Din adamı, Tasavvufçu, İsmail Ağa
Cemaati lideri, kanaat önderi (D. 1929, Trabzon'un Of ilçesine bağlı Miço
(Tavşanlı) köyü - Ö. 23 Haziran 2022, İstanbul).
Asıl adı Mahmut Ustaosmanoğlu
olup, medyada ve tarikat çevrelerinde Mahmud Efendi olarak tanınmaktadır.
Müridlerince kendisine Hazrat-i Mevlânâ Eş-Şeyh Mahmud En-Nakşibendî
El-Müceddidî El-Hâlidî El-Ûfî lakabı da verilmiştir. 1929′da Trabzon
vilâyetinin Of kazasının Miço (Tavşanlı) köyünde doğdu. Babası, köy imamı ve
çiftçi Mustafa oğlu Ali Efendi, annesi Tufan kızı Fâtıma Hanım'dır.
İlme Başlaması, Hocaları ve İcazeti
Mahmud Efendi, altı yaşındayken
hafızlığını babası ve annesinde yaptı. Hafızlığını bitirdikten sonra Ramazan
ayında Kayseri’ye gidip o bölgenin muteber ulemâsından olan Tesbihcizade Ahmed
Efendi’den sarf, nahiv ve Farsça okudu. Kayseri’de bir sene kaldıktan sonra
memleketi Of’a dönerek zamanın en meşhur kıraat âlimi Mehmed Rüşdü Aşıkkutlu
Hoca Efendi’den Kur’ân-ı Kerîm kıraat etti.
Belağat, ilm-i kelam, tefsir,
hadis, fıkıh ve usûl-ü fıkh gibi sâir ulûm-i şer?iyyeyi ise aklî ve naklî
ilimlerde mütehassıs ulemâdan ve Süleymaniye Medresesi dersiâmlarından olan
eniştesi Çalekli Hacı Dursun Fevzi Efendi’den ikmal ederek henüz on altı
yaşında iken icazet aldı. Kendisi okurken okutmaya başladığı talebelerini yedi
sene kadar okuttuktan sonra askere gitmeden icazet verdi.
Şeyhi Ali Haydar Efendi’yle Tanışması ve İlme Verdiği Değer
1952 yılı sonlarında, askerde
bulunduğu sırada ise hayatının seyrini değiştirecek olan en büyük üstadı ve
şeyhi Ahıskalı Ali Haydar Efendi’yle tanıştı. Ali Haydar Efendi Hazretleri
Osmanlı sultanlarından son dört padişahın huzur hocalarından olup, Meşîhat-ı
İslâmiyye’de Hey’et-i Te’lîfiyye Reisi idi. Askerlik sonrası şeyhi Ahıskalı Ali
Haydar onu İsmailağa Camii'ne imam tayin etmek için davet etti. 1954'te
İsmailağa'da imamlığa başladı. 1996'da 65 yaşını doldurduğu için aynı camiden
emekli oldu.
Şeyhi Ali Haydar Efendi’nin
vefatıyla Mahmud Efendi Hazretleri’nin hayatında yeni bir merhale başlamış
oldu. Bir taraftan imamlık yaparak cemaatle, bir taraftan talebe okutmakla,
diğer bir taraftan da Ali Haydar Efendi Hazretleri’nin vasiyeti vechile tarikat
ehli ihvanı irşâd ile meşgul oluyordu.
İmamlık yaptığı İsmailağa Câmii’ni
hem tekke hem medrese hem de irşad merkezi olarak kullanıyordu. Osmanlı
medreselerinde takib edilen usul üzere daha askere gitmeden önce memleketinde
birçok talebe okutmuş ve birçok kimselere icazet vermiş olan Mahmud
Efendi'den İstanbul’da da birçok imam,
vâiz ve müftü ders aldı.
Mahmud Efendi çok sayıda köye
giderek insanları ilim öğrenmeye çağırıp durdu. Kendisine “Bir emriniz, bir
arzunuz var mı?” diye soranlara “Her mahalleye bir kız bir erkek medresesi
yapın” diye cevap verirdi.
Kendisinin ilme teşvik babındaki
bazı sözleri şöyledir:
“Ey talebeler! Sizler, kurumuş
toprakların yağmur yüklü bulutları, direksiz kubbenin direklerisiniz.”
“Ömrümden üç nefesim kalsa size
okuyun, okuyun, okuyun derim.”
“Sizin yerinizde olsam bu sabah
kahvaltı yapmadan ilme başlardım.”
Bu arada kadınların cahil
kalmalarına gönlü razı olmadığından bu konuda da yeni bir çalışma yapıyordu.
Kadınlara İslamiyet’i en kolay yine kadınlar anlatabileceği için onlardan da
hocalar yetiştirmek gerekiyordu. Erkeklerin, kendilerine mahrem olmayan
kadınları hele ki böylesine bozuk bir zamanda okutmaya kalkmaları birçok
mahzuru beraberinde getireceğinden bu işe şöyle bir çare buldu; Kendisi önce
erkekleri okuttu, sonra erkek hocalara hanımlarını ve kızlarını okutmalarını
emretti. Kocalarından veya babalarından okuyan hanımlar da diğer hanımları
okuttular.
Kadınların nurlarını söndüren
unsurlar erkeklerinkinden daha az olduğu için kısa zamanda kadın medreseleri
çoğaldı ve yayıldı. Öyle ki okuyan kadınların sayısı erkekleri geçti. Nice
kızlar hâfızlık yaptı ve niceleri hoca olup sâir kadınların hidayetlerine
vesîle oldular.
Mahmud Efendi Hazretleri ilme
teşvik babında vaazlarında defalarca şu sözleri tekrarlamıştır: “Boğaz
köprüsünü alelâde marangozlar, demirciler yapabilir mi? Büyük mühendisler,
büyük mimarlar lazım. İşte bu din köprüsünü de küçük hocalar yapamaz, büyük
âlimler lazım.”
İlim ve Tarîkatı Birleştirmesi
Mahmud Efendi, şeyhi Ali Haydar
Efendi Hazretleri gibi ilim ve tasavvufu cem eden zülcenâhayn bir zat idi.
Tarîkat üzerinde titizlikle durmakla birlikte şeriattan taviz verilmesine de
müsaade etmemiştir.
Bu mevzudaki sözlerinden biri
şöyledir: “Mürşid olarak bilinen bir şahısta şerîatı tatbik var ise, o şahısta
tarîkat da vardır. Şerîat yok ise tarîkat da yoktur, o şahıs mürşid olamaz.”
Âlimlerin Kendisi Hakkındaki Sözleri
Ali Haydar Efendi, kendi yerine
bıraktığı Mahmud Efendi Hazretleri hakkında: “(İlahî koruma sayesinde) Henüz
Mahmud’umun sol tarafına bir seyyie(günah) yazılmamıştır. Mahmud’umun eli Benim
elimdir. Bende ne varsa Mahmud’uma verdim. O’nu sevmeyen âhirette Beni
göremez.” demiştir.
Ali Haydar Efendi’den ve Zâhid
el-Kevserî’den icazet alan alimlerden Emin Saraç Hoca, Mahmud Efendi'yi sıkça
ziyaret eder ve çeşitli vesilelerle: “Ali Haydar Efendi Hazretleri’nin murâdını
Mahmud Efendi hayata geçirmiştir, çünkü Ali Haydar Efendi’nin tek arzusu ilmin
yayılması ve (sakal, cübbe-şalvar ve çarşaf gibi) İslam şiârının canlanmasıydı”
demiştir.
“Çanakkale 'den geçemeyip vatana
giremeyen düşman çanak antenden geçip evimize girdi bile...” diyen Mahmud
Efendi hakkında laiklik aleyhinde konuşmalar yaptığı, hatta televizyon
aleyhinde sözler sarfettiği gerekçesiyle çok sayıda dava açılmışsa da tamamı
beraatla sonuçlanmıştır.
Mahmut Efendi, teyzesinin kızı
Zehra Ustaosmanoğlu ile evli ve Ahmet Ustaosmanoğlu, Fatıma Ustaosmanoğlu,
Abdullah Ustaosmanoğlu adlarında üç çocuk babasıydı.
Vefatı:
Haziran 2022'de bir süre yoğun
bakımda tedavi gören İsmailağa Cemaati lideri Mahmut Ustaosmanoğlu, 23 Haziran
2022 Perşembe günü 93 yaşında İstanbul'da hayatını kaybetti.
Ustaosmanoğlu için 24 Haziran 2022
Cuma günü Fatih Camii'nde Cuma namazının ardından Cenaze namazı kılındı. Mahmut
Ustaosmanoğlu'nu son yolculuğuna uğurlamak için vatandaşlar erken saatlerde
Fatih Camisi'ne geldi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan
da Ustaosmanoğlu için düzenlenen cenaze törenine katıldı.
Cenaze namazının kılındığı camide
cuma hutbesini Diyanet İşleri Başkanı Erbaş okudu. Cenaze namazını ise Mahmut
Ustaosmanoğlu'nun oğlu Ahmet Ustaosmanoğlu kıldırdı. Mahmud Efendi'nin cenazesi
İstanbul'un Eyüp ilçesine bağlı Defterdar mahallesindeki Sakızağacı
Şehitliğinde toprağa verildi.
İsmailağa Cemaati'nden yapılan
açıklamada cenaze namazı ve mezarı hakkında bilgiler paylaşılmıştı. İşte o
açıklama:
"Kutbü'l-ektâb, Ğavsü'l-evtâd
ve Hicrî 15. Asrın Müceddidi Mahmud Efendi Hazretlerimiz Rahmet-i Rahmân'a
vâsıl olmuştur."
"Cenâzesi 24 Haziran 2022
cuma günü cuma namazını müteâkiben Fâtih Câmi-i Şerîfinde kılınacak ve
Sakızağacı Şehitliği'nde Yüce Şeyhi Ali Haydar Efendi Kuddise Sirruhû
Hazretleri'nin yakınında bulunan kabr-i şerîfine defnedilecektir."
"Rûh-ı şerîfi için üç İhlâs-ı
Şerîf ile birlikte el-Fâtiha."
Cenaze Töreni:
Mahmut Ustaosmanoğlu'nun
cenazesine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim
Kalın, AK Parti Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş, AK Parti Grup Başkanvekili
Mahir Ünal, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, Gençlik ve Spor Bakanı Mehmet Muharrem
Kasapoğlu, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, İletişim Başkanı Fahrettin Altun,
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil
Karaismailoğlu, Büyük Birlik Partisi Genel Başkanı Mustafa Destici, Gelecek
Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, Saadet Partisi Genel Başkanı Temel
Karamollaoğlu, İstanbul Valisi Ali Yerlikaya, Eski Adalet Bakanı Abdulhamit
Gül, Eski TBMM Başkanı İsmail Kahraman, Dünya Etnospor Konfederasyonu Başkanı
Bilal Erdoğan, Cübbeli Ahmet Hoca olarak bilinen Ahmet Mahmut Ünlü, ailesi,
yakınları ve öğrencileri de katıldı.
İsmailağa Cemaati lideri Mahmut
Ustaosmanoğlu'nun Fatih Camii'nde kılınan cenaze namazı öncesinde, çevrede
yoğunluk yaşandı. Cenaze namazına katılmak isteyenler erken saatlerde camiye
yürüdü. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve çok sayıda siyasi isim de cenazeye
katıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan yaptığı konuşmada "Bugün ilim, irfan ve
hikmet sahibi bir önderimizi ebediyete yolcu ediyoruz. Kendisini tanıdık,
bildik ve bu imanıyla da biz sevgili habibine komşu olacağına da inanıyoruz
" ifadelerini kullandı.
Ustaosmanoğlu'nun cenaze törenine
binlerce kişi katıldı. Mahmut Ustaosmanoğlu, cenaze törenine kadınların
katılmasını istememişti.
Nakşibendi tarikatını temsil eden
oluşumlardan biri olan İsmailağa Cemaati, Mahmut Ustaosmanoğlu tarafından
1980'lerin başında kuruldu.
Nakşiliğin halidi kolundan olan
İsmailağa Cemaati, İstanbul'da üç büyük Nakşi temsilcisinden biri. İsmailağa
Cemaati dışında İstanbul'da diğer önemli temsilciler, Mehmet Zahit Kotku'nun
kurucu şeyhi olduğu Hakyol Grubu, diğeri Erenköy grubu olarak biliniyor.
Ustaosmanoğlu'nun vasiyeti yerine,
cemaatin yeni lideri Hasan Kılıç oldu.
Mahmut Ustaosmanoğlu fiziki olarak
uzun zamandır cemaati yönetemediği için İsmailağa Cemaati idaresini dünürü
Hasan Kılıç yürütüyordu. Fiilen cemaatin işlerini Hasan Kılıç idare ediyordu.
ESERLERİ:
Ruhu`l-Furkan Tefsiri (Henüz 18.
cilde kadar yazılmıştır Açıklamalı Kur'an tefsiri), Sohbetler (6 Cilt, Yapmış
olduğu sohbetler), Risale-i Kudsiyye (2 Cilt, Yanyalı Mustafa İsmet
Garibullah'ın eserinin tercüme ve izahı), Umre Sohbetleri, Fatiha Tefsiri,
Âyete'l Kürsî ve Amene'r-Rasûlü Tefsiri, Kur'an-ı Kerim'in Faziletleri ve Okuma
Âdabı, Efendi Babam Buyurdu ki, Kurân-ı Mübîn ve Kelime Mânalı Meâl-i Âlîsi,
Kuran-ı Mecid ve Tefsirli Meali Alisi, Efendi Hazretlerimizin Hatm-i Hâce
Sohbetleri, İrşadül Müridin, Mahmud Efendi Hazretlerinden Duâlar, Asrın
Müceddidi Mahmud Efendi Hazretleri ile Huzur İkliminde İrşad Umresi (2011), Uluslararası
İnsanlığa Hizmet Sempozyumu Ödül Töreni, Tembihat, Mektubat-ı Mahmudiyye.
KAYNAKÇA: Mahmut Ustaosmanoğlu
kimdir? (20.09.2014), Mahmud Efendi Hazretleri Kimdir? (frmtr.com, 29.09.2016),
Mahmud Efendi Hazretleri (ihvanlarnet, 29.09.2016), İsmailağa Cemaati lideri Mahmut Ustaosmanoğlu
son yolculuğuna uğurlandı (hürriyet.com.tr, 24 Haziran 2022), Vefat eden
İsmailağa Cemaati lideri Mahmut Ustaosmanoğlu mezarı nerede, hangi mezarlığa
defnedildi? (sabahcom.tr, 24 Haziran 2022).
