Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümüne
metin şerhi doçenti oldu. 1941 yılında profesörlüğe yükseldi. 1953 yılında Eski
Türk Edebiyatı Kürsüsü başkanlığına getirildi.
Şiirlerini önce Servet-i Fünûn’da daha
sonra Edebiyat Gazetesi (1932), Gündüz (1936-37), Gençlik
(1938) dergilerinde yayımladı. Asıl uzmanlık alanı Divan edebiyatı
araştırmalarının yanı sıra İran ve Pakistan edebiyatından yaptığı çevirilerle,
Cumhuriyet döneminde İslâm-Doğu edebiyatlarıyla ilgili az sayıdaki
araştırmacılardan biri oldu. İran şairlerinden Genceli Nizâmî’nin Divan’ı
ve bazı mesnevilerini, Pakistan’ın Mehmet Akif’i Muhammed İkbal’in (1873-1938)
belli başlı şiir kitaplarını günümüz Türkçesine kazandırdı. Bu çalışmalarından
dolayı İran (1947) ve Pakistan (1961) hükümetlerince takdirname ve nişanlarla
ödüllendirildi.
ESERLERİ:
ŞİİR: Güneş Yaprak (1953), Kuğular (1970).
İNCELEME: Edebî Sanatlara Dair (1931,
4. bas., 1964), Şeyhî Divanını Tedkik (2 cilt, 1934-36), Divan
Edebiyatında Tevhidler (1936), Divan Edebiyatında Muamma (1936),
Metin Tamiri (1937), Metinler Şerhine Dair (1937), İran Edebiyatı
(1944), Hayali Bey Divanı (1945), Şiir Mecmualarında Divan Şiiri (4
fasikül, 1948), Necati Bey Divanı (1963), Ahmet Paşa Divanı (1966),
Zatî Divanı (2 cilt, 1968-70), Edebiyat Meseleleri (daha önce çıkmış
üç kitabı ve bazı makaleleri, 1981), Fuzuli Divanı Şerhi (3 cilt, 1986).
BROŞÜRLER HALİNDE BASILMIŞ KONFERANSLARI: Şeyh
Galip, Çağdaş İran Şiiri, Mehmet Akif, Sanat ve Edebiyat Muhasebesi, Tanzimat
Edebiyatında Hakiki Müceddid, Ali Şir Nevai, Türk Edebiyatında Hamaset,
Edebiyatta Eskilik ve Yenilik, Divan Edebiyatında Sanat Telakkisi, Abdülhak
Hamid, Mevlâna Celaleddin Rûmî.
ÇEVİRİ: Zerdüştün Gataları (Farsçadan,
1935),Ensar-ı Hadi: Benliğin Sırları (1938), Nizamî-i Gencevî Divanı (Farsçadan,
1944), Leyla ile Mecnun (Nizamî’den, 1944), Yavuz Sultan Selim Divanı
(Farsçadan, 1946), Nef’î Divanı (Farsçadan, 1947), Husrev ve
Şirin (Nizamî’den, kısaltarak, 1959), Şarktan Haber (1959), Esrar
ve Rumuz (Muhammed İkbal’den, 1959).
KAYNAKÇA: Yusuf Ziya İnan
/ Prof. Dr. Ali Nihat Tarlan (1965), TDE Ansiklopedisi (c. 8, 1976-98), Atilla
Özkırımlı / Türk Edebiyatı Ansiklopedisi (1982), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü
(1990, 1998) - Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of
Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür
Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) - Ünlü Edebiyatçılar (Türkiye
Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 4, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People
(2013), Mehmet Behçet Yazar / Edebiyatçılar Alemi - Edebiyatımızın Unutulan
Simaları (yay. haz. Mustafa Everdi, 1999), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda
İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), İbnülemin Mahmud Kemal İnal / Son Asır Türk
Şairleri (c. III, 2000), TBE Ansiklopedisi (2001), Mehmet Nuri Yardım /
Edebiyatımızın Güleryüzü (2002).
