Mustafa Necati Sepetçioğlu

Türk tarihini onun sayesinde okuduk, sevdik ve benimsedik. Onunla tarihimiz, edebiyatla kol kola geniş yollardan günümüze ulaştı. Destanları o sihirli kalemden okuduktan sonra daha çok sevdik. Büyülü bir rüyaydı gördüğümüz. Engin ufuklara satır aralarından açıldık. Dede Korkut’tan aldığımız soluğu, Çanakkale’de boşalttık. Malazgirt ovasında Türk akıncılarının nârâlarıyla yankılandı içimiz. At nalları kulaklarımızda çınladı durdu. Büyük ecdadın insanî yönünü gördük duygulandık. Sonra cihangir millet oluşumuzun gururunu yaşadık. Sepetçioğlu, bugün kompleksler içinde bocalayan gençlere atalarının büyüklüğünü anlattı bir bir. Kendisine güven duymasını sağladı. Uydurulan, yazdırılan, dikte edilen tarih değil, gerçek hadiseleri kalemle ebedileştirdi. Sahih olayları alıp yoğurdu ve okuruna bir şölen yaşattı. O hikâye, roman tiyatro ve destan türlerinde kaleme aldığı eserlerde hep aynı ideali, aynı mefkureyi seslendirdi.

Sepetçioğlu bir sevgi adamı. Bir insanın önce kendi milletini severek gelişebileceğini öğretti. Muhabbeti esas aldı. Ama bu sevgi batının kuru hümanizmasından iz taşımıyordu. Aksine “büyük sevgi esası” üzerinde temellendirdiği bu düşünce millî ve dinî bir karakter özellikler taşıyordu. Nitekim henüz 20 yaşındayken 1952’de bir dergiden kendisine yöneltilen soru üzerine, “Hümanizme giden yol milliyetten geçer!” diyecektir. Sevgiyle, bilgiyle donatılan nesillerin geleceğe emin adımlarla yürüyebileceğini biliyordu çünkü. Bu sebeple anarşiyi, kaosu, karmaşayı hep reddetti.

Sadece kütüphanelere kapanarak değil, Türklerin hüküm sürdüğü toprakları dolaşarak, milletimizin tarih boyunca egemen olduğu ülkeleri gezerek ve yeryüzündeki Türk-İslâm mührünü görerek geleceğe edebî belgeler bıraktı. Sağlam kılavuzlar, emin rehberler ve gerçek öncülerin ardından yürüttü okuyucusunu. Bilge Kağan, Tonyukuk, Edebali ve Akşemseddin ulu bellediği yol açıcılardı. Millî tarihimizin büyük imanlı, yüce ahlâklı ve elinde Kur'an’lı yazıcısına sâhip olmuştuk. Alparslan, Sultan Osman, Fâtih gibi devletin parlak yıldızları, Dede Korut, Mevlânâ, Yunus Emre ve Hacı Bektaş-ı Veli , Somuncu Baba, Ahi Evran gibi ermişler muhabbet yolunun ışık adamları ve âbide şahsiyetleriydi.

Anadolu'da Malazgirt zaferiyle başlayan Türk tarihini büyük isimlerin merkezinde anlatan Sepetçioğlu, bu kişi ve olayları nehir roman yaparak kitaplaştırdı. Bu romanlar, Kilit (1971), Anahtar (1972), Kapı (1973), Konak (1973), Çatı (1974), Üçler-Yediler- Kırklar (1975)dır. Romancımız kuruluş devrini bütün cepheleriyle kronolojik sıraya dahil ederek bir üçleme yapar. Yıldırım Bayezid’in Timurlenk’e mağlup oluşuyla başlayıp, oğullarının taht kavgaları içinde ilk yıkılış acılarını yaşayan genç Osmanlı devletinin fetret dönemini ele alan üç roman Bu Atlı Geçide Gider (1977), Darağacı (1979) ve Geçitteki Ülke (1980) adlarını taşır. Yazar, daha sonra Ebemkuşağı (1980)’nda Fatih devrini anlatır. Türkiye’nin bugünkü bazı meselelerini ise Karanlıkta Mum Işığı (1978) ve Sabır (1980)’da dile getirir. Çanakkale destanını üç ayrı ciltte kaleme alan romancımız, Ve Çanakkale, I Geldiler, II Gördüler III (1989) yedi düvele meydan okuyan imanlı bir milletin çocuklarının ibretlik destanını bütün dünyaya göstermiştir. Kutsal Mahpus (1990) Ebu Hanife'nin hayat hikâyesidir.
Mustafa Necati Sepetçioğlu, dün okundu, bugün okunuyor, yarın da okunacak. Türkiye böyle bir romancıya sahip olduğu için övünç duymalıdır. (…)

                                                                                   (Yeniçağ, 30 Ocak 2006)

Tarihe uzak durmak, ısrarla ve inatla çocuk kalmak, yetişkin olmayı reddetmek demektir. Sahte bir tarih icat edip onun içinde mutluluk aramak ise, bir tımarhaneye kapatılmaya rıza göstermektir.

Tarih yaşananlar, olup bitenler değildir; tarih, yazılanlardır. Yazılmamış olan hiçbir şey tarih olamaz. Bu yüzdendir ki tarih yazının icadı ile başlar. Tarih, bir toplumun hafızasıdır. Tarih, toplumun kişiliği ve kimliğidir.

Mustafa Necati Sepetçioğlu, bizim hafızamızı, kimliğimizi ve kişiliğimizi usta bir romancı kaleminden sabırla ve emek vererek anlatmaya girişmişti. Bizim yüzümüze ayna tuttu. Çok uzak geçmişlerde teselli arayan sahte tarihlerden oluşan maskelerimizi sıyırdı. Bize bizi anlattı. Mesafeli durduğumuz, kronolojisini ezberlemek için ter döktüğümüz, basmakalıp hale getirip ders kitaplarına tıkıştırdığımız tarihi satırlarında canlandırdı ve bize sevdirdi. Tarihi romanlaştırdı, yani insanîleştirdi. Amacı roman yazmak değildi, tarihi yaşatmaktı. Romanın imkanları ve araçları ile onu sıcak, sımsıcak bir havaya büründürdü, bizi alıp o eski diyarlara, eski zamanlara götürdü. Kanlı canlı insanların, iyilerin ve kötülerin, bazen iyi bazen kötü olanların, felaketlerin, inanılmaz zaferlerin, umutların, umutsuzlukların, bütünüyle yaşanan anların arasında bize unutulmuş heyecanları yeniden yaşattı. Üstüne bastığımız toprağı, altında yatanlarla birlikte tanımamızı sağladı. Hafızamız tazelendi. Sayesinde kaybettiğimiz hazineleri yeniden keşfettik.

Tarih anlatısında her zaman bir masal havası, hikâye tarzı var olagelmiştir. Almancada “geschichte” kelimesi, aynı anda hem “tarih” hem de “hikâye” anlamına gelir. Tarihî olayları akılda kalacak destanlar şeklinde aktarmak, eskilerin icat ettiği usuldür. Temel gaye, mucizevî olayları nakletmek değil, dikkat çekici mucizeler üzerinden, ders çıkartılması gereken kıssaları hisse çıkaracak olanların hafızalarına kazımaktır. Geçmişin destanlarının verdiği tadı, günümüzde romanlar üstlenmiştir. Tolstoy’un “Savaş ve Barış”ı, çığır açan tarih felsefesi ile birlikte bir destan büyüsündedir. Bizde, tiyatroyu da devreye sokan Namık Kemâl, Celalüddin Harzemşah’ta, Cezmi’de ve Vatan yahut Silistre’de bu kapıyı aralamıştır. Kemal Tahir’in Devlet Ana’sı ve bitmemiş Topal Kasırga’sı, asırlarca öncesini ete kemiğe büründürerek bugüne taşır. Tarık Buğra’nın Osmancık’ı, Osmanlı Devleti’ni 6 asır yaşatacak ruhu bizlere nakleder. Sepetçioğlu’nun Kapı ile başlayan serisi, gerçeklere ve geçmişe saygılı bir tarihi, damıtılmış bir bilinç halinde ilk sayfasını açanların elinden bırakamayacağı ciltlere sığdırır.

Sepetçioğlu’nun yazdıklarını eksiksiz okuyanlardanım. Menevşeler Ölmemeli başlıklı hikâye kitabı, metaforlarla zenginleştirilmiş Oscar Wilde ayarında, çok şaşırtıcı hikayelerden oluşuyordu. Kilit-Anahtar-Konak-Çatı diye devam eden seri ile, bin yıl öncesinden başlayan kesintisiz ve yekpare bir akışın içinde yaşadığımı anlamıştım. İnsan ancak bu romanları okuduktan sonra, bu romanların yansıttığı havayı teneffüs ettikten sonra, somut olaylar üzerine inşa edilen tarihe hakkıyla nüfûz edebilir. Ömer Lütfi Barkan’ın “Kolonizatör Türk Dervişleri” başlıklı makalesi, geçmiş ve bugün üzerine çok güçlü bir projektör tuttuğu için çığır açıcıdır. Yaşadığımız topraklarda, derin bir toplumsal mimarînın geçmişte inanılmaz işleri nasıl başardığını bu makalenin açtığı kapıdan girerek anlayabilirsiniz. Ama o mimarîyi bir roman tadında yaşamak, üstelik hissederek yaşamak çok daha keskin bir vukuf kazandırır insana. Bir genç kızın hasretini ilmik ilmik dokuduğu kilimi, Sepetçioğlu’ndan sayfalarca okuduktan sonra, artık hiçbir Anadolu kilimi gözünüzde sadece bir kilimden ibaret olamaz.

Bu büyük romancı geçtiğimiz gün romanlarından birine isim olarak koyduğu “Üçler-Yediler-Kırklar”a karıştı. Tarihimiz, büyük romancısını kaybetti.

(Zaman, 13.7.2006)

Yakından tanıdığım ve severek okudu­ğum bîr yazardı, ilk okudu­ğum kitabı, İslam öncesi Türk destanlarını edebi bir üslupla yeniden yazdığı ‘Yaratılış ve Türeyiş’tir. Da­ha sonra Anadolu'da Türk­lüğün oluşumuna yöneldi. Kilit, Kapı ve Anahtar ile başlayan dizisi, Anado­lu'nun Türklere açılışını ve sonraki gelişmeleri başarıyla anlattığı romanlarıdır. Son zamanlarda yeniden gündeme gemişti.

Önemli bir şahsiyetti. Edilmemesi gerekirdi ama çok ihmal edilmişti.

Kaynak: Beşir Ayvazoğlu,

(Yeni Şafak Kitap, 2.8.2006)

Bizim hafızamızı, kimliğimiz ve kişiliği­mizi sabırla ve emek vere­rek anlatmaya girişmişti. Yüzümüze ayna tuttu. Çok uzak geçmişlerde teselli arayan sahte tarihlerden oluşan maskemizi sıyırdı. Bi­ze bizi anlattı. Mesafeli dur­duğumuz, kronolojisini ez­berlemek için ter döktüğü­müz, basmakalıp hale geti­rip ders kitaplarına tıkıştırdı­ğımız tarihi, satırlarında canlandırdı ve bize sevdirdi. Tarihi romanlaştırdı, yani insanileştirdi. Amacı roman yazmak değil, tarihi yaşamaktı.

(Yeni Şafak Kitap, 2.8.2006)

Kaynak: Mümtaz’er Türköne, 

Mustafa Necati Sepetçioğlu, Türki­ye'de sadece kalemi ile var­lığını sürdüren, bu toprağın insanı olarak yaşayan ve ya­zan bir aydınımızdı. Yıllardır toplumumuza ve gençleri­mize empoze edilen halen edilmek istenmektedir. “Bü­yük insanlar, sadece batı­dan” çıkar düşüncesini hak­sız çıkartacak şekilde, tari­himizdeki milli ve manevi­yat dünyamızı oluşturan büyük şahsiyetleri eserlerin­de detaylı bir şekilde anlattı. Sanatın izzetine yakışır, yazar duruşu ile taktire şayan bir insandı.

(Yeni Şafak Kitap, 2.8.2006)

Osmanlı tarihimizi bi­raz olsun kurcalayan ve bir yerlere getiren Kemal Tahir'den sonra, 'Ben ki­mim? sorularının cevapları­nı arama ihtiyacında olan gençliğimizin, her an onun yazdığı tarihe ve şahsiyetlerdeki ruha ihtiyacı var. Tam 50 yıllık hiç eksilmeyen ve artan can dostluğumu­zun başladığı Edebiyat Fa­kültesi senelerinde Yunus Emre'yi bana öğreten Ne­cati'dir. Necati'de insana, hayata, yaratılışa ve Yunus'taki sırrın farkını yakala-mışlığı görürsünüz.

Kaynak: Ömer Öztürkmen,

(Yeni Şafak Kitap, 2.8.2006)

Nesillere tarih şuuru, ecdad sevgisi ve va­tan muhabbeti vermiş bü­yük bir yazarımız olan Se-petçjoğlu, Anadolu coğraf­yasının vatanlaşmasını romanlaştırdı. Bütün eserle­rinde biricik gayesi doğruyu ve iyiyi gençlere vermekti. Bir insanın önce kendi mil­letini severek gelişebileceği­ni öğretti hepimize. Mu­habbeti esas aldı. Ama bu sevgi batının kuru hümanizmasından iz taşımıyor­du. Aksine "büyük sevgi esası" üzerinde temellendirdiği bu düşünce, millî ve dinî özellikler taşıyordu.

Mehmet Nuri Yardım, (Yeni Şafak Kitap, 2.8.2006)

Sepetçioğlu'nun üç büyük özelliği, bir de büyük kusuru var. Bir defa, Türkçe'ye, Türkçe'nin gü­zelliklerine vakıf bir yazarı­mız. Sonra o hikaye ve ro­man tekniğini bilen bir ede­biyatçımız. Üçüncü özelliği ise bütün mukaddeslerimi­ze bağlı bir münevver ol­masıdır. Fakat Sepetçioğlu'nun bir de dağları yerin­den oynatacak bir kusuru vardır ki; bu kusuru diğer özelliklerini unutturacak çaptadır: Geçmişimize sövmeyen bir kimsedir. Böyle olduğu için, şöhreti layık olduğu seviyede değildi.

Kaynak: Yavuz Bülent Bakiler, (Yeni Şafak Kitap, 2.8.2006)