Besteci,
güftekar, keman sanatçısı. Tam adı Ahmet Cevdet Çağla.1900 yılında İstanbul
Acıbadem'de dünyaya geldi. Babası Tophane İmalât-ı Harbiye Mektepleri Müdürü Topçu
Kaymakamı (Yarbay) Eşref beydir. Babası Eşref Bey ressamlık yapar, keman
çalardı ve annesi Nazime hanımefendi de kıymetli bir piyanist idi.
Cevdet
Çağla çok küçük yaştan itibaren bu amatör musikişinas aile topluluğu içinde
büyümüş ve gerekli musiki zevk ve terbiyesini anne ve babasından almıştır. İlk
musiki dersini komşuları olan Musullu Âmâ Osman'dan Türk musikisi dersi alarak
başladı.
Cevdet
Çağla, henüz yedi yaşlarında iken zamanın alafranga keman üstatlarından
Antonyadis'den garp musikisi dersleri almaya başladı ve keman tekniğini
ilerletti. Orta öğrenimini Bebek Frerler Okulunda yaparken okul orkestrasına
girerek keman bilgisini ilerletti.
1916
yılında (16 yaşında) Maarif Nezareti tarafından musiki eğitimi yapması için
Almanya'ya gönderildi. Lise tahsilini ve keman eğitimini tamamladıktan sonra
yurda döndü ve İstanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Mektebi'ne başladı. Yüksel
okula devam ederken Dârültâlim-i Musiki Cemiyeti’ne dâhil oldu ve aralıksız 15
yıl devam etti.
Mısır'a
ve Almanya'ya giderek başarılı konserler verdi. Cemiyetin başkanlığından Kemani
Reşat Bey'in çekilmesiyle onun yerine geçti. 1927 yılında İstanbul Radyosu
faaliyetlerine katıldı. 1938 yılında Ankara Radyosu'nun işletmeye açılması ile
"Repetitör Artistliğine" tayin oldu, 1949 yılına kadar devam etti.
Ankara'da
bulunduğu yıllarda Fehmi Tokay'ın Ankara' da faaliyette bulunduğu Ankara Musiki
Cemiyeti'ndeki çalışmalara katıldı. 1950 yılında İstanbul Radyosu'nun müzik
yayınları şefliğine atandı. 1956 yılında Türk ve Irak hükümetleri arasındaki
kültür anlaşmaları sebebiyle Bağdat Konservatuarı Keman hocalığına tayin oldu.
1959
senesinde yurda dönerek, tekrar İstanbul Radyosu müzik yayınları şefliğine
tekrar başladı. Cevdet Çağla, kıymetli bir keman üstadı ve icracısı olduğu
kadar, aynı zamanda büyük bir bestekârdır. Temiz icrası, klâsik üslûbu, eşlik
etmedeki ustalığı, yaptığı taksimlerdeki üstün geçki tekniği ile usta keman
sanatkârlarındandı.
Şed
yollarını iyi bildiğinden, alışılmamış perdeleri kullanarak yaptığı sürprizli
geçkileri ile tanındı. Yirminci yüzyıl Türk musikisinin en dikkate değer
bestekârlarındandır. Geleneğe bağlı şarkı bestekârları arasında kendisine
sağlam bir yer edinmiş, ustalıklı, başarılı, ifadeli eserler besteledi.
Klasik
geleneklere bağlı olmakla beraber, eserlerinde zevkli, yadırganmayan bazı
yenilikler de uyguladı.
Yüz kadar eseri olduğu bilinen Cevdet Çağla,
22 Şubat 1988 tarihinde İstanbul'da hayata veda etti. Evli olan Cevdet
Çağla'nın Ahmet Çağla adında oğlu ve Hülya (Yalım) adında bir kızı var.
Cevdet
Çağla’nın kendisinden on iki yaş küçük olan kız kardeşi Mebruke Çağla da
bestekârdır. 1912 yılında İstanbul’da doğdu; aynı aile çevresinde yetişerek ud
çalmasını öğrendi. Sazındaki ustalığını Şamlı İskender ile Fahri Kopuz’dan
aldığı derslerle ve ağabeyi ile çalışarak güçlendirdi. Ahmet Mithat Efendi’nin
oğlu İsfendiyar Bey’le evlendi. Eşinin teşviki ile bestekârlığa yöneldi.
Şarkılarının sözlerini kendisi yazmıştır
Atatürk’ün dış politikada gerçekleştirdiği ve diplomatik yolla Hatay’ın Türkiye’ye katılmasından doğan duygularını Behçet Kemal Çağlar’ın Atatürk için yazdığı şiiri “Bak bahta da ikbale de nur indi Hatay'da” Cevdet Çağla, Acem Kürdi makamında Aksak şarkı olarak besteledi.
Bestelelerinden Bazıları:
Rûhumda
senden bir nâle vardır - Acem Kürdî
Öğrenirsen
sen de bir gün sevmek aldanmak nedir Buselik
Sıyırıp
kınından gümüş palanı - Buselik
Akşam
olsun şu perdeler insin- Ferahnâk
Hayat
yolu uzundur ... - Gerdâniye
İçimde
bir yağmur sonbahardan çalınmış - Hicaz
Serpil
yağmur gibi düş bir akşam camlarıma - Hicazkâr
Şu
göğsüm yırtılıp baksan dikenler aynı güldendir - Hüzzam
Gül
açar bülbül öter yaz geçer - Karcığar
Gelmiyorsun
yakıyor bağrımı hicrânın eli - Kürdîlihicazkâr
Nur
salkımısın gül ki bahar bahtıma yansın - Kürdîlihicazkâr
Seni
coşkun suların koynuna mehtab alamaz - Kürdîlihicazkâr
Şimdi
hâtırda mıdır âşık-ı nâlân acaba - Kürdîlihicazkâr
Bana
bir zâlimi Leylâ diye sevdirdi felek - Nihavent
Benim
aşkım senin aşkın bütün bunlar birer hülyâ
- Nikrîz
Karanlık
rûhumu aydınlatacaksın sandım - Nikrîz
Bir
alevdir içimde sevgilinin özlemi - Rast
Süzdükçe
güzel gözlerini kalbimi yaktın - Sabâ
Aşk
cefâ tahtını gönlüme kurdu - Segâh Düyek Selâhattin Bey
Kaçıncı
fasl-ı bahar bu solar gider emelim - Sultânî
Yegâh
Gönlüm
kuru bir gül gibi titrerken adında (O SİYAH GÖZLÜ KADIN)
Sâzın
gibi al sînene vur kalbimi inlet - Sûznâk
Gönlümü
mest eyledin ettin beni mecnûn-ı zâr - Şedaraban
Hicrân
gibi âlemde elim derd-i ser olmaz - Şevkefzâ
Değirmenin
suyunu kestiler mi dönmüyor - Tâhir
KAYNAKÇA:
Cevdet Çağla (Dr. Nazmi Özalp / Büyük
Türk Musikisi Ansiklopedisi, Yılmaz Öztuna / Müzik Ansiklopedik Sözlük, 23.01.2021),
Rahmi Kalaycıoğlu / Türk Musikisi Bestekârları Külliyatı, 23.01.2021), Cevdet Çağla (musikiklavuzu.net, 26.01.2021)
Cevdet Çağla (eksd.org.tr, 23.01.2021).
