Toplumbilimci. 16 Aralık 1946, Üsküdar / İstanbul doğumlu. Bir süre Ümit Meriç Yazan imzasını kulandı. Yazar ve düşünür Cemil Meriç’in kızı. Üsküdar Sultantepe İlkokulu (1958), Çamlıca Kız Lisesi (1963), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü (1969) mezunu. Mezun olduğu bölüme asistan olarak girdi. Doktorasını “Cevdet Paşa’nın Cemiyet ve Devlet Görüşü” adlı tezi ile (1975) burada tamamladı. 1985 yılında doçent, 1992 yılında profesör unvanlarını aldı. 1969 yılından itibaren öğretim üyesi olarak görev yaptığı Sosyoloji Bölümünde Kurumlar Sosyolojisi Anabilim Dalı Başkanı iken 1999 yılında emekliye ayrıldı.
“Dante ve Beatrice”
başlıklı ilk yazısı 1967 yılında Yeni İnsan dergisinde, daha sonra
makaleleri Türk Edebiyatı (Zeyneb İdrisoğlu imzasıyla), Dağarcık
(1984), Sosyoloji Konferansları (1974-78), Tarih ve Toplum
(1984), İlim ve Sanat (1985), Sosyoloji, Pedagoji, Yeni İnsan,
Inquiry (1986), Zaman gibi dergi ve gazetelerde yer aldı. 1976
yılında Tarih Vakfının açtığı yarışmada ve 1977’de basılmış doktora tezi ile
TMKV’den mansiyon aldı. 1971 yılından itibaren Fransa, Rusya, Japonya, Tayland,
Cezayir, Tunus’u gezip gördü. Bu ülkelerin bazılarında bilimsel kongrelere
katıldı.
Ümit Meriç, babası ünlü sosyolog ve yazar Cemil Meriç gözlerini
kaybettiğinde sekiz yaşındaydı. Diğer çocuklardan farklı olarak babasının
elinden tutup, onu ilim sohbetlerine taşıdı. Kırk bir yaşına kadar hemen her
gün dergi, kitap, gazete okuyarak, anlattıklarını kâğıda geçirerek babasının
eli ve ayağı oldu. Babasının acılarına, mutluluklarına, isyanlarına,
teslimiyetlerine tanıklık etti. Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümünün üçüncü
sınıfında iken fikir değiştiren Ümit Meriç, babasının yolunda sosyoloji
öğrenimi görmeyi tercih etti. Otuz yıllık üniversite öğretim üyeliği hayatından
sonra, 17 Ağustos 1999 depreminde başını örtmeye karar vererek İÜ Edebiyat
Fakültesi Sosyoloji Bölümünden emekliye ayrıldı. Babası ölmeden önce, hayatını
filme alan yönetmen Aziz Yazan ile evlendi. Emekli olduktan sonra İstanbul Büyükşehir
Belediyesinin yaptırdığı sosyal doku araştırmalarına danışman olarak katıldı.
“Kentim İstanbul” projesinde “İstanbullu Olmanın 34 Altın Anahtarı” adlı bir
çalışmayı (Dr. Ayşenur Kurtoğlu ve Cafer Vayni ile) hazırladı. Türk Edebiyatı
Derneği, Sosyoloji Derneği, Adalar Vakfı üyesidir. İstanbul 2010 Avrupa Kültür
Başkenti projesinde Danışma Kurulu üyeliği görevini yürüttü.
“Ümit Hanımı
sıradan bir sosyolog olarak değil kapı önünde bir Yunus Emre, sonra yollara
düşmüş bir Veysel Karani gibi değerlendirmek gerekir. O daha geniş ve farklı
bir geleneğin devamcısıdır.
Sosyolojimizin
dergâhtan içeri eğri bir dal bile sokmayan, yıllarca kapının önünde sabırla
bekleyen Yunus Emre’sidir. Anayurdumuz Türkçenin ilk doğduğumuzda kulağımıza
fısıldanan sesidir. İçimizdeki büyük Osmanlı çınarının serin gölgesidir.
Savrularak uzaklara uçmak isteyen hercai yaprağıdır. Ümit Meriç, İstanbul
aracılığı ile bu ülkenin bereketli geleneğine bağlanmıştır. İstanbul, onun
üslubunun ahengini ve müziğini oluşturur. Sosyolojiyle buluşturur.” (Prof. Dr. Ertan Eğribel)
ESERLERİ:
Cevdet Paşa’nın Toplum ve Devlet Görüşü (1975), Sosyoloji Tarihine Giriş (1984), Japonya’da
Sosyoloji (1984), Babam Cemil Meriç (1992), 21. Yüzyılın Eşiğinde
Sosyoloji Konuşmaları (1994), Ebediyetin Huzurunda Ahmet Hamdi Tanpınar (Selma
Ümit Karışman ile, 2002), Türkiye Kanatlarınızın Altında (2002), Kentli Yaşam Kılavuzu (Ayşenur Kurtoğlu
ve Cafer Vayni ile, 2003), Dualar ve
Âminler (2006), İçimdeki Cennete
Yolculuk (2008), Ezanın Yasaklı
Yılları (Harun Tokak ve Hayreddin Karaman ile, 2010).
KAYNAKÇA: Prof. Dr. Ümit Meriç Yazan’
