Hasan Vasfi Uçkan

 Şair ve yazar. 15 Ağustos 1929, Ödemiş / İzmir doğumlu. H. Vasfi Uçkan imzasını da kullandı. Ankara II. Erkek Sanat Enstitüsünü bitirdi. Deniz Astsubay Okulu (1950) mezunu. Sınava girerek subay (1958) oldu. Yedi yıl astsubay olarak, on dört yıl subay olarak Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde çalıştı. 1972 yılında kendi isteği ile yüzbaşıyken emekliye ayrıldı. 1974 yılında dramaturg olarak girdiği TRT Ankara Radyosuna on üç yıl çalıştı. Ayrıca radyo ve televizyon oyunları yazdı.

İlk şiiri 1944 yılında Ödemiş’te çıkan bir gazetede yayınlandı. Bu tarihten itibaren şiirleri Varlık, Türk Dili, Yeditepe, Yeni Ufuklar, Kaynak, Beş Sanat, Yenilik, Şiir Sanatı vb. dergilerde; diğer tür yazıları Cumhuriyet, Dünya, Vatan, Yeni İstanbul gazetelerinde yayımlandı. Bir söyleşide, yaşadığı ve gözlemlediği çevre ile tanıklığının sanatına yansıyışını şöyle belirtti:

“Ben ataerkil bir ailede yetiştim, feodal yapılı bir ailede. İlk gençliğim bu yapının çöküşüne rastlar. Önceleri kadının ailedeki yerini, çaresizliğini, ezilmişliğini, horlanışını nasıl yaşadımsa çöküşe doğru başkaldırışını da gene kendi ailemde ve beyli-ağalı, hacılı-hocalı, zamanında zeybeklik, efelik yapmış olan akrabalarımda gördüm. Aslında başkaldırışta da baskı ve törelerin getirdiği bir siniklik vardı. Çevreye bir türlü uyum sağlayamaz. Çaresizdir. Ve Anadolu kadınının dünü nasılsa bugünü de öyledir biraz. O yüzden ne zaman kadınlardan, kadın haklarından söz edilse, Anadolu kadınıyla ilgili paneller düzenlense o bilimsel konuşmaların arkasında neler yattığının pek kimselerin farkında olmadığına tanık oldum. Anadolu kadınını -daha doğrusu kadınımızı, hele ana olan kadınımızı- anlayabilmek, tanıyabilmek için öncelikle kültürümüze, törelerimize, insanımıza bakmak gerekir. Ağıtlarımıza bakmak gerekir. Ağıtlar anonimdir ama çoğunlukla analardır, kadınlardır. Çoğu böyledir. ‘Ölümün Yüzü’ndeki dört öyküye ben anaların ağıtı gözüyle bakarım. 1970-1980 arası yılların ağıtı.”

ESERLERİ:

ŞİİR: Gurbet Yolcusu (1950), Boşluğa Düşen Taş (1984), Deniz Kesimi (1965).

OYUN: Deli Emine (oyun, 1968), Acılı Toprak (oyun ve bas. 1972).

HİKÂYE: Ölümün Yüzü (1985).

KAYNAK: Behiç Duygulu / Deniz Kesimi (Yeni Ufuklar, sayı: 166, 1966), Metin And / Deli Emine (Ulus (3.11.1968), Sait Gür / Deli Emine (Son Havadis, 7.11.1968), Ömer Atilla / Deli Emine (Milliyet, 20.11.1968), Nihat Sami Banarlı / Deli Emine (Meydan, 3.12.1968), Ali Püsküllüoğlu / Deli Emine (Türk Dili, Ocak 1969), Özdemir Nutku / Deli Emine (Cumhuriyet, 17.1.1969), Özdemir Nutku / Acılı Toprak / Cumhuriyet, 25.12.1971), Ergun Sav / Acılı Toprak (Cumhuriyet, 6.1.1972), TDE Ansiklopedisi (c. 8, 1976-98), Atilla Özkırımlı / Türk Edebiyatı Ansiklopedisi (1982), Seyit Kemal Karaalioğlu / Resimli Türk Edebiyatçılar Sözlüğü (1982), Burhan Günel / H. Vasfi Uçkan ile Söyleşi (Yaba / Öykü, Eylül - Ekim 1985), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), TBE Ansiklopedisi (2001), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009).