Rahmi Ali

Kimileri "şair şairliğini, öykücü öykücülüğünü bilsin," diyor. Bu görüşte olanlar, yazının tek dalında yoğunlaşmanın hem üretkenliği arttıracağını, hem de üretilerin nitelik açısından daha da yükseleceğini savunuyorlar. Buna örnek olarak da yaşamı boyunca şiir üzerinde yoğunlaşan Fazıl Hüsnü Dağlarca'yı gösteriyorlar. Oysaki gerek dünya, gerekse Türkiye edebiyatı içinde, bu görüşü doğrulayacak fazla örnek yok. Çünkü yazın dünyasına girenlerin büyük bir çoğunluğu, yazının değişik dallarında da ürün vermişlerdir.

Yazılı düşünelim.

Bir şair, teknik ve estetik kaygıları göz ardı etmeden, söyleyeceğini çeşitli eleklerin en incesinden geçirerek söyler. Böyle olunca da başarılı bir şairin, yazdığı ya da yazacağı öyküde başarısız olması düşünülemez. Çünkü hangi dalında uğraş verilirse verilsin, yazının malzemesi tektir. Sözcüklerdir.

Yazın'ın genel kuralları, uğraş alanının özellikleri ve öz-biçim bütünlüğü dikkate alınarak yapılacak çalışmalar, sanatçının yürüdüğü yolu da ışıtan temel öğelerden bazılarıdır.

Anılan bu köşe taşları kadar, yazarın beslendiği damarın da belirleyici bir özelliği vardır.

Toplumcu damardan beslenen bir yazar, kendini yaşadığı toplumdan ve dünyadan ayrıştırmaz, iç dünyasının zindanlarına kapatamaz. Gerçekte, kalemine güvenen hiçbir yazarın böyle bir şey yapmaya hakkı yoktur.

Görme özürlülerin rüya göremediklerini dikkate alacak olursak, sanatsal yaratılarımızın temelini de maddi dünyanın oluşturduğunu kabul etmek zorunda kalırız. Bu maddi temelin oluşmasındaki en büyük etken, yaşadığımız toplum, toplumsal ilişkiler ve doğadır. O nedenle toplumcu damardan beslenen bir şair-yazar, kendini toplumuna borçlu görür. İnsanca yaşanacak bir dünyanın oluşması yolunda, insanları eğitmeye, öğretmeye, değiştirip dönüştürmeye yönelir. Kalemini bu yolda kullanmaktan sakınmaz.

Bu bilinçte olan yazar, anlatacağını ister birinci tekil, isterse üçüncü şahıs ağzından dile getirsin. Bunun fazlaca bir önemi yoktur. Çünkü; anlatım bütünlüğü içinde "ben"ler, biz kavramıyla buluşacaktır.

Dünyamızdaki her türlü ilişkinin giderek çürümeye başladığı günümüzde, "ben"leri "biz"leştirmek gerçekten zor bir iştir. İnsanı ve insana ilişkin değerleri metalaştırmadan yürüyebilmek zor bir iştir. İşte bu zor işe soyunanlardan biri de Rahmi Ali. Hem de kitabının adını "Zor İş" koyarak, yani yaptığı işin bilincinde olarak soyunuyor zor işe.

Yazarı tanımak, yapıtını tanımayı da kolaylaştırır

1941 yılında Gümülcine'nin Çepelli köyünde doğan Rahmi Ali, parasız yatılı sınavlarını kazanarak Türkiye'de Malatya-Akçadağ İlköğretmen Okulu'na gelir. Okulu bitirmesinden sonra kendi köyünde başladığı öğretmenlik görevini sürdürürken diğer yandan da 1989 yılında Gümülcine (Komotini)de yayınlanmaya başlayan, kendisinin de kurucularından olduğu "Şafak Dergisi"nin Yazı İşleri Müdürlüğünü de yürütür.

Yazı yaşamına öğrencilik yıllarında başlayan Rahmi Ali, Batı Trakya'ya döndükten sonra Batı Trakya Türk Öğretmenler Birliği tarafından yayınlanan Birlik ve Öğretmen dergilerinde hem yazılar yazmış, hem de aktif görevler almıştır.

Daha önce çocuklara ilişkin "Ay ile Güneş" adlı öykü kitabı bulunan Rahmi Ali; gerek Türkiye'de, gerekse Batı Trakya'da çıkan sanat dergilerinde başta hikâye olmak üzere şiir, günce, anı, inceleme ve gezi yazıları türündeki yazılarını sürdürüyor.

Ben de Rahmi Ali'yi Şafak Dergisi'nde okuduğum ürünlerinden tanıdım. Ne ki, gerektiği zaman ayrılamadığı sürece, dergide yayınlanan ürünler üzerinde hakkıyla yoğunlaşılamıyor. Özellikle büyük kentlerin zaman kuşatması, tüm dergileri taramaya bile olanak vermiyor. O nedenle, bir sanatçıyı bütünlüklü olarak tanımanın tek kaynağı da kitap oluyor. Doğrusunu söylemek gerekirse, Rahmi Ali'nin öykülerini tanıyamamış olduğumu ancak onun kitabını okuduktan sonra fark ettim. Kendi adıma; aynı şeyi tüm Batı Trakya Türk yazını için de söylemem yanlış olmaz. Ne yazık ki Batı Trakya Türk yazınını tanımıyoruz. Bilebildiğim kadarıyla tek kaynak, Feyyaz Sağlam'ın yaptığı üç ciltlik inceleme kitabı.

Değerli dost Tahir Özçelik'in yitişinden sonra, Batı Trakya Türk yazınına gönül veren, sorunlarını, değişim ve gelişimlerini metropol dergi ve gazetelerinde sıcağı sıcağına veren kimse çıkmadı. Sanırım böylesi bir köprü kuruluncaya kadar, bu gereksinmeyi sanatçılar birbirlerine gönderecekleri kitaplarla karşılamaya çalışacaklar.

"Zor İş" Üstüne

"Zor İş", içinde yirmi öykü bulunan ve Rahmi Ali'nin yetişkinler için çıkardığı ilk kitabı. Öykülerin tümü, dolaylı ya da dolaysız bir biçimde Türkiye ile ilgili. Başka bir deyişle, bunlara iç içe girmiş iki halkın öyküleri diyebiliriz.

İşte burada yazarın duruşu ve bakışı önemli… Çünkü yazar, bir azınlığın kimliğini taşımaktadır. Bu durumda; insanı, özelliklerini ve insan ilişkilerindeki çirkinlikleri öne çıkarır, öykülerinde millici, faşizan bir pencereden bakarsa, bu denli olayları üretirse öykü de, öykücü de çöker. Çünkü insan olduğumuzu unutmak, şairliğimizi de öykücülüğümüzü de alıp götürür.

Bu bağlamda Rahmi Ali'nin öyküleri, gerçekten okunması, irdelenmesi ve örnek alınması gereken öyküler. Çünkü yazar her şeyden önce her iki halkın insanlarına saygılı. Öykülerinde onların toplumsal ve ruhsal durumlarını irdeliyor. Yaşamlarından bir kesiti alarak, toplumsal gerçeklerden koparmadan öyküleştiriyor. O nedenle öykülerin çoğunluğunu Batı Trakya Türklerinin Türkiye'ye göçünden alınmış kesitler, uğurlamalar, yeri yurdu terk etmenin yürek ağrıları vb. türde işlenmiş konular oluşturuyor.

Şiirsel bir tat içinde okunan öykülerin ortak yanını "4 Numaralı Bekleme Kulesi"nin verebileceği inancıyla, öykü yapısını bozmamaya çalışarak alıntılar yaptım.

"Nöbet çizelgesini düzenlemekle görevli Başçavuş Kostas Fermanoğlu, kendisinden, beni kuzeybatıdaki bekleme kulesine göndermesini rica ettiğimde gülümsemiş, (sen de mi Stella'ya) der gibi kuşkuyla gözlerimin içine bakmıştı.

Stella, kışladaki bütün erlerle düşüp kalkan bir orospuydu... Stella'yı nöbet saatinin 22.00 ile 24.00 arasına rastladığı zamanlar görebilirdim daha çok. Bahçeye küçük bir masa kurar, üvey babası olduğu söylenen genç bir adamla geç vakitlere kadar içki içerdi...

Başçavuş kuşkulanmakta haklıydı, ama, benim 4 no'lu bekleme kulesini yeğlememin nedenleri arasında Stella ancak en son sırayı tutardı... Kuleden rahatlıkla görülebilen beş-altı evi, bahçelerini, karşıdan karşıya görüp tanıyabildiğim insanlarını severdim oranın. Siyah başörtülü Tasula nine sabahları erken kalkar, İstanbul Radyosu'nun sunduğu sabah şarkılarını dinler...

Kışladan izinli olarak çıktığımda çoğu kez Taşköprü'ye gider, orada dinlendirirdim başımı. Yanaki'yi de 4 no.lu bekleme kulesinden görmüştüm. Bir ablası vardı. (Beba) diye seslenirdi kendisine, köşedeki tütüncü kulübesinde sigara satardı.

Türk müsün, demişti ilk tanışmamızda. İnanmam, yalan söylüyorsun. Senin gibi bir insan Türk olamaz demişti. Ama ben sigaramı gene ondan almayı kesmemiştim... Yine de beni 4 no.lu kulede görünce bakmayı boşlamaz, gülümsemeye çalışarak fakir görünüşlü evlerinin kapısından içeri girerdi.

Nöbet yerine varınca çoğu kez Tasula Nine'yi görürdüm... (Nerede kaldın evlat) derdi bozuk Rumca'sıyla. Sonra Türkçe'ye döner, (alıştım gittim sana) diye eklerdi.

Yazar, yıllar sonra askerliğini 156. Piyade alayında yapan bir gence 4 numaralı kuleyi sorar.

"Güzel bir kadın oturuyormuş kulenin karşısındaki evde. Stella imiş adı... Üvey babası bıçaklamış kıskançlık yüzünden. Şimdi yok tabii, adı kalmış...

Sizin zamanınızda sağ mıydı Stella dedi genç.

Hayır, dedim. Daha yıllar önce ölmüş olduğunu söylerler."

Ele aldığı konuları insani temeller üzerinde yükselten Rahmi Ali, dönemin tanığı olan ve gerçekleri kendine özgü bir dil ve estetik yapı içinde yansıtan bir yazar. İnsanın hallerini, yaşadıkları ortam ve ilişkilerden ayırmadan ele alıyor. Zayıflıkları da, özveriyi de, güzellikleri ve çıkarcılıkları da görebilen, ama bütün bunları insanın dramı olarak ele alıp öyküleştiren bir yazar Rahmi Ali. İnanıyorum ki; "Zor İş"in üstesinden gelen yazarın, aynı adı taşıyan kitabındaki öyküleri severek okuyacaksınız.

Güngör GENÇAY (İstanbul-Türkiye)

(*) Zor İş: Öyküler/ Yazan: Rahmi Ali/ Şafak Dergisi Yayınları, Gümülcine (Komotini) 2002

BATI TRAKYALI YAZAR RAHMİ ALİ, 2018 YILI TÜRK DÜNYASI YILIN EDEBİYAT ADAMI SEÇİLDİ

Azerbaycan, Başkurdistan, Dağistan, Gagauzya, Irak–Türkmeneli, İran, Kazakistan, Kıbrıs, Kırgızistan, Kırım, Kosova, Makedonya, Özbekistan, Tataristan, İran-Türkmen Sahra ve Türkiye olmak üzere 16 Türk Devlet ve Topluluğundan 28 edebiyat dergisinin temsilcileri ile 17-19 Nisan 2018 tarihlerinde toplanan IX. Türk Dünyası Edebiyat Dergileri Kongresi tarafından Batı Trakyalı yazar Rahmi Ali 2018 yılı için Türk Dünyasında Yılın Edebiyat Adamı ilan edildi. Rahmi Ali önümüzdeki günlerde düzenlenecek etkinlikle ödülünü alacak.

RAHMİ ALİ KİMDİR

Rahmi Ali, 1941 yılında (Komotini) Gümülcine’nin Çepelli köyünde doğdu. İlkokulu bitirdikten sonra, parasız yatılı sınavlarını kazanarak, Türkiye’ye, Malatya-Akçadağ İlköğretmen Okulu’na gitti.

Rahmi Ali, öğretmen okulunda okurken yazı hayatına atıldı. Bu okulun son sınıfında okul çapında yapılan kompozisyon yarışmasında birincilik ödülü alması, edebiyat öğretmenlerinin teşviki onu bu alana yöneltti. İlk makalesi “Akçadağ”(1) adlı okul dergisinde yayımlandı. Öğretmen olarak Batı Trakya’ya döndüğünde mesleğinin yanı sıra yazı hayatına da devam etti.

Okulu bitirdikten sonra Batı Trakya’ya döndü ve kendi köyündeki İlkokulda, 1961 -62 Öğretim yılında öğretmenlik görevine başladı, bu görevine 2002 yılına kadar devam etti.

Yazı hayatına öğrencilik yıllarında başlayan Rahmi Ali, Batı Trakya’ya döndükten sonra çeşitli dönemlerde“Batı Trakya Türk Öğretmenler Birliği” yönetim kurullarında görev aldı. Birlikte genel sekreterlik ve kısa bir süre de başkanlık yaptı. 1960’lı yıllarda bu birliğin çıkarmış olduğu Birlik dergisinin yeniden hayata geçirilmesinde etkin bir rol oynadı. Önce bu dergide, daha sonra da Öğretmen dergilerinde çeşitli yazılar yazdı, bu dergilerin yazı kurulu başkanlıklarında bulundu. Bu arada Akın, Azınlık Postası ve İleri gazetesinde de çeşitli yazıları çıktı. Bazı hikâyeleri Türkiye’de Varlık ve Varlık Yıllığı’nda, Töre, Türk Edebiyatı, 24 Saat, Devrim, Batı Trakya’nın Sesi, Batı Trakya, İnsanlığa Çağrı, Kardaş Edebiyatlar, Şiir Defteri, Tarla, Turnalar, Aykırısanat, Damar, Eliz Edebiyat, Berfin Bahar gibi dergilerde yer aldı. “Ay ile Güneş” adlı çocuk kitabı Yunanistan’da ve Türkiye’de yayımlandı. “Muhacir Osman” adlı hikâyesiyle Türkiye’de yayımlanan “Töre” dergisinin hikâye yarışmasında birincilik ödülünü aldı., hikâyelerinden bir kısmını “Zor İş” adıyla, bir kitapta topladı. Bu kitapla ilgili çok sayıda eleştiri ve değerlendirme yazıları çıktı. Mustafa Aslan, Güngör Gençay, Satı Merdan, Muharrem Tahsin, Ali Ozanemre, İsa Kayacan vb. Yazı ve şiirlerinden bazıları Bulgaristan, Romanya, Azerbaycan ve Yugoslavya’daki bazı Türkçe yayın organlarında yayımlandı. Türkiye, Makedonya, Bulgaristan, Karadağ’da düzenlenen uluslar arası sempozyumlarda bildiriler sundu. 2002 yılında Kavala’da yapılan Akdeniz Ülkeleri Şairler şölenine, 4. Sapanca Şiir Akşamlarına katıldı.

Başta hikâye olmak üzere şiir, günce, deneme, anı, inceleme ve gezi yazıları türünde yazılar yazan Rahmi Ali 1989 yılında yayına başlayan Şafak dergisinin üç kurucusundan biri olup bu derginin yazı işleri müdürlüğünü derginin kapandığı 2004 tarihine kadar yürüttü. Bunun yanı sıra yine bu derginin bir yan kuruluşu olan “Şafak Okuma Tiyatrosu”nun kurucularındandır. Yazar, aynı zamanda, merkezi Prizren’de bulunan “Balkan Türkoloji Araştırmaları Merkezi”nin de (BALTAM) Yunanistan temsilciliğinde bulundu. İhsan Işık’ın hazırladığı “Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi”inde biyografisine yer verildi.

KAYNAK: Batı Trakyalı yazar Rahmi Ali ‘Türk Dünyası Yılın Edebiyat Adamı’ seçildi (trakyaninsesi.com, 23.04.2018).