Abdullah Fehmi Meçik

Eğitimci, yazar. (D. Bulgaristan / Şumnu, 1869 – Ö. Ankara, 1945) Dedesi Yakup Çelebi 1680 yılında Konya’dan Şumnu’ya düşmüştü. Babası 1825 yılı Türk Rus Savaşında Şumnu’yu istiladan kurtaran Binbaşı Hüseyin Ağa’dır.

Abdullah Fehmi, dört buçuk yaşında okula başladı. Doğduğu yerde önce Sıbyan Okulu’nda, sonra Medrese’de okudu, öğrenimini 1865 yılında ilk kez açılan Rüştiye (ortaokul)’de sürdürdü. Eylül 1890’da Eskicuma (Tırgovişte) rüş­tiyesine öğretmen olarak atandı. Bu arada şehrin müftüsü Hafız Osman Efendi’den Arapça dersleri aldı. İstanbul’da çıkarılan “Servet-i Fünun”, “Maarif ve Mektep” dergilerini okuyor ve hatta bu dergilere değişik adlarla yazılar gönde­riyordu.

1896’da Şumnu’ya döndü ve gece mektebini açtı. Sonra müftü katibi oldu oraya ve aynı zamanda Arapçasını ilerletti. 1896 yılında Talat Tokalıoğlu Efendi ile Şumnu’da ilk Türk Kıraathanesini açtılar. Abdullah Meçik, katiplik görevinden azledildi ve 1902-06 yılları arasında Vidin Rüştiyesi’nde öğretmenlik yaptı. Vidin’de uyanık ve ileri görüşlü bir Türk nüfus vardı. Bazıları oğullarını yüksek tahsil için Türki­ye'ye yahut Batı memkeletlerine gönderiyorlardı. Bir öğretmen olarak onlarla çalışmak Abdul­lah Meçik için büyük bir onurdu. 

1907 yılında Rusçuk (Ruse) Rüştiyesi’ne atandı. Burada Türklerin büyük bir bölümü tüccar ve zanaat sahibiydi. Orada Tabir Lütfi Bey ile karşılaştı ve Türk okullarının modernleşmesine büyük katkılarda bulundular. Öğretmen arkadaşlarının yakından ilgisi ile ilk kez olarak öğrenciler­le oyunlar sahneledi. 1908’de “Tuna Gazetesi”nin  sorumlu müdürlüğünü yaptı. Rusçak’tan sonra, doğduğu şehre döndü ve çalışma­larını orada sürdürdü.

Ali Fehmi’nin Filibe’de (Plovdiv) haftalık “Muvazene” ga­zetesinde ortaya konulan “Öğretmenler Derneği” kurma düşüncesini destekledi. Dernek kuruldu ve 1906’da Şumnu’da 23 öğretmenin katılımıyla yapılan ilk kongre Hafız Abdullah Meçik Yönetim Kurulu Başkanlığı’na seçildi. Oradan Razgrat’a ve daha sonra da Şumnu’ya gitti ve buradaki Şumnu  Kız Rüştiye’sini yeniden düzenledi. Ancak kimi anlaşmazlıklar nedeniyle azledilerek 1919’dan 1921’e kadar işsiz kaldı. 1925’te Razgrat’a yeniden öğretmen olarak gitti, 1931’de Şumnu’ya döndü.

Hafız Abdullah Fehmi Meçik, Bulgaristan / Şumnu’da ilk kez okul kitapları yazma işini gerçekleştirerek 9 kitap bastırdı. 1921 yılında “Yoldaş” adlı bir çocuk dergisi yayımladı. Varna'da çı­karılan (1923-1925) “Muallimler Mecmuası”na sürekli olarak yazılar yaz­dı.  Okullarda yenilik taraftarı, dürüst bir öğretmen ve halk ada­mıydı.

Nüvvab okulu da dahil olmak üzere, okul talimatnamelerinin, müfre­datlı programların hazırlanma işinde onun katkısı büyük olmuştur. Bu nedenle Bulgar makamları ona da “Kemalist” damgasını vurdu ve öğrelmlik hakkını elinden aldı. Almanya’da üniversitede okuyan oğlunun yanına gitti ve orada dört yıl kaldıktan sonra tekrar Bulgaristan’a dönmek istediyse de Bulgar yönetimi buna izin vermedi. Bunun üzerine 1944’te Türkiye’ye geldi ve bir yıl sonra d Ankara’da öldü.

“Bulgaristan’da Türk eğitim ve kültür yaşamının dört ana direği sayılan Sü­leyman Sırrı Tokay, Osman Nuri Peremeci, Hafız Abdullah Meçik ve Mehmet Masum, Türk gençlerinin Batı kültürü ile yetişmeleri için emek harcayan ülkücü öğretmenlerin başında gelirler. Bunlar eğitim programları hazırlamışlar, okul ki­tapları yazmışlar, öğretmen kongreleri ve kurslar düzenlemişler, yönetmişler, ay­rıca Türk gazetelerinde aydınlatıcı, uyandırıcı yazılar yazmışlardır...” (Etem Ütük)

BAŞLICA ESERLERİ: El Ulağı (Öğretmen Kılavuzu, İstanbul 1909), Cönk (Bulgaristan Türk okullarının 3.sınıfları için okuma kitabı, İstanbul 1915), Çeki Düzen (Sarf ve Nahiv Kitabı, İstanbul 1915)., Hesap , Malumat-ı Vataniye.

KAYNAKÇA: Hak­kı Abdullah Meçik (Yazan ve Derleyen) / Şumnu (Bulgaristan Türklerinin Kültür Hayatı, İzmir 1977), Osman Keskinoğlu / Bulgaristan'da Türkler (Ankara 1985), Ahmet Merdivenci / Unutulmayacakların Destanı (2.Kitap, İs­tanbul 1987), Niyazi Hüseyin Bahtiyar / Balkanlar’da Türk Ünlüleri (1999), Hayriye Süleymanoğlu Yenisoy / “Hafiz Abdullah Fehmi Meçik” ( Bulgaristan Türk Çocuk Edebiyatından Örnekler, 2002), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (C. 12, 2016).