Halk ozanı. 1918, Ceban (Onpınar) köyü / Varto
(sonradan Karlıova) / Muş doğumlu. Babası, Hornek aşiretinin büyüklerinden olan
Ali Sürmeli (1833-1961), yüz yirmi sekiz yıl süren uzun bir ömür yaşamıştı.
Âşık Hüseyin Sürmeli’nin çocukluğu çok sade ve zor şartlar içinde, Ceban köyüne
bağlı bir mezrada geçti. Okula kısa bir süre gitti, bu süre ancak okuma yazma
öğrenmesine yetti. 1955 yılında ailesi ile
birlikte Ankara’ya göç etti ve Merkez Bankasında hizmetli olarak
çalışmaya başladı. Onu eğiten babasından dini bilgiler aldı. Babasından sonra
etkilendiği ikinci kişi, yine Hormek aşiretinden olan Süleyman Uluyol oldu. Bu
kişiden âşıklığı, usul ve adabını öğrenip onu üstat edindi. Üstadından aldığı
en büyük birikim tasavvuf kültürüdür. Gençliğinden beri içinde yazma, söyleme
gücü, isteği ve coşkusu olsa da, şiir yazmaya emekli olduğu 1984 yılında
başladı.
Şiirlerinin ana temasını tabiat güzelliği ve
insan sevgisi oluşturdu. Kendisi, şiir yazma gerekçesini; içindeki dert, keder,
ezgi ve özlemleri dile dökme isteği olarak açıklar. Birçok şiirini zamana
uymayacağı gerekçesiyle yakmıştır.
“Kendisi ile ilk görüştüğümde verdiği
şiirlerini okuduğum zaman Hüseyin Sürmeli kadar içinde aşk ateşi yanan, duygulu
birine rastlamamıştım. Taşmak üzere olan bir bardağın veya duvarlarını yıkacak
kadar dolu bir bendin varlığını gördüm onda. Ama bu yetmiyordu. Onun bu alanda
bir üstadı, yetiştireni olmadığı ve yeteri kadar öğrenim görmediği için
yazdıkları ve söyledikleri teknik açıdan zayıf
kalıyordu. Tanıştığım yıllarda kendisine
tavsiyelerde bulundum. Kabuğunu yırtmasını, halk ozanları ile daha sık
birlikte olmasını, yaşayan bu geleneğin içinde kendisinin de bulunmasını
istedim. Aradan yıllar geçti. Hüseyin Sürmeli adlı 82 yaşındaki bu genç ozan;
şimdilerde halk şiiri ve hatta zaman zaman başvurduğu ‘şairane tarzla’ şiir
dünyasına girdi. Kolay değil, 66 yaşından sonra, kendini kabul ettirmek. (...) Şiir tekniği mi? Onu fazla
dikkate almayın. Önemli olan Hüseyin Sürmeli’nin yanardağ misali püskürttüğü
aşkı, sevdası, çilesi, kaderi, özlemi.” (Hayrettin İvgin)
ESERLERİ:
Âşık Hüseyin (1992), Vartolu Ozan Hüseyin Sürmeli (1993), Anadolu’nun
Çileli Ozanı Hüseyin Sürmeli (yay. haz. Ozan Naçari, 1997), Varlık
Sağlam Kaynaktan Bir Damla (2001).
HAKKINDA: Seyhan Livanelioğlu (Vartolu Âşık
Hüseyin Sürmeli kitabının içinde, 2001).
