Selim Esen

SELİM ESEN

 

VARİL

 

Anadolu’nun ta bağrından kopup gelmişti. Kolay mı, çocukluğunu, evin yamacından akan suları serin deresini, itiş kakış oynaştıkları ilk gözağrısı Güllü’yü ve de onca davarı bırakıp da İstanbul’a gelmek?..

Köy Muhtarı Sülü Ağa, “Köyden bi yol ayrıldın mı, dönüşü yoktur gayri…” demişti de, tınmamıştı Ramazan… Ramazan ayının ilk kandil gecesi, eşeği Kadife, can dostu Hayri ve de yavuklusu Güllü’yle vedalaşıp gecenin karanlığına karışıvermişti.

Gün ağarırken, İkitelli’de otobüsten indiği anda kendisini, başka bir dünyaya gelmiş gibi duyumsadı. O kente; kentliler de, ona yabancı… Köyden ayrılırken, hiçbir plan, program yapmamıştı. Nerede yatacak, ne yiyecek, ne içecek, ne yapacaktı? Davar gütmenin dışında bildiği bir iş de yoktu görünürde. Davarı da yoktu… Tek güvendiği, beş yıl önce, köyden kente göçen çocukluk arkadaşı İsmail’di. O, kanına girmeseydi, İstanbul’a geleceği de yoktu…

Poturunun cebinden, dört bir yanını düğümlediği küçük çıkınını çıkardı, açtı. Paraların arasından, İsmail’in adresinin yazılı olduğu buruşuk kâğıt parçasını ayırdı. İndiği otobüs yazıhanesine seğirtti. Bilet satan genç kıza, kâğıdı uzattı.

- Bi yol bak bacım neredir burası?..

Kız, kâğıda kısa bir göz attıktan sonra, eliyle ileriyi işaret etti:

— Çok yakın… Garajın dışına çık, sağa dön. Yüz metre sonra ‘Çağla Sokağı’nı sor. Aradığın yer 35 numara.

Ramazan “Sağ ol bacım!”, diyerek yola koyuldu. Çok zorlanmadı, buldu adresi. Kapıyı çaldı. Karşısında duran, İsmail’e pek benzemiyordu. Onun saçları dikine değildi ki! Ayrıca, bıyıksızdı İsmail. Gözlerini birbirlerine dikmiş bakarlarken, karşısındaki, sinsi sinsi sırıttı. Ramazan söze girdi:

— Hemşerim, dedi, İsmail’i aramıştım!

— Tam karşında, dedi İsmail. Lan çoban, tanımadın mı, deyince

kavuştular birbirlerine. İçeri girdiler. Hoşbeşten sonra, İsmail, “Sen şimdi eylen. Ben işe gitçem. Akşama gelirim, uzun konuşuruz.” dedi, çekip gitti.

İsmail, amelelikle başladığı çalışma yaşamında, önce duvarcı çıraklığına, sonra kalfalığa yükselmiş, son iki aydan bu yana da, usta olmuştu. Çabuk kavramıştı. İşin ucunu bırakmamış, mesleği öğrenmişti. Bununkisi usta-çırak öğretimiydi. Mektepliler kadar olmasa da, becerikliydi. Şantiye Şefi yeri geldiğinde, ondan hoşnutluğunu belirtiyor, hep kendisi gibi doğru, çalışkan insanlara ihtiyacı olduğunu söylüyordu. Fırsat bu fırsattı. Bugün Ramazan’dan söz etmeliydi. Öğle yemeğini yedikten sonra, şefin bürosuna yöneldi. Her zamanki saygı gösterisiyle karşısına dikildi. Ayaklarını bitiştirdi, ellerini önünde kavuşturdu, başını hafifçe sağa, sonra öne doğru eğdi, özünden gelmeyen ince, yalvarırcasına bir sesle;

— Şefim, dedi, doğru, çalışkan insanlar aradığınızı söylemiştiniz. Öyle birisi var…

— Kim, diye sordu şef. Sonra ekledi: İşten anlar mı?

— Şefim, dedi, köylümdür. Doğru, temizdir. Yeni geldi. İş bilmez ama tez zamanda yetişir.

Şefin, bir görelim demesinden sonra, yine aynı saygıyla odadan ayrıldı. Eve döndüğünde, Ramazan’a müjdeyi verdi:

  — Bak çoban, dedi, yarın şefe varacaz. Ağzından çıkana mukayet ol! Şef, oyuna gelmez.

  Ertesi gün, şefin karşısına çıktıklarında, Ramazan, heyecandan tır tır titriyordu. Şef;

— Rahat ol koçum, dedi babacanca! Adın ne senin bakıyım?

— Ramazan!

— Duvarcılık yapabilecek misin?

- !..

— Anlar mısın maladan falan?

- !..

— İsmail kefil oldu neyse! Birkaç gün sonra görüşürüz. İsmail’e döndü: Arkadaşını yetiştir bakalım. Sonra görüşürüz. İsmail, başıyla “peki” işareti yaptıktan sonra, Ramazan’ın arkasından iteledi, dışarı çıktılar.

Ramazan, şefin dediği gibi, birkaç günde değil, fakat kırk günde öğrendi işi. O arada, yarım yevmiye verdiler Ramazan’a. Şef onayladıktan sonra da, aylığa bağladılar. Artık, bir mesleği vardı Ramazan’ın. Arkadaşları ve en başta şefi tarafından seviliyordu. Kısa zamanda vazgeçilemez olmuştu. Derken, bir gün, başına öyle bir iş geldi ki, belki de, o meslekte kimsenin başına gelmemiş, kendisi de, bu yaşına kadar, böyle bir şey yaşamamıştı! Şefi başından geçenlere inanmamış, anlattıklarını yeterli görmemiş, bir de, yazılı bildirmesini istemişti.

Ramazan, hastanede canıyla didişirken, nereden çıkmıştı bu yazılı ifade?.. Sonra, nasıl yazacaktı? Okuma yazması, durumu kurtarmazdı! Ziyaret saatinde, hastaneye gelen İsmail’e sordu:

— Ne yapacaz?

İsmail;

— Hele hastaneden çık da, bi yolunu buluruz, dedi.

Üst üste ameliyatlar geçiren Ramazan, yaklaşık bir ay sonra, başı sarılı, koltuk değnekleriyle hastaneden ayrıldı. Ertesi gün de, Pansumancı Yasin’in kayınçosu Çankırılı Arzuhalci Hüsnü Ağa’nın karşısına dikeldi. “Beni Yasin yolladı” dedi, “derdim var. Bi yol dinle de, yazıver amca.” Başından geçenleri soluksuz anlattı.

Ak saçlı, deneyimli arzuhalci, duyduklarına inanmamışçasına ve kabahat savarcasına, “Kime yazcaz?” diye sordu. “Şantiye Şefi’ne” karşılığını aldıktan sonra, daktilosunu takırdatmaya başladı:

  “Sayın Şantiye Şefim,

  İş kazası tutanağına, planlama hatası deyivermiştim. Bunu yeterli görmeyerek ayrıntılı anlatmamı istemişsiniz. Hastanede yatmama neden olan olaylar, aynen aşağıda anlattığım gibi olmuştur:

  Bildiğiniz gibi, ben, yanınızda yetişen bir duvar ustasıyım. İnşaatın altıncı katındaki işimi bitirdiğim zaman, biraz tuğla artmıştı. Yaklaşık iki yüz elli kilo kadar olduğunu tahmin ettiğim tuğlaları, aşağıya indirmek gerekiyordu.

  Aşağı indim, bir varil buldum, ona sağlam bir ip bağladım, altıncı kata çıktım. İpi, bir çıkrıktan geçirip ucunu aşağıya saldım. Tekrar aşağıya indim ve ipi çekerek, varili altıncı kata çıkardım. İpin ucunu sağlam bir yere bağlayıp tekrar yukarı çıktım. Bütün tuğlaları varile doldurdum. Aşağı indim, bağladığım ipin ucunu çözdüm. İpi çözmemle birlikte, birden, kendimi havada buldum!.. Nasıl bulmayayım? Ben yaklaşık yetmiş kiloyum! İki yüz elli kiloluk varil süratle aşağıya düşerken beni yukarı çekti. Heyecandan ve şaşkınlıktan, ipi bırakmayı akıl edemedim. Yolun yarısında, dolu varille çarpıştık. Sağ iki kaburgamın bu sırada kırıldığını sanıyorum. Tam yukarı çıkınca, iki parmağım, iple beraber çıkrığa sıkıştı. Parmaklarım da, bu sırada kırıldı. Bu esnada, yere çarpan varilin dibi çıktı ve tuğlalar etrafa saçıldı... Varil hafifleyince, bu sefer, ben, aşağı inmeye, varil yukarı çıkmaya başladı ve yolun yarısında, yine çarpıştık. Sol bacağımın kaval kemiği de, bu sırada kırıldı. Can havli ile ipi bırakmayı akıl ettim... Başımı yukarı kaldırdığımda, boş varilin süratle üzerime geldiğini gördüm. Kafatasımın da, böyle çatladığını sanıyorum.

Bayılmışım, gözümü hastanede açtım. Cenab-ı Hak’tan, tüm kullarını, böyle görünmez kazalardan korumasını diler, hürmetle ellerinizden öperim.

Duvarcı Ustanız Ramazan...”

Yazdıklarını okudu arzuhalci. Tamam mı, dedi. Var mı eksik?

Tamam, olmuş, dedi Ramazan.

İş yerine gitti. Yazıyı şantiye şefine uzattı.

 

KİMLİKSİZ

 

Selim Esen

 

 

515 km’lik dairesel yolu kendini cezalandırmak amacıyla sürekli yineleyen yaşlı adamı, Söke Ovası’nın güney batı kısımları ile bitişiğindeki Güllübahçe beldesinin sınırlarında herkes tanırdı. Tepeden tırnağa, kendi elinden çıkmış kaba deriden elbiseler giyen bu garip adam, gizemli bir kişilikti. Hemen hiç laf etmez, nadiren ağzını açtığı zamanlarda ise ancak Boşnakça konuşurdu.

Tahtadan biçimsiz ayakkabılarının tabanları dışında sırtındaki her şey deridendi. Siperli yuvarlak kasketi, ceketi ile pantolonu hep birbirine deri parçalarından şeritlerle tutturulmuştu. Ne çorap ne de iç çamaşırı giydiğinden kış günleri buz gibi rüzgâr, deri parçalarının aralıklarından girer, tenine işlerdi. Ilık havalarda bu garip üniforması tembel katırın eyeri gibi gıcırdardı. Kendisine elbise vermek isteyen çok kişi çıkmıştı, ama o, tekliflerin tümünü geri çevirmişti.

Garip adam, omuzuna attığı deri bir torbanın içinde tenekeden bir kova ile bir tabak, bir balta, uzun saplı bir tava, bir kunduracı tığı ve yürürken topladığı deri parçalarını taşırdı. Bir piposu ile bir Kuran-ı Kerim’i de vardı. Boynunda, görünür görünmez bir ay-yıldız asılıydı.

Ancak 1.60 cm. boyunda olmasına rağmen geniş ve ağır bir vücut yapısı vardı; garip hayatının çetin koşullarına nasıl karşı koyduğunu anlamak için bedenine şöyle bir göz atmak yeterliydi. Teni ve gözleri koyu renk, saçları siyahtı.

Güllübahçe yollarında ilk kez 1960 yılında görülen yaşlı adama önceleri seyyar bir kaçık gözüyle bakılmıştı. Fakat beldenin sırtını dayadığı dağlar boyunca yolu aştığı ve bu yolu yaz, kış iki günde tamamladığı dikkati çekmişti. Güllübahçe’ye uğradığı kuzeydeki şehir Söke’ydi. Bundan sonra tekrar Güllübahçe’ye dönene kadar yol üstündeki beldelere uğrar; sadece Doğanbey’e girmekten kaçınırdı.

Bu dairesel yolculuğunda, hep aynı yerlerde dinlenmek, yemek pişirmek ve elbiselerini tamir etmek için konaklardı. Konak yerleri, yüksekçe bir kayaya, duvara ya da bayıra çalı çırpı ve kalaslar dayayarak oluşturduğu derme çatma barınaklardı. Yalnız bir yerde, Gelebeç’de tarihi kalıntılardan bir kulübe yapmıştı. Yine de en sevdiği konak yerleri mağaralardı.

Yaşlı adam yanında yatak taşımaz, toprağın üzerinde ya da doğal şiltelerin üzerinde yatardı. Elbiseleri esaslı tamirat istemediğinde, bir yerde birkaç saatten fazla kaldığı görülmüş değildi. Herhangi bir nedenle biraz gecikecek olsa, adımlarını sıklaştırır, gideceği yerlere yine tam zamanında varırdı. Bir defasında Tuzburgazı’na gelişinde dört günlük bir gecikme olduğu fark edilmiş, ama Güllübahçe’ye vardığında bu farkın yine kapandığı görülmüştü.

Günde ortalama 16 km. yol alır, işlek yollardan kaçar, kalabalık bölgelerin etrafında bir daire çizerdi. Zaman zaman, bazı yerlere uğramak için yolunda ufak sapmalar yaptığı olurdu.

En az ilgilenildiği, fakat kendisine yiyecek verilen yerlere uğrardı. Arada bir, kapının eşiğinde karnını doyursa da kimse onu bir eve girmeye razı edemezdi.

Ağzından nadiren çıkan tek tük Boşnakça kelimelerin dışında karşısındakilerle işaretler ve homurtularla anlaşırdı. Kimseye merhaba ya da allahaısmarladık demezdi; gülümsediği de hiç görülmemişti.

Dolaştığı çevre ve kendisine konukseverlik gösteren insanlarla hiç ilgilenmezdi. Onda görülen yegâne duygu ifadesi, fotoğrafının çekilmek istenmesi karşısında belirttiği şiddetli isteksizlikti.

Bir süre sonra Güllübahçe’den birisi, garip adamın geçmişinin sırrını aydınlattı. Yaşlı adamın turnelerinden birisi sırasında kaybettiği bir kâğıttan bir ipucu elde ederek adının Faris ve Boşnak şehirlerinden Tuzla’nın yerlilerinden olduğunu öğrendi. Esaslı bir eğitim görmüş, lakin sonradan kendisinden üst düzeyli bir kıza, zengin bir deri tüccarı olan Amar’ın kızına âşık olmuştu.

Baba önce Faris’in evlenme teklifini ciddiye almamış, sonradan fikrini değiştirerek delikanlıya firmasında bir iş bile vermişti. İşinde başarılı olduğunda damatlığın yolu açılacaktı.

Genç adam işleri kısa zamanda öğrenmiş, hatta bir süre sonra firma adına yatırımlarda bulunmaya başlamıştı. Kazancını katladığını sanan tüccar Amar bunun üzerine delice vurgunculuğa girişmişti. Ne yazık ki bu sıralarda piyasada bir buhran baş göstermiş, Amar’ın firması iflasa sürüklenmiş, Faris’in hayatı da böylelikle mahvolmuştu. Aynı zamanda aklını da kaçıran Faris, şehir şehir gezerek çılgın vurgunculuktan dolayı kendini lanetlemeye başlamıştı. Sonunda, serbest dolaşması sakıncalı görüldüğünden bir akıl hastanesine gönderilmişti.

Bir yıl sonra ortadan kaybolduğunda; akrabalarıyla nişanlısı uzun araştırmalardan sonra Ege’nin doyumsuz güzellikteki Dilek Yarımadası’nda olduğunu öğrenmişlerdi. Faris’in izini süren adam onu Güllübahçe’de bulmuş, Tuzla’dan bilgiler vermiş geri dönmesi için dil dökmüştü. Fakat yaşlı adam “hayır” anlamında başını sallayarak bu duruma düşmesine neden olan deri elbiseleriyle turlamaya devam etti.

1965’de Dilek Tepesi’nde kopan müthiş kar fırtınası sırasında, el ve ayak parmaklarının donduğu ve sağlığının da süratle bozulduğu dikkati çekti. Aralık ayında Söke Devlet Hastanesi’ne yatırıldıysa da birkaç saat sonra kaçtı.

İzleyen Mart ayında Güllübahçe’de bir çiftçi Faris’in ağır hasta olduğunu görerek, geceyi ambarında geçirmeye davet etti. Yaşlı adam bu daveti kabul etmeyerek beldenin sırtlarındaki bir mağaraya yollandı.

Cansız bedeni günler sonra bulundu.

70’lı yaşlarda olduğu tahmin edilen ve adli doktor tarafından kimliği belirlenemeyen Faris, Güllübahçe kimsesizler mezarlığına defnedildi. Mezarının nerede olduğunun yegâne işareti, bitişiğindeki parmaklıktı. Söke ilindeki anıları, Güllübahçe sakinlerinin sevgisi, olmayan mezarının baş taşını simgeliyordu.

MEHRÜBA

 

Selim Esen

 

 

Gün boyu dibi görülen durgun deniz akşamüstüne doğru birkaç ton koyulaşıp koyu mavi renge bürünürken Park İçi Yolu üzerinde sıralanan açık körüklü, tekerleği yaldızlı, ateş kırmızısı deri taklidi döşemeli faytonlar müşterilerini bekliyorlardı…

Karşıyaka’dan saat 18’de hareket eden Bergama yolcu vapuru tam zamanında Alsancak iskelesine yanaştı. Üstünde ütünün bile açamadığı sandık vurgunu, içine kapanık ve küskün giysisiyle kalabalığın arasından sıyrılan soluk suratlı adam, karaya adım atar atmaz aşağıya doğru yürüdü, Gündoğdu Meydanı’nda ön sıradaki faytona bindi. “Çek…” dedi. Sürücünün kamçısı boşlukta turunu tamamlamadan devam etti: “1381 sokak…”

O gün 15 Mayıs 2017 Pazartesi günüydü. Yunan, 98 yıl önce bu gün işgal etmiş, yakmış, yıkmış, esir almıştı Ege’nin incisi güzel İzmir’i. Ancak o kent asla bu esareti kabullenmemiş ve küllerinden doğarak günümüzdeki saygınlığına ulaşmıştı.

Talat Paşa ve Plevne Bulvarlarının kesiştiği köşedeki Gazi İlkokulu heybetini koruyordu… Vurgun yemiş kara bir kütükten filizlenmiş gibiydi tarihi yapı. Gözlerine inanmayarak baktı binaya… Bakmasıyla da içindeki sevinç bir söğüt dalı gibi kırılıp kaldı. Söylendi kendi kendine: “Nice uygarlıkların acı tatlı anıları asılı dururdu bu güzelim kentin belleğinde.  Önce Osmanlı, sonra Yunan, sonra kendi içinde ona gâvur diyen densizler çoğalıyordu ortalıkta…”

İç konuşmaları birbirini kovalıyordu. Ağzında köpüren sözcükler dudaklarından dökülüyordu. Birbiriyle savaşan, boğuşan, arapsaçından daha güç çözülür sözcükler... Zaten iki dudağı birbirine bitişik hiç görülmemişti ki… Bir süre sustuktan sonra; “Elin oğlu, gülü tango yaparken ağzında tutuyor, biz kasap vitrinindeki koyunun kıçına takıyoruz ne anlamı varsa! Hala bizden romantizm bekleniyor” diye mırıldandı.

Uzun kollu, İspanyol model hâkim yakalı bir gömlek; siyah renk pantolon, yelek ve London model şapkası olan sürücü, nal sesleri arasında gizemli yolcusunun söylenmelerine anlam veremiyordu. Zaman zaman arkasına dönüyor, dudaklarını okumaya çalışıyordu. Yol üzerindeki parkta çocuklar kırık dökük oyuncaklar arasında koşuşup duruyorlardı. Bir köşede tahterevallinin havadaki ucu yere değmiş, yerde yapışmış gibi duran ve hiç yükselmeyecekmiş sayılan öbür ucu havaya fırlamıştı! İşte bu sosyal bir dengesizlikti…

Altın yeleli Haflingerlerin çektiği fayton 8 numaralı apartmanın önünde durdu. Uzun zamandır ayak basmadığı ev yabancı gibi duruyordu karşısında. Çıplak dört duvar, birisi perdeli diğeri perdesiz bomboş iki oda, tam takır banyo mutfak… Eve hırsız girse, alıp götürecek ne masa, ne iskemle, ne televizyon buzdolabı ne de radyo vardı… “Dört duvar arasına misafir mi çağrılır?” dediklerinde, cevabı kısa olurdu: “Olmaz… Kaybolunca, eskiyince, bozulunca üzüleceğim eşya benim değildir. Eşya beni üzemez, dünya malı bana hükmedemez…”

Kendi dünyası ona yetiyordu.

Mutfak tezgâhında sıralanmış boş şişeler arasında üzerinde kapağı olanı buldu, açtı, cehennem sıcağında adeta fokurduyordu bira.

Düşündü…

Bu yaşamda, bu düzende, ne geldiyse başına hep o Mehrüba’nın yüzünden gelmişti. Sigaraya içkiye düşkünlüğü, hepsi hepsi… Ya o geçen yıl birlikte gittikleri Kuşadası’nda başına gelenler…

Sabahın alacasıydı… Akşamdan kalmış, serin kumların üzerinde sızmış, kalmıştı. Sabahın ışıklarıyla plaj görevlileri koşuşturmuş, ilk yetişen doktor gereken müdahaleyi yapmış onu bir hayli rahatlatmıştı. Bu ilk enfraktüsü geride bırakan ikinci belaydı karşısına dikilen. Kirli suratlı bir odaya almışlardı hastanede. Yatağa boylu boyunca uzanmış, kolundaki serum hortumuyla cebelleşiyordu. Konuşması yasak, kıpırdaması yasak, hatta düşünmesi bile yasaktı. Mehrüba yoktu…

Pansiyonda bitişik odada kalan çocukluk arkadaşı Talat’a haber vermişlerdi. Hastaneye koşturan Talat’ı kapı aralanıp da görünce, yanındaki doktorun “lütfen” diye önlemeye çalışmasına hiç aldırmadan sesini yükseltmişti:

“Biliyor musun Talat, gittim ve geldim! Öbür tarafa bir acının kucağında giderken, bu tarafa bir uykunun koynunda dönüyorsun. Ne tuhaf değil mi?”

Gözlerini Talat’ın isyan eden gözlerine dikmiş, yaşadıklarının haklılığını doğrularcasına Müşfik Kenter’in o anlamlı dizelerini mırıldanmıştı:

 

Üzülüyorsun, takma diyorlar…

Susuyorsun, iki çift laf et diyorlar…

Konuşuyorsun, muhatap olma diyorlar…

Çekip gidiyorsun, mücadele et diyorlar…

Alttan alıyorsun, tepene çıkardın diyorlar…

Bağırıyorsun, sakin ol diyorlar…

Aklı başında davranıyorsun, bu kadar uslu olunmaz diyorlar…

Dikine gidiyorsun, yaşına başına yakışmaz diyorlar…

Ölünce ne diyecekler? Muhtemelen, “ölüm sana yakışmadı” diyecekler. Normal tabii… Dirimizi beğenmediler, ölümüzü mü beğensinler!

 

Her nefes alışında bir kamyon yük indirmiş gibi yoruluyor, her nefes verişinde aynı yükü yeniden yüklemiş gibi oluyordu… Tansiyon aletini koluna takmaya çalışan doktor sessizliği bozdu:

“Koca adamsın be kardeşim… İçkinin, sigaranın sağlığa zararını bilmiyor musun sen? Bak, ne hale gelmişsin…”

“Doktor, anlaşılan Yeşilaycısın sen.”

“Evet” dedi doktor.

“Peki doktor, insan içmeden ayı nasıl yeşil görür?”

“???”

 “Sonra, insan tadını bilmediği bir şeye nasıl karşı olur? Önce tadını öğren, sonra karşı olursun!”

Odayı sessizlik kapladı…

Uzun boyu, ince beliyle yapraklarına gün vurmuş söğüt fidanı gibi salınarak girdi içeri. Parlayan ela gözleri, kar altındaki Beşparmak Dağları’nda söze dökülmemiş bir aşk öyküsü kadar güzel Mehrüba…

“Nasılsın?”

Kalbi kırılmıştı. Kırılmak da değil paramparça olmuştu… “Üşüdüğümüzde camı kapatmak kadar kolay olsaydı keşke” dedi, “Sevilmediğimizi anladığımızda o kişiye yüreğimizi kapatmak…”

Devlet Hastanesinin bulunduğu Gazi Beğendi’ de henüz bir kapının bile açılmadığı o sabah şaşırdı genç kadın. Uykulu gözler yakışıyordu ona… Üzerinde, hayatından tütünü, tuzu ve yağı çıkarmış, tütünsüzlüğün saadeti, şekersizliğin rahatlığı vardı. Yedi kat tülbentten süzülmüş bu hergeleye ne yanıt verebilirdi ki! Kuşadası’na gidelim mi? Dediğinde, “çeşmeye gidenin bakracı, çamaşıra gidenin tokacı” misali kestirmeden “evet” demişti. Ya şimdi ne demeliydi! Rahmetli babası, “Sevdiğin ata, kolladığın ite ve seni ısırmayan bite dokunma” der dururdu. Haklıydı!

Yatağa doğru eğilirken geçmiş günleri anımsadı… Şeyh-ül muharririn unvanı ile taçlandırılan koca gazeteci Burhan Felek her ne olmuşsa olmuş, darbeci Evren Paşa’nın elini öpülmeye layık bulup eğilmemiş miydi! Bir çınarın, kaşınmak için gövdesine sürtünen bir tilkiyi okşama hevesine kapılarak eğilmesini düşündü bir an için, doğruldu, hafifçe gülümsedi. Ağzının kenarından yeni protez dişin ışıltısı göz kırpıyordu. Nefesini ayarladıktan sonra;

“Hasta yatağı yakışmamış sana,” dedi.

Talat’la göz göze geldiler, “İşte böyle…” der gibiydiler. İsmet Paşa’nın özlü sözü düştü aklına: “Arkasında ne olduğunu bilmediğiniz kapıyı açmayın!” Oysa o, arkasında ne olduğunu bilmediği kapıları durmadan hep bir cahil cesareti ile açıp durmuştu.

Anılar dağarcığından sessizce dökülse de gözlerinde canlılığını koruyordu. Şimdi, 1381 Sokak’taki evde Mehrüba yine yoktu. Fokurdayan bira şişesini başına dikti…

MESTAN

 

Selim Esen

 

 

O soğuk ve yağmurlu gecenin sabaha uzanan saatlerinde, gömüldüğü koltukta limana bağlanmış gemi gibi hareketsizdi. Ağırlaşan gözkapakları gözünü diktiği duvardaki fotoğrafı görmesini engelliyordu. Sanki içindeki acı çeken ruhu süzülerek dışarı çıkmış, hesap soruyordu. Değil mi ki o, pek az kalpte sevgiyle yâd edilecek bir iz bırakmış, çalkantılı bir ömrün sonuna gelmişti! Artık huzura kavuşma zamanıydı.

Ankara’nın Maltepe semtindeki Havagazı Fabrikası’nda ustabaşı olarak çalışıyordu. Bilmem kaçıncı eşiyle Altındağ’da köhne kerpiç bir evde oturuyordu. Sicili bozuktu. Okula gitmemiş, bir baltaya sap olamamıştı. Ama sevimliydi, dalgacılığı, içkiye ve kadınlara olan düşkünlüğüyle tanınmıştı. Akşamcıydı, Kızılay’daki Tavukçu meyhanesinde demlenir, parası suyunu çekince arkadaşlarını evine davet eder, mezeleri hazırlarken alnından terler süzülür, bir peşkirle yüzünü kurular, çilingir sofrasını kendi elleriyle kurardı. Sonra üzerinde gazete kâğıtlarının serili olduğu derme çatma masanın başına geçer, kadehini elinden hiç düşürmeden kendi imalatı olan rakının dibine vurur, âşık olduğu kadınları ve eski maceralarını ballandıra ballandıra anlatırdı.

Yaşamın tadını çıkaran keyfli bir adamdı…

İlk eşini PTT’ye radyo ruhsat ücretini yatırmaya gittiğinde tanımıştı. Sarışın, yeşil gözlü, yüzü rengârenk sıvanmış, bodur, mini etek tutkunu, 30’lu yaşlarında bir kadındı. Yıldırım nikâhı ile evlenmişler, çok sürmemiş ayrı düşmüşlerdi. Arkadaşları: “Besbelli, sabah bin bir zorlukla yaptığı makyajı, akşam hiç üşenmeden silen kadın, seni mi silemeyecekti,” demişlerdi de dert etmemişti…

Ne işinden ne de aşk hayatından hoşnuttu. Çocukluk yaşlarında, sünnet düğünü öncesi, annesinin zorlamasıyla çaput bağladığı dilek ağacının ne bir meyvesi ne de bir yaprağı olmadığını görmüş,  “ağacın kendine hayrı yok, bana ne hayrı olabilir!” diye düşünmüştü.

Meyhane arkadaşlarının aracı olduğu yaşça geçkin kadını tanıdığında hayatının kadınını bulduğunu sanmıştı. Giderek şişmanlayan ve hiç susmayan bir kadındı. Çenesi düştüğünde dili ağzına sığmazdı. Çok değil bir hafta sonra kadeh arkadaşları, “Kaşarlanmış lan bu kadın,” dediklerinde; “Eee, patlıcanı bile reçel yapan halkımızın, hıyardan beyefendi kaşardan hanımefendi, yapması çok doğal değil mi!” diye yanıtlamıştı. Erkek milletine bu büyük kötülüğü kendini çöllere atan Mecnun ve dağları delen Ferhat yapmamış mıydı? Onlar değil miydi çıtayı böylesine kontrolsüzce yükseltenler…

Tıynetine işlemişti hovardalık… Yine bir akşam Tavukçu’da toplandıklarında kirli sakallı, çatık kaşlı, çatal dilli savruk Cemal, uzun uzadıya zamparalığın evlilikte yeri olmadığından söz ettikten sonra, Veysel’in beytini onun yüzüne okumuştu:

 

“Tevbe ya Rabbi hata rahına gittiklerime!

Bilüb ettiklerime, bilmeyüb ettiklerime!”

 

Derken bir gün öğle yemeği arasında vermişti kararını; şom ağızlı kadından kurtulacaktı. Harman gazetesinin manşeti de yüreklendirmişti onu: ABD’de bir adam baraja işedi diye, 30 milyon litre su boşaltılmıştı. Bizde olsa… Demişti, belediye başkanı o sudan içer, “bakın ölmedim!” diyerek halkımızı rahatlatırdı. Boşanma davasına bakacak yurdun hâkimi neden belediye başkanı gibi düşünmesindi?

Aradan iki yıl geçti geçmedi ortalarda görünmez oldu. Yakınları, akşamcı arkadaşları merak içinde toplandılar, evine gittiler. Sanki korkak ve kuvvetsiz bir el çalmakla çalmamak arası kararsız, kapıya dokundular. Kapıyı, “Sen saraylara layıksın” diye tavladığı, ilk buluşmada “Simit Sarayı” na götürdüğü son eşi Fetanet açtı. “Mestan nerede, hiç göremez olduk?!” diyecek oldular, kadın:

“Aaa duymadınız mı? Mestan’ı iki ay önce kaybettik,” dedi.

Rakı kadehi elinde göçmüş gitmiş... Yamalı pantolonunda bir mendile sarılmış bir kâğıt ve 50 lira para çıkmış. Kâğıtta şöyle yazıyormuş:

“Bu benim cenaze param. Bir gün emr-i hak vaki olursa cenazemi bununla kaldırın. Kimseye muhtaç olmak istemem. Mestan.”

Yıkılıp kalmış kadeh arkadaşları, göz pınarlarından bir türlü kopmayan yaşlarla uzaklaşmışlar…

SEVGİ YOLU

 

SELİM ESEN

 

Beş kişiydiler…

Nerede hak hukuk varsa tersyüz eder, devlete kafa tutarlardı. Şimdi Suriyelileri Hıristiyan dünyasına taşımak üzere Ege’nin şirin tatil beldesi Kuşadası’nı mekân edinmişlerdi. Davutlar’ da, Sevgi Yolu’ndaki Balıkçı Barınağı’nda toplanacaklardı.

Çek çek kulübesindeki küçük bir ampul, alçak tavandan ince bir sicimle asılmış gibi çırılçıplak sallanıyordu. Tekne bekçisinin kaybolduğu delikten bir ayak sesi duyuldu. Ayağında o zamanın modasına lüzumundan fazla uygun bir çarliston pantolon, sırtında dik yakalı fanila ile yarı hamal, yarı panayır boksörü kılığında bir delikanlı göründü. Siyah saçlarına briyantini o kadar cömertçe dökmüştü ki tavanda yanan yirmi beş mumluk ampul vıcık vıcık yağa boğulmuş bu bedbaht başı, kalaylı bir tencere gibi parlatıyordu. Yüzündeki tüm çizgiler aşağıya sarkmıştı…

“Yarın akşam, hazır olun…”dedi.

“…”

Odayı bıçakla kesilmez, düdükle yırtılmaz bir sessizlik kapladı… Çeneler kilitlenmişti.

Dışarıda ay ışığı altında Beş Parmak dağlarının öfkeyle solukladığı nefesi Sisam Adası’nın kayalıklarında parçalanıyordu… Ardından gelen sessizlik bütün ağırlığıyla Davutların üstüne çöktü. Ortalık ıssızlaştı, güzelim belde boşalmıştı sanki.

Sahildeki Grand Belish Oteline dönen parlak genç, bodrum katından yukarıya çıkan mermer merdivenlere doğru ilerledi. Ancak ayağını daha birinci basamağa atmadan geri döndü. Boyasız oda kapısının yanında duran tozlu tahta bir sandalyenin üzerine atıvermiş olduğu siyah pardösüsünü aldı. Bu kez mağrur bir tavırla basamakları çıktı. Işıklara boğulmuş büyük salonda eğlence vardı. Orkestra oynak bir dans havası çalıyordu. Eğlenenlere umursamaz nazarlarla baktı. Sonra yürüdü otelin kapısından çıktı. Yağmur başlamıştı, pardösüsünün yakasını iyice kaldırdı. Az ilerdeki Star Beach’e geldiğinde çek çek kulübesinde toplananlar şimdi kendisini burada bekliyorlardı. Bir ufak tefek adam öne çıktı, “Hoş geldiniz,” dedi. Kapıdan süzülen deniz havası mekândakileri rahatlatmaya yetti, gevşediler. Kimileri oturdukları koltuğa gömüldü, kimileri sigaralarına sarıldı, yüzlerinde gülücükler oynaştı…

Aynı saatlerde Kuşadası Marina’nın karşısındaki belediye bahçesinde çelimsiz bir adam, karşısında dikilenlere: “Bakınız…” dedi, “Sahillerimizden denize açılanlar denizin acımasızlığına teslim oluyorlar, önleyeceğiz bu cinayetleri…” Anlaşılmayan bir şeyler daha söyledi. Dört kişi kös dinledi, sessizce dağıldılar… Çelimsiz adam kent merkezine, kalmakta olduğu Derici Otel’e yürüdü, doğru odasına çıktı. Çok geçmeden kapısı iki kez vuruldu. Bu, parolayla gelen operasyon ortağıydı.

İlk kez karşılaşıyordu onunla… Siyah takım elbisesi, gri kravatıyla uyumlu gri saçlı, ince yapılı, bilinen ünüyle ilgisi olmayan uzun boylu yapılı bir adam girdi odaya. İkili şaşkın şekilde tokalaştılar. Kim bilir neler konuşulacak, yağıp gürleyeceklerdi birbirlerine… İşin özünde kaçakların önlenmesi vardı. Çelimsiz adamın gözü bir ara pencereden dışarı kaydığında, içerdeki kasvetli buluşmaya karşın rıhtımdaki parmaklıkların üzerinde martıların neşeli çırpınışlarını gördü. Güzel bir gece olmasına karşın Davutlar sahiline akşamın gölgeleri ile birlikte serinliği de inince Sevgi Yolu’ nda yaz aylarında piyasa yapan renkli ve gürültülü kalabalık yerini sokak köpeklerine terk etmişti…

Grand Belish Oteli’nde eğlence devam ediyordu. Türk Sanat Müziğine gelmişti sıra… Büyükşehirlerde bile pek tanınmayan sanatçı elini kulağına atmış, Hamizade İsmail Dede Efendi’nin şarkısını söylüyordu:

“Cihar attım şeş oynadım, yine felek yendi beni…”

O, Ankara’nın Hamamönü semtindeki Karacabey Hamamının ısıtma merkezi olan külhanında barınmış bir kimsesizdi. Odun kesmiş, kütük istiflemiş, ateş dağıtmış, kül süpürmüş bu adama emeği karşılığında hamam sahibi tarafından özellikle kış aylarında külhanda barınmasına izin verilmişti. Şarkı söylemeyi de orada öğrenmişti…

Onun için düzenlenen külhan kabul töreninde helva karılmış, pilav yapılmıştı. Demirbaş leğenlerden ikisine pilav, birisine tepeleme helva doldurulmuştu. Külhan sofraya oturmazdı, gelenek böyleydi… Bir elinde testi diğerinde bardak ayakta dikilmişti. Yemeğin sonuna gelindiğinde külhanbeyi bir lokma ekmeği üç parmağının arasında tuza banıp, şöyle demişti:

 

“Bu ocağın adı hakiki külhandır;

Yersize, yurtsuza mekândır.

Nice erler yetişmiştir külhandan

Kim bilir kim bugün nerede pinhandır.

Ana baba kucağına sığmayan

Yavrucaklar bu ocakta mihmandır.

Pirimizdir bizim koca Layhar,

Hak budur kim eşi gelmez sultandır.

Hu çekelim Layhar’ın ruhuna Hu

Onun için bay-ü geda yeksandır.”

 

Sokakta yaşayan insanların ısınmak için sığındıkları yerdi külhanlar. Külhanda toplanan insanlar, aralarında gruplaşırlar, grupların başındakilere “külhanbeyi” denirdi. Ama Karacabey’in tek külhanı vardı, O… Külhanlar arasında bir anlaşmazlık, çatışma çıktığında olaya el koyardı. Onun gelmesiyle kavga bıçakla kesilmiş gibi bir anda sona ererdi. Vereceği hüküm, temyizden geçmiş bir mahkeme hükmü kadar kesindi.

Sahnedeki görünümü farklıydı…

Karakaşlı, kara gözlü, kır saçlı, parlak adamın başında siyah beyaz desenli, uçları hafif püsküllü kefiye, sırtında koyu sarı, yarım kol düğmesiz hâkim yaka ipek gömlek, gömlek üstüne kırk düğmeli siyah parıltılı Halep yeleği, yine ışıltılı parlak Halep şalvarı, belinde beyaz ipekten kuşak, kuşakta gümüş saplı Çerkez hançeri vardı. Ayağında beyaz çorap, arkası çek çekli, yumurta topuklu, cilalı parlak postal giymişti. Saçları düzgün taranmıştı…

O, külhanbeyi geleneğinin Ankara’dan çıkan son, Kuşadası’na gelen ilk temsilcisiydi. Kendisini topluma kabul ettirmenin kuralları doğal olarak normal insanlardan farklıydı. Cinayet, ölüm gibi kavramlar onun günlük yaşantısının değişmez unsurlarıydı. Oysa Karacabey Külhanında, külhana sığınan çocukları, yaşlıları koruyup kollamayı, gezginci esnafa ilişmemeyi, hamallara yük indirip bindirirken yardım etmeyi öğrenmişti. Varlıklı ailelerin çocuklarına, özellikle, lalası, dadısı, mürebbiyesi ya da kölesiyle gezenlere sarkıntılık yapmak, tulumbacılara bulaşmak, işi tıkırında dükkânlara musallat olmak da külhanın töreleri arasındaydı. Külhanbeyleri ara sıra kömürcülere, Yahudilere de sataşırlardı, ama savunmasızlara, biçarelere dokunmazlardı. Ne var ki bu külhanbeyi, Suriyelileri ölüme götüren kaçakçı çetesinin başıydı…

Çelimsiz adam Derici Otel’deki odasında, uzun boylu, kar düşmüş dağ zirvesine benzeyen, tuz biber rengi kepekli başı, uykusuz geçen günlerinin dörtte üçünde düzeni sağlamakla görevli bir ciddiyet taşıyan çehresi, sert sivri dilli meçhul ziyaretçisini sabırla dinliyordu. Ziyaretçinin Müthiş bir hafızası, olağanüstü konuşma yetisi vardı… Hafıza ambarından çekip çıkardığı görev deneyimleri imdadına yetişir, saatlerce konuştururdu onu. Güvenlik anlamında ne kadar söylenmiş, ne kadar kullanılmış söz varsa, hepsi onun hafızasındaki çekmecelerde bir gün sarf edilmek üzere sıraya girmiş bekliyordu.

Ertesi gün güneş erken eğildi, topal oldu. Ardından battı. Gökyüzü yangından kurtulmuşçasına eski mavisine kavuştu. Sonra karanlık çöktü. Bu süreçte Derici Otel’de bir araya gelen iki kişiden ne bir ses ne bir seda çıktı.

İlkbaharı müjdeleyen o gece hava ılık ve sakin hatta sessizdi. Gökyüzü toprağa yakındı, parlak yıldızlar bulutlar izin verdiğinde Davutlar sahilinin terkedilmiş evlerini bir kandil gücünde aydınlatıyordu. Sevgi Yolu üzerindeki Gençlik Kampı zar zor seçiliyordu. Özlem Sitesi’nin arkasındaki Camiinin minaresi, ay ışığı altında nur taşıyan bir fener görünümündeydi. Sahilde kalabalık bir karaltı göze çarpıyordu.

Yaşlı genç, kadın erkek, çoluk çocuk ellerinde irili ufaklı poşetlerle küçük teknelere doluşup, Ege’ye açılırken, “Allahüekber, Allahüekber!” sesleri Davutlar sahilinin ıssız damları üzerinde gökten dökülür gibi yankılanıyordu. İslamşanlı Camii minaresindeki yetişkin, acılı ses Tanrının büyüklüğünü sanki bu talihsiz, umarsız insanların üzerine yolluyordu.

(…)

Gün ağardığında Sevgi Yolu sahilinde, akşamki karaltıların yerini karaya vurmuş cansız bedenler almıştı. Adları Nazikeda, Bedrifelek, Nurefzun, Bidar, Dilpesend, Emsalinur, Mezide, Nevcedit, Behice, Müşfika’ydı…