Fahri Korutürk

Cumhurbaşkanı, Asker, Diplomat, Devlet Adamı

Doğum
Ölüm
12 Ekim, 1987
Eğitim
Mektebi Fünûn-u Bahriye-yi Şahane (Deniz Harp Okulu)
Diğer İsimler
Fahri Sabit Korutürk

Asker, devlet adamı, diplomat ve Türkiye’nin VI. Cumhurbaşkanı (D. 1903, İstanbul - Ö. 12 Ekim 1987, İstanbul). Tam adı Fahri Sabit Korutürk’tür. Babıâli kâtiplerinden Osman Sabit Efendi’nin oğlu, diplomat ve siyasetçi Osman Korutük ile diplomat Salah Korutürk’ün babaları, diplomat Zergün Korutürk’ün kayınpederidir. 1916 yılında girdiği Mektebi Fünûn-u Bahriye-yi Şahane (Deniz Harp Okulu)’yi 1923’te bitirdi ve teğmen olarak Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na ka­tıldı. Yavuz savaş gemisinde görev aldı ve torpido kurslarına katıldı (1924). Gedikli Zabit Namzet Mektebi’nde (Deniz Astsubay Ha­zırlama Okulu) sınıf subaylığı ve matema­tik öğretmenliği yaptı (1925). Aynı okul­da denizaltı kurslarına katıldı (1926). Daha sonra Hamidiye (1927) ve Mecidiye kruvazörlerin­de bölük komutanlığına atandı (1928). 1. İnönü Denizaltı Gemisi’nde top ve vardiya (1929) subayı oldu. 1930 yılında girdiği Deniz Harp Akademisi’ni kurmay yüzbaşı olarak 1933 yılında bitirerek Genelkurmay Başkanlığı İs­tihbarat Dairesi Başkanlığı’nda görevlendirildi (1934).

Korutürk, yurtdışında ilk olarak Roma Deniz Ata­şesi vekili olarak (1935) görev yaptı. 1936 yılında Berlin Deniz Ataşeliği’ne atandı. Aynı yıl imzalanan Mont­rö Antlaşması için düzenlenen Boğaz­lar Konferansı’nda askerî uzman olarak bulundu. Yurda dönünce Denizaltı Gemi­leri Kurmay Başkanlığı (1938), Dumlupınar Denizaltı Gemisi Komutanlığı (1940) ve 1. Denizaltı Filotillası komodor vekil­liği yaptı (1941). Bir yıl sonra yeniden Berlin Deniz Ataşesi oldu ve bu görev sü­resince Stockholm Kara Ataşeliği görevini birlikte yürüttü.

Fahri Korutürk, 1943 yılında 2. Denizaltı Filotillası komodoru oldu ve bir yıl sonra Deniz Harp Akademisi tabiat bilgisi öğretmenliğine atandı. 1945’te Deniz Harp Akademisi Ko­mutanlığı görevine getirildi. Tuğamiralliğe yükseldiği 1947 yılında Denizaltı Filo Komutanlığı­’na atandı. 1953’te tümamiral olarak Harp Filosu Komutanlığı’na getirildi. Deniz Eği­tim Komutanlığı (1954), Genelkurmay Haber Alma Dairesi Başkanlığı (1955) ve aynı yıl Donanma Komutanlığı görevlerinde bulun­du. 1956 yılında koramiralliğe yükselerek Bo­ğazlar ve Marmara Deniz Kolordu Komu­tanlığı’na atandı. Deniz Harp Okulu Komutanlığı, İstanbul Deniz Saha Komutanlığı gibi görevlerde bulundu. 1957’de Deniz Kuvvetleri Komu­tanı oldu. Bu görevi sürerken oramiralliğe yükseltildi (1959). 27 Mayıs 1960’tan sonra Mosko­va Büyükelçiliği görevine atanmasıyla birlikte, 27 Ağustos 1960’te as­kerlikten emekliye ayrıldı.    

Korutürk, Mosko­va Büyükelçiliği’nden son­ra da Madrid Büyükelçiliği’ne (1964) atandı. 1965 yılında meslekten büyükelçi olmadı­ğını ileri sürerek bu görevinden istifa ederek ayrıldı. 1963 yılında, Türkiye’nin V. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından Cumhurbaşkanlığı kontenjan senatörlüğüne getirildi ve bir sü­re sonra kontenjan grubu başkanı oldu. Cevdet Sunay’ın yedi yıllık görev süresinin dolması üzerine, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından yapılan seçimde, gösterilen aday­lar gerekli oyu sağlayamayınca,  Cumhurbaşkanlığına adaylığını koyan Fahri Korutürk, parlamentodaki partilerin üze­rinde birleştikleri tek aday olarak 17 Nisan 1973 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti’nin VI. Cumhurbaşkanlığına seçildi.

Fahri Korutürk, Cumhurbaşkanı olarak, 1973 Ekim ayında yapılan genel seçimlerden son­ra zor bir dönem geçirmek durumunda kal­mıştı. Siyasi partilerin hiçbirinin TBMM’de salt çoğunluğu sağlayamamış olması ve dolayısıyla koa­lisyon konusunda sağ ve sol cephelerin katı bir anlaşmazlığa düşmeleri hükümetin kurulmasını güçleştiriyordu. Bu ko­nunun üç ay kadar sürüncemede kalma­sı Devlet Başkanı Korutürk’ün hem siyasi parti liderlerini ikna etmek için çaba harcamasını, hem de ka­muoyunu yatıştırmak için sık sık açıkla­malar yapmasını gerektiriyordu. Sonun­da, Bülent Ecevit Başkanlığındaki Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ile Necmettin Erbakan Başkanlığındaki Milli Selamet Partisi (MSP) işbirliğiyle, hükümet kurma sorunun çö­zümlenmesinde Korutürk’ün önemli rolü oldu. Korutürk, Türkiye’nin VI. Cumhurbaşkanlığı görevini 6 Nisan 1980 tarihinde yasal süresi dolana kadar sürdürdü ve 1980 Nisan ayında Cumhurbaşkanlığı görevinden ayrıldı. Bundan sonra 12 Eylül 1980’e kadar Cumhuriyet Senatosu’nda tabiî senatör olarak yer aldı.

Korutürk’ün Cumhurbaşkanlığı döneminin Türkiye’nin çalkantılı bir dönemi olması, onun devlet başkanı olarak rolünü kilit konumuna getirmişti. Bu dönemde kurulan koalisyon hükümetlerinin oluşumu ve yaşaması için Korutürk büyük çaba harcadı. Ancak yine 1970’li yıllarda Türkiye’de anarşi ortamı tüm hızıyla yayılmıştı. Cumhurbaşkanlığı sırasında izlediği politika, bazı kesimleri tarafından olumlu karşılanırken bir kesimi tarafından tepkiyle karşılanmıştır.

1 Mart1944 tarihinde, eski Milletvekili ve Mesen Salah Cimcoz’un kızı ve Moralı İbrahim Paşa’nın torunu ressam Emel Korutürk ile evlenmiş, bu evlilikten üç çocuğu dünyaya gelmişti. Soyadını Atatürk’ün verdiği Korutürk’ün “Atatürk’le Karşı Karşıya” adlı bir kitabı vardır. Bir kalp krizi sonucunda öldü ve Ankara Devlet Mezarlığı’nda toprağa verildi.

HAKKINDA: Ne­cip Alpan / Sivil Savunma Dergisi (1 Temmuz 1973), Hakkı Devrim / Türkiye Ansiklopedisi  (c. 3, 1974), Yurt Ansiklopedisi (c. 6, 1981), Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (c. 2, 1983), Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedi (c. 14, 1986),  Sema Dülger / Devletin Zirvesindekiler (2007), İhsan Işık / TEKA (2006).

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör