Eflatun Cem Güney

Çocuk Edebiyatı Yazarı, Halk Bilimci (Folklor Araştırmacısı), Yazar

Doğum
Ölüm
02 Ocak, 1981
Eğitim
Sivas Lisesi

Folklor araştırmacısı, çocuk edebiyatçısı (D. 1896, Hekimhan / (o yıllarda Sivas’a bağlı) Malatya-Ö. 2 Ocak 1981, İstanbul). Sivas Fevziye İptidaisini, Sivas İdadisini ve Sivas Sultanisini (Lisesini) bitirdikten (1918) sonra aynı yıl ilk resmî görevi olan Konya Öksüzler Yurdu Türkçe öğretmenliğine atandı. Konya, Eskişehir, Kayseri, Sivas, Samsun, Afyon, Kütahya liseleri (1919-43) ile İstanbul Haydarpaşa Lisesinde öğretmenlik (1943-50), Topkapı Sarayı Müzesi Müdür yardımcılığı (1950-56), İstanbul Halk Eğitim başkanlığı (1956-61) yaptı. 1961 yılında yaş haddinden emekli edildi. Ancak 1970 yılına kadar halk eğitimi teşkilâtında çalışmak ve halka yönelik eserler hazırlamakla görevlendirildi. Türk halk masallarını derleme ve özlerine dokunmaksızın yazıya geçirme çalışmalarıyla ün kazandı.

Fıkra ve incelemeleri Konya, Kayseri ve Kütahya’da çıkan gazeteler ile kendi çıkardığı İrşad (Konya), Kuvâ-yı Milliye’nin yayın organı olan Öğüt gazetesinde, Duygu ve Düşünce (Sivas), Duygu ve Dilek (Samsun), Taşpınar (Afyon) dergilerinde yer aldı. Eskişehir’de İstiklâl (1919), Kayseri’de Nafi Atuf Kansu ile Misâk-ı Millî, Sivas’ta Duygu ve Düşünce, Sam­sun’da Duygu ve Dilek, Afyon’da Taşpınar dergilerini çıkardı. Kütahya’da İl Özel İdaresinin Kütahya gazetesini idare etti. Başka mahalli gazete ve dergilerde halk kültürü ve folklor ağırlıklı yazıları, fıkra ve şiirleri yayımla­ndı. Cirit, güreş, at koşusu gibi geleneksel sporlarla ilgilendi.

Açıl Sofram Açıl kitabına aldığı masalları, Danimarka Hans Christian Andersen Masal Kurumunun 55 milletten şeref listesine aldığı on bir eser arasında en iyisi seçilerek Andersen Payesi Şeref Diploması ve Dünya Çocuk Edebiyatı Sertifikası’yla ödüllendirildi (1950). Dede Korkud Masalları adlı eseriyle de aynı armağanı ikinci defa aldı (1960).

“Anadolu’nun bir folklor hazinesi olduğu inan­cıyla yola çıkan Eflâtun Cem, elli yaşına bastığı yıllarda ise, resmî görevleri dışında kendisini ta­mamıyla halk edebiyatı ve halk bilgisi (folklor) çalışmalarına vermiş ve yıllar boyunca halk ağız­larından ve cönklerden sabırla derlediği masal, efsâne ve halk hikâyelerini mümkün olduğu kadar asıllarına sadık kalarak halk ağzı ve halk zevkine uygun düşecek tarzda yeniden kaleme almış ve onları temiz bir Türkçe ve sürükleyici bir üslupla işlemiş, böylece halk kültür ürünlerine bir sanat ve edebiyat eseri olma niteliği kazandırmada üs­tün bir başarı göstermiştir.” (Mustafa Özbalcı)

ESERLERİ:

MASAL: Nar Tanesi (1946), Kara Yılan ve Kara Gülmez (1946), Sabır Taşı (1947), Akıl Kutusu (1947), En Güzel Türk Masalları (1948), Altın Heybe-Kül Kedisi-Felek Sillesi (1948), Zümrüt (1948), Açıl Sofram Açıl ve Congoloz Baba (1949), Bir Varmış Bir Yokmuş (1956), Evvel Zaman İçinde (1957), Gökten Üç Elma Düştü (1960), Az Gittim Uz Gittim (1961), Ağlayan Nar ile Gülen Ayva (1969), Al Elma Yeşil Elma (1969), Zümrüt Anka (1969), Dağ Olur Eğilir misin? (1969), Hasıra Baba (1969), Keloğlan: Altın Heybe (1969), Yedi Köyün Yüz Karası (1970), Aygın Baygın Ses ve Nur Topu (1970), Zindandan Gelen Mektup ve Düşmez Kalkmaz Bir Allah (1970), Gözleri Yollarda Kalan Ana ve Anasız Kuzu (1970), Emlik Kuzu ve Altın Gergef (1971), Saraydan Uçan Kız (1971), Alişle Maviş (1971), Güldükçe Güller Açan Kız (1971), Tellerinde Bülbül Şakıyan Saz ve Bir Varmış Bir Yokmuş (1972), Sihirli Köpük ve Yaban Gülü (1972), Onlar Ermiş Muradına (1972), Yiğitler Yiğidi Musacık (1972).

HALK ÖYKÜLERİ: Dertli Kaval (1945), Dede Korkut Masalları (1958), Âşık Garip (1958), Kerem ile Aslı (1959), Tahir ile Zühre (1959), Şah İsmail.

İNCELEME-ARAŞTIRMA: Erzurumlu Emrah (1928), Âşık Melekî Ruhsatî (Çetin Eflâtun Güney’le, 1953), Aşık Kâmili, Âşık Minhâcî (Çetin Eflâtun Güney’le, 1954), Atatürk: Hayatı ve Eserleri (1963), Folklor ve Eğitim (1967), Folklor ve Halk Edebiyatı (1971), Kulağımıza Küpe Olsun (1962), Çift Çubuk Üstüne (1969), Köy Odası (1969), Köyün Orta Direği (1969), Tanrı Vergisi (1969), Dağarcık (1970), Hoşbeş (1970), Gözümüz Üstünde Olsun (1970), Ocak Başında (1972), Millî Kurtuluş ve Yeniden Doğuş (1972), Halk Eğitiminde İş Birliği Çukurova Ege.

DERLEME: Dumlupınara Doğru (bilmece, 1944), Halk Şiiri Antolojisi (1947), Halk Türküleri (2 cilt, 1953-56), Nasrettin Hoca Fıkraları (1957), Masallar (1990).

ŞİİR: Matem Sesleri (1920).

KAYNAKÇA: Mustafa Baydar / Edebiyatçılarımız Ne Diyor­lar? (1960), Osman Nebioğlu / Türkiye’de Kim Kimdir? (1963), Cumhuriyet Ansiklopedisi (c. 5, 1969, s. 1572), Ana Britannica (c. 10, 1978, s. 172), TDE Ansiklopedisi (c. 3, 1979, s. 414), Ömer Faruk Toprak / Sosyalist Kültür Ansiklopedisi (1980), Konur Ertop (Milliyet Sanat, 15.1.1981), TBE Ansiklopedisi (2001), Memet Fuat / İncelemeler (2002), Mehmet Nuri Yardım / Edebiyatımızın Güleryüzü (2002), Mustafa Özbalcı / Büyük Türk Klâsikleri (c. 13, 2002), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) - Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) – Ünlü Edebiyatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 4, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013). 

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör