Divan
şairi (D. 1553, Malkara / Tekirdağ - Ö. 24 Haziran 1599, İstanbul). Asıl adı Yahya’dır.
İlköğrenimini Halvetî şeyhlerinden babası Pir Ali’den özel dersler alarak
tamamladıktan sonra İstanbul’a giderek (1550) medrese öğrenimi gördü. Gelibolu
ve İstanbul’daki medreselerde müderrislik (1572-90) yaptı. Kendisiyle
danışmalarda bulunan III. Murad’ın oğlu Şehzade Mustafa ile diğer şehzadelerin
öğretmenliğini yaptı. Şairliğinin yanında döneminin ünlü bilginlerinden olan
Nev’î; tasavvuf, kelam (İslâm felsefesi), tefsir (Kur’an-ı Kerim’i açıklama),
fıkıh (İslâm hukuku), mantık alanlarında üç dilde yazılmış otuzdan fazla eser
vermişse de bazıları henüz bulunmamıştır. Edebî sanatlar ve mazmunlara fazla
yer vermeyip yalın bir dille yazdığı şiirleri tasavvuf felsefesinin
etkisindedir. Şiirlerinde halk şiirinin klâsik konularına da göndermelerde
bulundu.
BAŞLICA
ESERLERİ:
Divan (Mertol Tulum - M. Ali Tanyeri tar. bilimsel bas. 1977), Füsusü’l-Hikem
Tercümesi (Muhyiddin Arabi’den çeviri ve şerhi), Keşfü’l-Hicab,
Netaicü’l-Vüzera ve Hasailü’l Ümera (siyasetname), Leyla ve Mecnun
(mesnevi), Hasbihal (mesnevi), Hadis-i Erbain Tercümesi (manzum,
40 hadis çevirisi).
KAYNAK:
Bursalı Mehmed Tahir / Osmanlı Müellifleri II (1972), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli
Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009).
