Mühendis, siyaset ve devlet adamı, milletvekili, bakan (D. 1911, Pazar / Rize – 31 Aralık 1961, Ankara). Tam adı Ahmet Tevfik İleri. Baba adı Celal, anne adı Hanife. Gelenbevi Ortaokulunu bitirdikten sonra 1927'de Mühendis Okulu’na (İstanbul Teknik Üniversitesi) girdi. Öğrencilik yıllarında Talebe Cemiyeti ve Milli Türk Talebe Birliği Başkanlığı yaptı. Bu görevleri sırasında öğrencilerin milliyetçilik hareketine önderlik (1930-33) etti.
Mühendis Okulu’nu bitirdikten sonra
Karayolları Erzurum Bölge Müdürlüğünde kontrol
mühendisi olarak meslek hayatına başladı. Erzurum Nâfıa
Mühendisi, Erzurum Şoseler 4. Sınıf Mühendisi, Çanakkale Şose ve Köprüler
Mühendisi, Çanakkale Nâfıa Müdürlüğü Yüksek Mühendisi, Samsun Nâfıa Şose ve
Köprüler Yüksek Mühendisi, Samsun ve Çevresi Yolları Bölge Müdürü, 2. Genel
Müfettişlik Bayındırlık Müşaviri, Samsun Yollar 7. Bölge Müdürü olarak görev
yaptı.
1950 seçimlerinden itibaren Demokrat Parti (DP) listesinden IX.,
X. ve XI. Dönem Samsun Milletvekili seçildi.
Ulaştırma (1950) ve Milli Eğitim (1950) bakanlığına getirildi. 1957'de yeniden
Millî Eğitim Bakanı oldu. 1957-58 yıllarında Devlet Bakanlığı, Başbakan
Yardımcılığı ve Bayındırlık Bakanlığı yaptı.
Köy Enstitüleri onun ilk Milli Eğitim
Bakanlığı döneminde kapatıldı. Tevfik İleri, 27 Mayıs 1960 İhtilalinde
tutuklanarak, Yassıada'da kurulan Yüksek Adalet Divanı’nda yargılandı ve idam
cezasına mahkûm edildi. Cezası hükümetçe ömür boyu hapse çevrildi. 31 Aralık
1961 günü Ankara'da tedavi edildiği hastanede öldü. Evli ve 4 çocuk
babasıydı.
Hakkında Abdurrahman Bozkurt’un yazdığı “Tevfik İleri Cumhuriyet'in İkinci
Eğitim Mimarı” adlı kitap 2012’de yayımlandı
KAYNAKÇA: Türkiye Ansiklopedisi 2
(1974), Milliyet Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi (11. cilt,
1986), TBMM Albümü 2. Cilt 1950-1980 (2010), Abdurrahman Bozkurt / Tevfik İleri Cumhuriyet'in İkinci Eğitim Mimarı
(2012).
