Dil bilimci (D. 1895, İstanbul - Ö. 1979). Tam adı: Agop Dilaçar Martayan. İlköğrenimini Gedikpaşa’da misyonerlerin açtığı bir Amerikan okulunda yaptı. Robert Kolej (1915) mezunu. İngilizce, Rumca, İspanyolca, Latince, Almanca, Rusça, Bulgarca öğrendi ve bu diller üzerinde çalıştı. Robert Kolej’de İngilizce, Sofya’da Suaboden Üniversitesinde eski Doğu Dilleri ve Osmanlıca okuttu.
Yazıları Avrupa ve İstanbul’da çıkan Ermenice
gazetelerde yayımlandı. Atatürk tarafından Birinci Türk Dil Kurultayına
çağrıldı ve Türk Dil Kurumunun başuzmanlığına getirildi (1934), kendisine
Dilaçar soyadı verildi (1935). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya
Fakültesinde dil tarihi öğretim üyeliği (1936-51), Türk Ansiklopedisi’nde
başdanışmanlık (1942-60) yaptı. Dil konusunda araştırma ve incelemelerini ve
TDK’nın Genel Yazmanlığı görevini ölümüne kadar sürdürdü.
ESERLERİ:
Azeri Türkçesi (1950), Batı Türkçesi (1953), Lehçelerin
Yazılma Tarzı, Türk Dil ve Lehçelerinin Tasnifi Meselesi (1954), Devlet
Dili Olarak Türkçe (1962), Wilhelm Thomsen ve Orhon Yazıtlarının
Çözülüşü (1963), Türk Diline Genel Bir Bakış (1964), Türkiye’de
Dil Özleşmesi (1965), Dil Diller ve Dilcilik (1968), Kutadgu
Bilig İncelemesi (1972), Anadili İlkeleri ve Türkiye Dışındaki
Uygulamalar (1978).
HAKKINDA: Konur Ertop / Dil Devriminin Temel
Kitabı (Yeni Dergi, Sayı: 5, Şubat 1965), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar
Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999).
