Mutasavvıf, şair (D. ?, Karaman veya Niğde – Ö.1475,
Niğde). Asıl adı İsmail’dir. Bazı kaynaklara göre Karaman’da, bazı kaynaklara
göre de Niğde’de doğmuştur. Doğum tarihi bilinmemektedir. Kimi kaynaklarda
Erzincanlı Şeyh Mehmed Bahaeddin’in dervişlerinden ve Cemaleddin-i Halveti’nin
tekke arkadaşlarından olduğu belirtilmektedir. Niğde çevresinde yaşadığına dair
en önemli delil Niğde’nin Yenice Mahallesindeki türbesi ve Niğde Müzesindeki
sicil kayıtlarıdır. Bir divanı vardır. Çeşitli kitaplıklarda bulunan yazma Divan’ında
münacaat, naat, kaside, gazel ve mesnevi tarzında dinî-tasavvufî öğütler yer
almaktadır. İkinci ve dinî-tasavvufî manzum bir eseri olan Kırk Armağan’da
münker ve nekir, mizan, sırat, Cehennem, Rıdvan, Cebrail, Hz. Muhammed ve Allah
konuları manzum olarak anlatılmış, sonunda ibadet ve iyi ahlâka dair öğütler
verilmiştir.
“Kemal Ümmî 15. yüzyılda Niğde’de yetişmiş coşkun bir
şairdir. Kendisi bu asrın ortalarına doğru Anadolu’da ünlenmiş adı ve şiirleri
Kırım, Kazan, Başkurt, Özbek Türkleri arasına yayılmıştır. Osmanlı
Müelliflerince yazıldığına göre (şefkat) kelimesinden çıkan 880 Hicride
ölmüştür. Türbesi Niğde’dedir.”
(M. Zeki Oral)
HAKKINDA: Vasfi Mahir Kocatürk / Tekke Şiiri Antolojisi
(1955), Nihat Sami Banarlı / Resimli Türk Edebiyatı Tarihi (1971, c.1, s.508),
Vasfi Mahir Kocatürk / Türk Edebiyatı Tarihi (1970, s.141), Meydan Larousse (c.
7, s. 141), Bursalı Mehmet Tahir / Osmanlı Müellifleri (c.1, s.141), M. Zeki
Oral (Akpınar, sayı: 12, 1936), İsmail Özmel / Dünden Bugüne Niğdeli Şair ve
Yazarlar (1990).
