Reşat Enis Aygen

Roman Yazarı, Yazar

Doğum
01 Haziran, 1909
Ölüm
12 Ocak, 1984
-
Eğitim
İstanbul Yüksek Ticaret Okulu
Burç

Romancı (D. 1 Haziran 1909, Fatih / İstanbul - Ö. 12 Ocak 1984). 1914-18 yılları arasında Akdeniz bölgesinin pek çok bölgesini, babasının görevi nedeniyle gezdi. Ortaokulu Çanakkale‘de (1924) tamamladı. İstanbul Erkek Lisesi (1928) mezunu. İstanbul Yüksek Ticaret Okulunda bir süre okuduktan sonra Adliye muhabiri olarak gazeteciliğe başladı (1930). Milliyet, Son Dakika, Cumhuriyet, Vakit, Haber, Bugün (Adana), Yeni İstanbul gibi gazetelerde ve Anadolu Ajansında çalıştı.

İlk öyküleri, Servet-i Fünûn’un devamı olan Uyanış dergisinde yayımlandı (1930). Aynı yıl öykü kitabı basıldı, ardından roman alanına geçti ve öyküye hiç dönmedi. 1939‘da basılan Afrodit Buhurdanında Bir Kadın romanı döneminde “bestseller” oldu. Bu kitapta, yarım bir proje olarak gördüğü Cumhuriyet yönetiminin yarattığı bozukluklara, ahlak değerlerindeki çöküşe şiddetli şekilde eleştiriler yöneltti. Despot adlı romanı Cumhuriyet gazetesinde tefrika edilirken hakkında koğuşturma açıldı, aklandı (1957). Romanlarında toplumsal hayatın acı gerçeklerini, coşkulu ve etkili bir anlatımla dile getirdi. Eserleri 2002 yılından itibaren Evrensel Basım Yayın tarafından yeniden yayımlanmaya başlandı.

“Reşit Enis‘in anlatımı için ‘toplumcu gerçekçi’den çok ‘naturalist’ demek uygundur. Yazar, roman boyunca hastanelerin, sendikaların, atölyelerin fabrikaların, gecekondu mahallelerinin görünüş ve öykülerini anlatmakla yetinmez. İstanbul ve Ankara‘ya yakıştırılmış kimi anekdotları da aktarır. Arada, işçi kadın ve kızların, yoksul genç kızların yaşadıklarını da... Onların sömürülen cinselliklerini de. (...) Sarı İt, yazarının gazeteciliğinin olanaklarını iyi kullanan bir romandır. İşçi semtleri, işçi konuşmaları, fabrikalar, atölyeler, grevler, polis engellemeleri, işçi sınıfından olmayan, iyi bir gözlemcinin fark edeceği ayrıntılarla aktarılır. Bu ayrıntılar, saptamalar, kimi zaman işçi sınıfının çıkarlarını, ancak sınıfın koruyacağı en kötü örgütün örgütsüzlükten iyi olduğu ilkelerinden sapar. Ancak, romanın aktardıkları bu tür eksiklerden daha önemlidir. İlaç endüstrisi, bu daldaki çalışma grev koşulları, grevin durdurulması için ilaçla ilgili yapılan duygu sömürüleri günümüzde de güncelliğini korumaktadır.” (Sennur Sezer)

ESERLERİ:

Hikâye: Kılıcımı Sürüyorum (1930).

Roman: Kanun Namına (1932), Gong Vurdu (1933), Gece Konuştu (1935), Afrodit Buhurdanında Bir Kadın (1939), Toprak Kokusu (1944), Ekmek Kavgamız (1947), Ağlama Duvarı (1949), Yol Geçen Hanı (1952), Despot (1957), Sarı İt (1968).

KAYNAKÇA: Feridun Andaç / Edebiyatımızın Yol Haritası (2000), İhsan Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007), Sennur Sezer / Reşat Enis‘in tüm yapıtları yayımlanıyor (Cumhuriyet Kitap, 31.10.2002), Mehmet Nuri Yardım / Yazar Olacak Çocuklar (2004), Attilâ İlhan / "Gündemde Sanat Var" (TRT 2, 19.09.2005).

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör