Müstecip Ülküsal

Yazar, hukukçu (D. ?, Dobruca – Ö. 1996, İstanbul). İlk öğrenimini Dobruca’da, ortaöğrenimini İstanbul’da yaptı. I. Dünya Savaşı başlayınca İstanbul’a dönemediği için iki yıl süreyle Köstence’deki Mecidiye Müslüman Seminar’ına devam etti. 1916’da Romanya’nın savaşa katılmasıyla Seminar kapandı ve öğrenimi yarım kaldı. Kendi köyünde öğretmenlik yapmaya başladı. 1918 yılında Kırım’daki Sulkiewicz hükümeti, Kırım kö­kenli aydınların yurda dönmeleri için çağrıda bulununca Ülküsal, bir Rus şilebiyle yola çıktı. Ancak  Akyar limanında Almanlar tarafından yakalanarak kısa bir süre tutuklu kaldı. Serbest bırakılınca önce Bahçesaray’daki Kaytmaz Ağa Okulunda, daha sonra Fatisala İlkokulunda öğ­retmenlik yaptı. 1920 yılında Kırım’dan ayrılıp kaçak ola­rak bir Türk motoruyla Ereğli’ye geçti. Türkiye’de lise öğrenimini tamamladıktan sonra 1922 ya­zında Romanya’ya dönerek Bükreş Üniversitesi Hukuk Fakültesine kaydoldu. 1926 yılında mezun olup avu­katlık yapmaya başlayan Müstecib Ülküsal, yoğun bir kültür fa­aliyetine girişti. Derneklerde, okullarda “Türk birliği ve Türkçülük” konularında konferanslar verip, Türk ga­zetelerinde makaleler yazdı. 1930 yılının başında ise, öz­lemini gerçekleştirerek Emel Mecmuası’nı yayımlamayı ba­şardı. Kırım Kurultay hükümetinin eski Dışişleri Bakanı ve Kırım Millî Merkezi Başkanı Cafer Seyidahmet Kırımer’in önerisi ve önderliği ile Emel Mecmuası, Kırım Türklerinin ve Kırım istiklâl davasının resmî yayın organı ilân edildi. Dob­ruca’da, Türkiye’de, Polonya’da, Bulgaristan’da bu davayı benimseyenler, Emel’in yardımcısı ve destekleyicisi oldular. Bu gelişmelerden kuvvet alan Avukat Ulküsal, ar­kadaşlarıyla birlikte Kırım Tatarlarının yaşadığı bütün şehir, ka­saba ve köylerde Dobruca Türk Hars Birliğini kurdu, Emel Mecmuası’nda birliğin tüzüğünü basarak bütün şu­belere göndermiştir.

29 Mayıs 1934’te yapılan birliğin ilk kurultayında Müstecib Ülküsal başkanlığa getirildi. 1936 yılında evini ve matbaasını Köstence’ye taşıyan Müstecib Ülküsal, 20 Şubat 1936’da arkadaşlarıyla birlikte Dobruca’da yaşayan Kırım Türklerinin karşılaştığı zorlukların Romenler tarafından daha iyi anlaşılabilmesi için Halk-Poporul adıyla bir sayfası Türkçe, bir sayfası Romence haftalık küçük bir gazete çıkardı. 1940  yılı Temmuz’unda maddî sıkıntıya düştüğü için eşi ve çocuğunu Çankırı’ya bırakarak geri döndü, Emel Mec­muası’nı çıkarmaya devam etti. Aynı yılın Eylül ayında derginin kapanmasına karar vererek Türkiye’ye döndü.

1941 yılında fark derslerini vererek Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi. Kırım Millî Merkezi Başkanı Cafer Seyidahmet Kırımer ve arkadaşlarının aldığı karar uyarınca, Almanya’da Kırım Türk Millî Teşkilâtı kurmak, Kırım kökenli mülteci, işçi ve esirlerin Kırım’a dönmesini sağlamak, Kırım’da yeniden kurulacak Millî Hükümet ile iş birliği yapmak üzere görevlendirilen Müstecib Ülküsal, Dr. Ediğe Kırımal ile birlikte Berlin’e giderek burada dokuz ay kaldı. Yaptığı girişimler neticesinde Kırım’a gitme izni alamayınca Türkiye’ye geri döndü. 1960 yılında Ankara’da yayın hayatına yeniden başlayan Emel dergisinde 1986 yılına kadar yazdığı makaleleriyle Kırım Türklerinin millî davasını dünya kamu oyuna duyurmaya ça­lıştı. Emel Mecmuası’ndaki bütün makalelerini İstanbul Türkçesiyle yazdı. Mecmuasını 1936 yılında (140. sayıdan itibaren) de Lâtin harfleriyle çıkardı. 1993 yılında kitaplığını Emel Kırım Vakfına bağışladı.

ESERLERİ:

Dobruca ve Türkler (1940), Dobruca’daki Türk-Tatar Atasözleri ve Deyimleri (1970), Üç Bozkırlı Atilla – Cengizhan – Timur (Ro­menceden çeviri, 1976), Kırım Türk Tatarları (Dünü-Bugünü-Yarını, 1980), Kırım Yolunda Bir Ömür-Hatıralar (1999), İkinci Dünya Savaşında 1941-142 Berlin Hatıraları ve Kırım’ın  Kurtuluş  Davası.

KAYNAK: Ertuğrul Yaman / Türkiye’deki Türk Dünyası (A. K. Bolaç – A. Esatoğlu ile, 1998), Hüdavendigar Onur / Türk Sağı Sözlüğü (2001), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009).