18. Yüzyıl divan şairlerinden (D. H. 1100 / M. 1688, Diyarbekir - Ö. H. 1151 / 1738). Asıl ismi Hasan olup, şiirlerini "Valî" müstearıyla yazmıştır. Yaşadığı dönemin tanınmış ilim adamlarından dersler aldı. Müretteb Dîvân'ı vardır. Yazma olan divanının bir nüshası merhum Şevket Beysanoğlu'nun özel kütüphanesindeydi. Çağdaşları olan Hâmî, Lebib, Agâh gibi şairlerle tartışma ve atışmalarda bulunmuştur. Vâlî'nin şiirleri hekîmânedir. Birçok gazeli bestelenmiştir.
Gazelleri
birçok Diyarbekirli şairler tarafından tahmis edilmiştir. 1738 senesinde vefat
etti. Diyarbekirli şairlerden Hâmî, vefatına tarihi düşmüştür.
KAYNAK: Eşa, Şevket Beysanoğlu /
Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları (2. bas. 1996, c. 1, s. 177), İhsan Işık /
Diyarbakır Ansiklopedisi (2013) - Geçmişten Günümüze Diyarbakırlı İlim Adamları
Yazarlar ve Sanatçılar (2014).
Vâlî-i ehl-i
ma'arif ârif-i sâhib temyiz
Cây-i âsâyiş
değildür gördü bu dâr-ı mihen
Dâr-ı gurbet
olduğun fehm eyleyüp dünyâ-yı dûn
Bikarâr olmuşdu
ârâmin olup hubbül-vatan
Yûsuf-i kurb-i
civâr-i rahmete müştak idi
Oldu bâd-ı mevt ana
gûyâ ki bûy-i pirehen
Kırdı kaçdı âkibet
gülşen-serây-i Cermete
Bir kafes olmuşdu
murg-i ruhuna gûyâ beden
Abd-i âyîk itdi
Mevlây-i-Kerîm'e ilticâ
Afv ümidile gelür
Dergâh'a boynunda kefen
Mahv idüp cürm ü
günâhın yâ İlâh-il-Âlemin
Fazl ü ihsânınla
memnun it anı yâ Zü'l Minen
Hâmî'yâ hâtif verüp
müjde dedi târihini
Aldı mansab
gülşen-i Firdevsde Vâlî Hasen
KAYNAK: Şevket Beysanoğlu / DFSA (2.
bas. 1996, c. 1, s. 177).
