Mutasavvıf-şair (D. 1749, Köstendil - Ö. 1819,
Köstendil). Nakşibendî şeyhlerindendir. Ailesi Mollazâde adıyla tanınır.
Şiirlerinde Şeyhî mahlâsını kullandı. İlköğrenimini memleketinde yaptı.
Yükseköğrenim için İstanbul’a gitti. Memleketine döndükten sonra öğrenci
yetiştirmekle meşgul oldu. Bulgaristan sınırları içinde kalan Köstendil’in
bilinen ailelerinden birine mensup olan Şeyhî, o zamanın itibarlı resmî
görevlerinden olan ve ailesinden devraldığı ayanlık (senatörlük) görevi,
mütesellimlik (vergi toplayan görevli) ve müderrislik yaptı. Tasavvufa olan
ilgisi on altı yaşında başladı. Tasavvufî eğitimini Şâmî-zâde Mustafa
Efendi’den aldı. 1779’da bu kişiden icazet (yeterlilik) aldı. Aynı yıl Şâmîzâde
öldü ve Şeyhî onun makamına geçti. Mezarı kendi yaptırdığı dergâhtaydı.
Bulgaristan’ın bağımsızlığına kavuşmasından sonra bu bina yıkıldı ve mezarı
başka bir yere nakledildi. Bir evliya tezkiresi olan Bahrü’l-Velâye adlı
eseri önemlidir.
ESERLERİ:
Dîvan, Bahrü’l-Velâye, Lemeât-ı Nakşibendiyye,
Zübdetü Nefehâti’l-Üns, Şerh-i Kelâm-ı Kibâr, Mir’âtü’l-Muvahhidîn, Mektûbât-ı
Erbaîn, Terkîbât-ı Erbaîn, Te’vîlât-ı Erbaîn, Kûtü’l-Uşşâk, Medâr-ı Sâlikân,
Etvâr-ı Hâcegân, Nikâtü’Hikem, Kitâb-ı Tâlia fî Esrâri’l-İlâhiyyeti’s-Sermediyye,
Şerh-i Kelâmi’l-Vâsıtî, Şerh-i Kelimât-ı Bedriddîn, Şerh-i Kelâm-ı Ca’fer-i
Sâdık, Mecmau’l-Maârif, Risâle-i Şerh-i Celâliyye, Es’iletü’l-Esrâr, Işknâme,
Nebezâtü’l-İrfân, Târîh-i Köstendil, Risâle-i Vasâyâ, Usûlü’l-Vusûl, Subhatü’l-Levâyıh.
KAYNAK: Bursalı Mehmed Tahir / Osmanlı
Müellifleri I (1972), Ali Yılmaz / Köstendilli Süleymân Şeyhî (1989), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli
Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009).
