Divan şairi. (D. ?, Mora – Ö. 1758, Eskizağra) Asıl
adı Mehmed Emin’dir. Divanındaki şiirlerinden anlaşıldığına göre gençliğinde,
doğduğu yer olan Mora / Yenişehir’den İstanbul’a geldi, ama burada “değeri
anlaşılmadığı için” bir süre sonra memleketine döndü. Klavrata kasabasında
kadılık yapan Beliğ’in yaşamı aslında sıkıntı içinde geçmiştir. Eskizağra
kadısı iken hayata gözlerini yummuştur. Onun ölüm tarihi 1758 olarak belirlenmişse
de, edebiyat tarihçisi Atilla Özkırımh’ya göre şairin ölüm yılı 1760’tır.
Şair Beliğ, İstanbul dışında yaşadığı için, belki de
şimdi bilemediğimiz nedenlerden ötürü kendi çağında kıymeti bilinmemiş olan bir
kalem ustasıdır. O, yazdığı şiirlerde, basma kalıpçılığa ve dış görünüşe değil,
olayların gelişme yönünü yansıtmış ve böylece edebiyat çevrelerinin dikkatini
çekmiştir.
Onun bir beyti şöyledir: “Neşe-i bade ile gerdiş-i çeşm etse şuh / Mest olur anı gören nara-i
mestane çeker”.
Mehmed Belig’in müsaddes ve terci-i bend kalıplarında
yazılmış “Hamamname”, “Berbername”, “Sakiname” gibi şiirlerinde onun şiir ustalığını anlayabilmek için
şu dizeleri okuyup anlamak yeterli olsa gerek:
“İğneden ipliğe
dek hal-i dili yare dedik
Çak-ı
pirelıeninden bedenin gördüm ilik
Dönme
öksüzcedir aylarsa dahi serkeşlik
Yakasın devşirip
ol afeti sıkma dibelik
Uydurursa
peşine vasla-i yar-i ağyar
Sonra yanında
dikiş tutmaz o ipsiz mekkar”.
Beliğ’in değerini ilk takdir edenler Tanzimat dönemi
şairleri olmuştur. Bu şairler arasında Şinasi, Muallim Naci ve Namık Kemal de vardır.
ESERLERİ:
Divan (Basımı:
1842), Hecri-i Visai (Üsküdar'da
geçen masum bir aşk öyküsü), Berbername,
Hammamname, Sakiname, Keşfgername, Hayatname-i Dildüz (Divanında).
KAYNAK:
Niyazi Hüseyin Bahtiyar / Balkanlar’da Türk Ünlüleri (1999), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar
ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (C. 12, 2015).
