Kütüphaneci, araştırmacı yazar,
çevirmen (D. 1923, Ardanuç / Artvin - 24
Ekim 2008, Ankara). Yatılı olarak okuduğu Kars Lisesi (1945) ile Dil ve
Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü (1945)’nü bitirdi. Topkapı Sarayı
Müzesi’nde müze asistanı olarak çalışmaya başladı, 1950 yılında Ankara Etnografya
Müzesi’ne atandı. Burada çalıştığı yıllarda, bir süreliğine arşivlerde
araştırma yapmak üzere İngiltere’ye gönderildi. Ayrıca, Mustafa Kemal
Atatürk’ün naaşının Ankara Etnografya Müzesi’ne naklinden sonra, tabutunun
açılışında müze görevlisi olarak hazır bulundu.
Türkiye’de kütüphaneciliğin bir
meslek olarak gelişmesine önemli katkılar sağladı. Bu alanda verilmiş ilk
profesörlük unvanına sahip olan Osman Ersoy, 1954 yılında Dil ve Tarih-Coğrafya
Fakültesi Tarih Bölümü’ne asistan olarak atandı. Bir yıl sonra çalışma alanını
değiştirdi ve yeni kurulan Kütüphanecilik Bölümü’nün sağladığı bir burstan yararlanarak
kütüphanecilik eğitimi almak üzere bir yıllığına Amerika Birleşik
Devletleri’ndeki Chicago Üniversitesi’ne gitti. 1956 yılında Türkiye’ye döndü
ve aynı bölüme asistan olarak atandı. O yıllarda yeni yeni örgütlenen
Kütüphanecilik Bölümü, Amerikalı öğretim elemanları tarafından yönetiliyor ve
yönlendiriliyordu. Böylece bu atama sonrasında Osman Ersoy, söz konusu bölümün
ilk Türk hocası oldu.
Ersoy, akademik kariyerinin ilk
yıllarında araştırmalarını genellikle basım ve kâğıt tarihine yöneltti. 1958’de
“Türkiye’ye Matbaanın Girişi ve İlk
Basılan Eserler” adlı tez çalışmasıyla doktor, 1960’ta ise “XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Türkiye’de Kâğıt”
adlı çalışmasıyla doçent oldu. Giderek ülkemizde yaygınlaşmaya başlayan halk
kütüphaneleri hakkındaki “Halk
Kütüphaneleri Üzerine Bir Araştırma” adlı çalışmasıyla da 1968 yılında
profesör oldu. Bu çalışmaları, sonraki yıllarda kitap olarak yayımlandı ve
araştırmacılar tarafından kullanıldı. Bunların yanı sıra Türkiye’de kurulan ilk
kâğıt fabrikaları ve kâğıt filigranlarının incelenmesi gibi konular başta olmak
üzere, alanıyla ilgili diğer konularda yazılmış olan makaleleri, kütüphanecilik
literatüründe saygın bir yer edindi.
Ayrıca Türk Kütüphaneciler
Derneği’nin kuruluşunda önemli katkıları oldu ve 1961-64 yılları arasında iki
dönem boyunca bu kurumun başkanlığını yapan Ersoy, “Kütüphaneciliğimizin
Sorunları” (1966) adlı
yapıtında, Türk Kütüphaneciliği’nin gelişimi açısından önemli olan kurumsal ve
yönetsel sorunları tartıştı. Bunların dışında Mihin Eren ile birlikte A.
Roderio Davison’ın “Yakın Çağ Osmanlı Tarihinin Kaynağı Olarak Avrupa
Arşivleri” adlı yapıtını
Türkçeye çevirdi.
1972-74 yılları arasında Ankara
Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi ile 1979-82 yılları arasında Fırat
Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dekanlığı yaptı. Kütüphanecilik Bölümü Başkanı
olarak sürdürdüğü görevinden 1990 yılında emekli oldu. 24 Ekim 2008 günü
Ankara’da öldü. 25 Ekim 2008 Cumartesi günü Dil ve
Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde gerçekleşen törenin ardından, Kocatepe Camii’nde
kılınan öğle namazının sonrasında Cebeci Asri mezarlığındaki kabrine defnedildi.
ESERLER:
ARAŞTIRMA-İNCELEME: Türkiye’ye Matbaanın Girişi ve İlk Basılan
Eserler (1958), XVIII. ve XIX.
Yüzyıllarda Türkiye’de Kâğıt (1960), Kütüphaneciliğimizin Sorunları (1966),Halk Kütüphaneleri Üzerine Bir Araştırma (1968).
ÇEVİRİ: Yakınçağ Osmanlı Tarihinin
Kaynağı Olarak Avrupa Arşivleri (A. Roderio Davison’dan Mihin Eren ile,
1964).
KAYNAKÇA: Nilüfer Ünal /
"Hocamın Ardından" (Atılım Üniversitesi Kütüphane ve Dökümantasyon
Müdürlüğü Elektronik Bülten, Sayı:13/Yıl 3 Aralık/2008), Remzi Demir -
Doğan Atılgan / Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi ve Türkiye’de Beşerî Bilimlerin
Yeniden İnşası - Elli Portre (2008), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve
Kültür Adamları Ansiklopedisi (C. 12, 2015).
