Şair
(D. 1747, Diyarbekir - Ö. 1814, Diyarbekir). 18. Yüzyıl sonlarında Doğu -
Anadolu'da şöhret kazanmış Ermeni âşıklardandır. Henüz çocuk denecek yaşta iken
şiir yazmağa başladığından "Cîvân" mahlasını kullanmıştır. Tahsilini
tamamlamadan terk ederek basmacılık (kumaş üzerine kalıplarla baskı) ile
geçimini temine koyuldu.
Civan,
arûz ile gazeller, divanlar yazdığı gibi bestelenmiş koşmaları ve mayaları da
vardır. Hem aşık tarzı, hem divan şairleri tarzı şairliğini birleştirmiş olması
bakımından oldukça dikkate değer bulunmuştur.
KAYNAK: Yurt Ansiklopedisi (c.4, Anadolu
Yayıncılık,1982), TŞA, Prof. Dr. Fuat Köprülü / Türk Saz Şairleri (c 2., s.
223-234; Diyarbakır gazetesi, 11 Nisan 1949), Şevket Beysanoğlu /
"Diyarbakırlı Saz Şairleri" (Ziya Gökalp dergisi, c. 10, s. 57, 58,
s. 18-23, 46 -50, 69 - 73) - "Ozanlık Döneminin Diyarbakır'daki İzlerî ve
Diyarbakırlı Saz Şairleri" (IV. Uluslararası Türk Halk Edebiyatı ve Yunus
Emre Semineri, Eskişehir valiliğe yayınları: 13, 1991, s. 69 - 83) - Diyarbakır
Halk Kültüründe Saz Şairleri Geleneği ve Türkçe Söyleyen Diyarbakırlı Ermeni
Aşıklar (IV Milletlerarası Türk Halk Kültürü Bildirileri, Kültür Bakanlığı
yayını, c. 2, Ankara 1992, s. 63 – 72) - DFSA (2. bas. 1996, c. 1, s. 246-249),
İhsan Işık / Diyarbakır Ansiklopedisi (2013).
KOŞMA
Derdü gamdan göz
açmadım ağalar
Dua edin kara
bahtım uyansın
Her kim beni kem
bildirmiş o yâre
Bugün yarın al
kanlara boyansın
BİR GAZELİNDEN
ÖRNEK BEYİTLER
Seyre çıkmış
sevdiğim şuh-i cihan olmuş bugün
Kirpiği tîr-i gazeb
ebrû keman olmuş bugün
Eğmine bin nâz ile
giymiş kebûdî câmesin
Pertev-i Ebr içre
sanki mihribân olmuş bugün
Karşusunda sad
hezâr üftâdeler el bağlamış
Nazeninler tahtına
sâhi kırân olmuş bugün
Serferâz olmuş
efendim hüsnile cümlesine
Zümre-i hûblar
içinde bir divân olmuş bugün
Gerdeninde hatların
leşker gibi kurmuş tabur
Herbiri bir fitne-i
âhir-zamân olmuş bugün
Ey CİVÂN sen çeşm-i
cellâdın çekersin kahrını
Herbiri â'zâların
bir kahraman olmuş bugün.
KAYNAK:
İhsan Işık / Diyarbakır Ansiklopedisi (2013).