Yalçın Tura

 Müzikolog, besteci, yazar. 1934, İstanbul doğumlu. Küçük yaşta keman ve piyano dersleri aldı. Galatasaray Lisesi’nden (1954) sonra İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü’nden (1960) mezun oldu. Lise yıllarında Seyfettin Asal ile keman, Demirhan Altuğ ve Cemal Reşit Rey ile teori ve armoni çalıştı. Yükseköğrenimi sırasında da müzik çalışmalarını sürdürdü. Bir beste deneme­sini gösterdiği Cemal Reşit Rey'in önerisiy­le Demirhan Altuğ'dan solfej ve müzik kuramı dersleri aldı. Çeşitli dönemlerde TRT'de jüri ve danışma kurulu üyeliklerinde bulundu.

1955 yılından başlayarak profesyonel besteci olarak film ve sahne müzikleri yazdı. Aşk-ı Memnu dizisinin müziği Yılanların Öcü,  Kırık Hayatlar, Keşanlı Ali Destanı gibi film ve oyunların müzikleri en bilinen eserleri arasındadır. 1976'da kuru­lan İstanbul Türk Musikisi Devlet Konservatuarı'nda öğretim üyesi olarak çalışmaya başladı. Bu okulun Müzikoloji Bölümü başkanlığına getirildi. 1997-2001 yılları arasında konservatuarın müdürlüğünü yürüttü ve 2001 yılında emekli oldu.

1970'lerden başlayarak çeşitli yayın organ­larında müzikle ilgili yazılar yazdı. 1976 yılında başladığı Dimitri Kantemiroğlu'nun Kantemiroğlu Edvarı olarak bilinen Kitab-ı İlmi'l-Musıki alâ Vechi'l-Hurufat adlı çalışmasını bugünkü Türkçeye çevirerek aslıyla birlikte Batı notasıyla yayımlama girişimi, 2001 yılında Yapı Kredi Yayınları tarafından sonuçlandırıldı. Çeşitli kongre ve sempozyumlarda sunduğu bildirilerle bazı dergilerdeki yazılarını Türk Musikisinin Mes’eleleri (1988) adlı kitabında bir araya getirdi. Bu kitaba özel olarak yazdığı bir bölümde Arel-Ezgi Sistemi'ni eleştirdi. Çoksesli yapıtlarında yalnız Türk halk ve klasik Türk müziklerinden değil, klasik Batı müziğinden, cazdan, hatta hafif müzikten de yararlandı.

Tura, Ulusal Müzik Eserleri Meslek Birliği (SACEM)'in İcra Komitesi üyeliğini,  Türkiye Musiki Eseri Sahipleri Meslek Birliği (MESAM)'nin bilim kurulu başkanlığını yaptı; ayrıca TRT'de çeşitli zamanlarda jüri ve danışma kurulu üyeliği, Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Hazırlık Komitesi'nde de Türk Müziği başkanlığı yaptı. 1958’de Zümrüt filminin müziği ile Gazeteciler Sinema Armağanı’nı, 1983’te Bir Yudum Sevgi filminin müziği ile Altın Portakal Film Müziği Ödülü’nü, 2001’de Türk sinemasına yaptığı hizmetler için 20.Uluslararası Film Festivali Onur Ödülü’nü, 2005’te Sinema Yazarları Derneği Yaşam Boyu Onur Ödülü’nü, 2009’da Antalya Altın Portakal Film Festivali Yaşam Boyu Onur Ödülü’nü, 2010’da 38. İstanbul Müzik Festivali Onur Ödülü’nü aldı.

BAŞLICA ESERLERİ:

Dans Süiti (1956), Viyolonsel Konçertosu (1956), Bi­rinci Senfoni (1957-66), Orkestra Süiti (1958), Surname (1959), Oda Senfonisi, Yaylılar İçin Adagio (1960), Toccata (1962), Jazz Süiti (1962), Bir Halk Temi Üzerine Çeşitlemeler (1963), Keman Kon­çertosu (1965-72), Enginlerden Yücelerden (1969), Tulum Havası (1972), Şeyh Galip'e Saygı (1972-75), Yeniden Eski Muhabbetleri Tecdid İdelüm (1976), Üçüncü Süit (1976), Niyazi-i Mısrî'nin İlahi­leri (1978), Şah Murat Süiti (1981), Yaratılış (1987-88).

KAYNAKÇA: Türkiye Ansiklopedisi (c. 3, s. 1106, 1974), Rahmi Kalaycıoğlu / Türk Musikisi Bestekârlar Külliyatı (4 cilt, 1979), Büyük Larousse (c. 19, s. 11754, 1986), Avni Anıl / Anılar ve Belgelerle Musikimiz (1981), Mehmet Nazmi Özalp / Türk Musikisi Tarihi (1986), Ana Britannica (c. 21, s. 223, 1987), Yılmaz Öztuna / Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi (1990), Akın Ak / Türk Sinemasında Film Müzikleri (1995), Ahmet Şahin Ak / Türk Musikisi Tarihi (2002), Vural Sözer / Müzik Ansiklopedik Sözlük (2005), İhsan Işık / Ünlü Sanatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 5, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (C. 12, 2017).