Mutasavvıf, şair (D. 1705, Gölükesr – Ö.
1782, İstanbul). Tam adı Abdullah Salâhaddîn-i Uşşâkî, lakabı Salâhî’dir.
Halvetî-Uşşâkî şeyhlerindendir. İlköğrenimini memleketinde yaptı. Daha sonra
İstanbul’da öğrenim gördü. Bir süre Mısır’da bulundu. Öğrenim yıllarında Tahvil
Kalemi Hekimoğlu Ali Paşa Dairesinde stajiyerlik ve mektupçuluk (kâtiplik) gibi
devlet görevlerinde çalıştı. Tasavvufî eğitimini, Cemâlî mahlâsıyla şiirler de
yazan, Mehmed Cemâleddîn-i Uşşâkî’den aldı. Celvetîlik ve Bektaşîlik yolunda
Mustafa Haşim Baba’dan, Nakşibendîlik yolunda Emîn Efendi’den, Mevlevîlik
yolunda Nâyî Osman Dede’den, Gülşenîlik yolunda Hasan Sezâî’den yararlandı.
Cemâleddîn-i Uşşâkî ölünce, onun yerine Tahir Ağa Tekkesine şeyh oldu. 1781’de çıkan
bir yangında bu tekkenin yanması üzerine Cemâleddîn-i Uşşâkî’nin Eğrikapı’daki
tekkesine taşındı. Seksen yaşındayken burada öldü. Sûfî-şairler arasında güçlü
bir şair olarak seçkinleşmişti. Özellikle naat (övgü) yazmaya önem veren Salâhî
Uşşâkî’nin naatleri ayrı bir divan oluşturur.
ESERLERİ:
ŞİİR: Dîvân-ı Nuût-ı Salâhî (Haz. Mehmet Akkuş, 1999), Dîvan.
TASAVVUF: Gül-i Sadberg, Mir-’âtü’l-A’lâm ve Mişkâtü’l-Ahlâm,
Mir’ât-ı Esmâ, Cevâhir-i Tâc-ı Hilâfet, Usûl-i Evrâd-ı Uşşâkiye, Medâr-ı Mebde
ve Meâd, Mecma-ı Fenn-i Zerâfet, Izhâr-ı Esrâr, Tuhfetü’l-Uşşâkiyye, Bazı
Ayetlerin Tefsîri, Mektuplar, Risâle-i Regaibiyye, Hilye-i
Hasaneyni’l-Ahseneyn, Etvâr-ı Seb’a, Esâmî-i Hulefâ, Mevlid ve Mi’râciyye.
ŞERH: Riyâzü’l-Kavâid, Mevâkiu’-Nucûm Şerhi (İbn Arabî’ye),
Miftâhu’l-Vücûdi’l-Ekber, Zeylü’l-Kitâb, Risâle-i Kudsiyye Terceme ve Şerhi,
Muh-tasaru’l-Menâr Şerhi, Elli Dört Farz Şerhi, Şâfiye Şerhi, Mes’ele-i Acz fî
Ma’rifetillâh Şerhi, Muhzır-ı Kavâid-i İ’râb, Tercümetü’l-Aşk, Şerh-i Rubâiye-i
Ebî Saîd.
ÇEVİRİ: Havzu’l-Hayât Tercümesi, Usûl-i Hadîs Şerhi Tercümesi,
Risâle-i Gavsiyye Tercümesi, Risâle-i Vücûd Tercümesi, Tercüme-i Arûz-ı
Tebrîzî, Hz. Ali Dîvanı Tercümesi, Risâle-i Ahadiye Tercümesi (İbn Arabî’ye),
Kasîde-i Bürde Tahmis ve Tercümesi (Bûsirî’den), Kasîde-i Münferice Tercümesi.
KAYNAK: Bursalı Mehmed Tahir / Osmanlı Müellifleri I (1972),
Mehmet Akkuş / Abdullah Salâhaddîn-i Uşşâkî (Salâhî)’nin Hayatı ve Eserleri
(1998), İhsan
Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları
Ansiklopedisi (2. bas., 2009).
