Hafid Paşa (İbrahim)

Bürokrat, şair (D. 1746, Diyarbekir - Ö. 1813, Diyarbekir) Asıl ismi İbrahim'dir. Şeyh Yusuf-i Veli'nin hafîdi olduğundan bu mahlası tercihan kullanmıştır. Diyarbekir Mütesellimi Şeyhzâde Seyyid İsmail Ağa'nın oğludur. Bu aileden birçok fikir ve sanat adamları, kıy­metli ve kudretli devlet memurları yetişmiştir. Hayat ve eserleri hak­kında sırası geldikçe bilgi verilecektir.

Tahsilini tamamladıktan sonra bazı memuriyetlerde bulundu. 1202 (M. 1787-1788) yılında Diyarbekir Voyvodalığına tâyin ve kapucubaşılık rütbesi tevcih edildi. Bu sıralarda isyan eden Millü Aşireti Reisi Temür Bey'in tenkili kendisine havale edildi. İsyanın askerî kuvvetle bastırıl­ması yoluna gidişi hoşa gitmediğinden 1207 (M. 1792 -1793) de azledil­di. Hafîd Paşa da İstanbul'a gitti. Üç yıl orada kaldı. 1210 (1795) tari­hinde Rakka Mütesellimliği'ne ve bir yıl sonra da vezaret rütbesiyle ayni vilâyetin valiliğine nasbedildi. Napolyon Bonapart'ın Mısır'ı istilâya kal­kışması karşısında asker toplayıp Mısır'a gitmek üzere 1214 (M. 1799) te ilâveten Diyarbekir Valiliği de tefviz kılındı. Bir sene sonra Habeş ve Cidde valilikleriyle Medine-i Münevvere muhafızlığına tâyin dildi. Ancak serdar-ı ekrem Yusuf Ziya Paşa, kendisinin ordudan ayrılmasını uygun görmediğinden, uhdesindeki valilikler mütesellimler vasıtasıyla idare olunmak kaydıyla gene orduda kaldı. Oğlu Tahir Bey'in hastalandığını haber alınca Habeş ve Cidde valiliklerinden affını diledi. Bu dileği yeri­ne getirilerek Diyarbekir valisi olarak kaldı. Mısır'ın geri alınmasından sonra memleketi olan ve valisi bulunduğu Diyarbekir'e geldi. Oğlu Tahir Rey'in vefatı kendisini çok müteessir etti. Daha bazı yerlerin valilikle­rinde bulunduktan sonra 1224 (M. 1809) te tekrar şehrimizde vali oldu. 1128 (M. 1813) tarihinde vefat etti. Mezarı, Fatih Paşa Camii bitişiğin­deki kabristandadır.

İbrahim Hafîd Paşa'nın mert, cesur, yardımsever, ilim ve sanat adamlarını korur, vatanperver bir zat olduğunda bütün kaynaklar müt­tefiktir. Mürettep Divân'ı vardır. Bir nüshası Şevket Beysanoğlu kütüphanesinde idi.

KAYNAK: TŞA, Şevket Beysanoğlu / Diyarbekirli Fikir ve Sanat Adamları (2. bas. 1996, c. 1, s. 241-246), Diyarbakır 1967 İl Yıllığı (1967, s. 276), İhsan Işık / Diyarbakır Ansiklopedisi (2013) – Geçmişten Günümüze Diyarbakırlı İlim Adamları Yazarlar ve Sanatçılar (2014) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (C. 12, 2015).