Kıbrıs EOKA-B isimli Rum kanlı terör örgütünün lideri, cumhurbaşkanı (D.16 Aralık 1935, Magosa / Kıbrıs – Ö. 9 Mayıs 2001, Lefkoşa / Kıbrıs). Magosa’ya Karpaz'ın Vasili köyünde doğdu. Sampson Georgiadis ile Theano Liasidou’nun oğlu. Çocukları: Mina Sampson, Sotiris Sampson. Magosa Lisesi ve Atina Gazetecilik Yüksek Okulu mezunu.
15
Temmuz 1974 tarihinde Yunanlı subaylarla birlikte Kıbrıs’ta Cumhurbaşkanı Makarios’a
karşı darbe yapan EOKA-B terör örgütünün lideridir. Yaşı kadar Türk öldürmekle
övünür. Adamlarına öldürttüğü Türklerin sayısı ise hesaplanamayacak kadar
çoktur. 1974’de Amerikan Elçisinin de onun adamları tarafından öldürüldüğü
söylenir. Rum faşist terör örgütü EOKA'nın vurucu güç önderidir. MAHİ (Savaş)
adlı gazetenin sahibidir.
PKK'yı
hararetle destekledi EOKA lideri 'Albay Grivas'ın yardımcısı olan Sampson,
Kıbrıs'ta yüzlerce İngiliz ve Türk'ün baş katili olarak terörizmde bir simge
haline gelmiştir. 1964 yılında Küçük Kaymaklı köyünde bizzat onlarca Türk'ü
katletmiştir.
EOKA-B
isimli kanlı terör örgütünün ve Progressive Front partisinin lideri olan Nikos
Sampson, Yunanistan'daki Cunta Hükûmeti'nin de desteği ile 15 Temmuz 1974'te
Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios'a karşı Rum Millî Muhafız Güçleri ile darbe
yaparak 'Ulusal Kurtuluş Hükûmeti' kurduklarını ve Kıbrıs'ta bir 'Yunan
Cumhuriyeti' ilan edildiğini açıkladı.
Türkiye
Cumhuriyeti, 1974'te Yunan subaylarının desteği ile gerçekleştirdiği ve yine
binlerce masum insanın canına mal olan bu kanlı darbeden 5 gün sonra, Kıbrıs
Türklerinin can güvenliğini tehlikeye sokan bu darbe üzerine garantörlük
haklarını kullanarak 20 Temmuz 1974 tarihinde, Kıbrıs Barış Harekâtı'nı
düzenlemesi üzerine Kıbrıs’tan kaçtı.
Yargılanarak
18 yıla mahkum olan Sampson, tedavi için gönderildiği Almanya'dan da kaçarak
Fransa'ya sığındı ve yıllarca sürgün yaşamı sürdürdü. Fanatik Kıbrıslılar ve Yunanlı
milyarderlerce desteklenen Sampson, Ermeni ASALA teröristlerinin Türk
diplomatlarına saldırma eylemlerine karıştı ve PKK'yı hararetle destekledi.
Kıbrıs
Barış Harekatı, CHP- MSP Koalisyonu döneminde yapılarak Kıbrıs Türklerinin can
güvenliği teminat altına alınmıştır. Daha sonra Türkiye’nin garantörlüğünde
Adada Türk Ordusu görev yapmaya başladı. Kıbrıs Türklerinin lideri Denktaş, 1974
Türk Barış Harekâtı sonunda, Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin kurulduğunun ilan
edilmesinden sonra Devlet ve Meclis Başkanı görevlerini üstlendi. 1975 yılında
Kıbrıs Türk Federe Devleti kuruldu. 15 Kasım 1983 tarihinde de Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti (KKTC) kuruldu.
Aynı
zamanda gazete patronu olan Darbeci Sampson, 10 Mayıs 2001 akşamı Lefkoşa'daki
bir özel klinikte kanserden öldü.
Hakkında
2015 yılında Yaşar Aksoy’un “Kıbrıs Direnişi ve Çözüm: Nikos Sampson’un Anıları:
Darbe, Düğüm, Yeni Müzakere Süreci ve Doğalgaz Çatışması” adlı kitabı
yayımlanmıştır.
2021’de
ekranlara gelen Bir Zamanlar Kıbrıs
dizisinde Sampson rolünü Tayanç Ayaydın canlandırmıştır.
KAYNAKÇA:
Darbeci Sampson öldü (hurriyet.com.tr, 10 Mayıs 2001), Nikos Simpson'un kirli
anıları (internethaber.com, 12 Şubat 2003), Yaşar Aksoy / Kıbrıs Direnişi ve Çözüm:
Nikos Sampson’un Anıları: Darbe, Düğüm, Yeni Müzakere Süreci ve Doğalgaz
Çatışması (2015), Kıbrıs Barış Harekatı nedir? Kıbrıs Barış Harekatı parolası (milliyet.com.tr,
20.07.2018), Nikos Sampson'un anıları (aydinlik.com.tr, 3 Ağustos 2018), Nikos
Sampson değil Yunanistan (aydinlik.com.tr, 10 Ağustos 2018), Tayanç Ayaydın
(imdb.com, 28.02.2020), Tayanç Ayaydın (diziseti.tv, 28.02.2020), Yunan Darbesi
Ve Kıbrıs Barış Harekatı (users.metu.edu.tr, 03.03.2021), EOKAcı Sampson:
Gazete Patronuydu (m.bianet.org, 03.03.2021), Bülent Ecevit (biyografya.com, 03.03.2021),
Rauf Denktaş (biyografya.com, 03.03.2021).
KIBRIS BARIŞ
HAREKATI NEDİR?
Kıbrıs
Barış Harekatı nedir ne zaman gerçekleşmiştir? Kıbrıs Barış Harekatı'nın
sebepleri ve sonuçları nelerdir? Kıbrıs Barış Harekatı parolası nedir? İşte
Kıbrıs Barış Harekatı hakkında bilinmesi gereken bazı bilgiler...
Kıbrıs
Barış Harekatı askeri kod adı Atilla Harekatı olan ve 20 Temmuz 1974'te
başlayan, 18 Ağustos 1974'te sona eren, 4 hafta 1 gün süren ve Kıbrıs Adası'na
yapılmış Türk askeri barış operasyonudur.
Kıbrıs Barış
Harekatı sebepleri
15
Temmuz 1974'te Kıbrıs'ta askeri darbe gerçekleşti. Yunanistan'daki askeri
cuntanın emri ile gerçekleştirilen darbe Kıbrıs Millî Muhafız Ordusu, Yunan-Rum
paramiliter ordusu EOKA-B ile beraber organize edildi. Darbenin sonucunda
Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Başpiskopos III. Makarios görevden alındı ve
yerine EOKA-B'nin lideri Nikos Sampson getirildi. Darbenin amacı Kıbrıs'ta
Yunan ilhakının gerçekleştirilmesi ve Kıbrıs Helenik Cumhuriyeti'nin
kurulmasıydı.
Kıbrıs'ta
yapılan darbe, Lefkoşa'daki Türk Büyükelçiliği tarafından şifreli mesajla
Türkiye Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığo'na iletildi. 1960 yılında imzalanan
Kıbrıs Cumhuriyeti Garanti Antlaşması'nın garantör ülkesi olan Türkiye, bir
diğer garantör ülke olan İngiltere ile ortak bir operasyon gerçekleştirmek için
durumu görüştü. İngiltere'nin destek vermemesi halinde Türkiye tek başına
askeri operasyon gerçekleştirme kararı aldı.
16
Temmuz 1974'te Dış İşleri Bakanlığı, ABD ve İngiltere Büyükelçilikleri'ne durumu
bildirdi. Dönemin başbakanı Bülent Ecevit, muhalefet partileri liderleri ile
durumu görültü ve bir gün sonra müzakereler için Londra'ya hareket etti.
Bülent
Ecevit önderliğindeki Türk heyeti, dönemin İngiltere başbakanı Harold Wilson,
İngiltere Dış İşleri Bakanı James Callaghan ve ABD Dış İşleri Bakan Yardımcısı
Joseph Sisco ile Kıbrıs meselesini görüştü. Fakat İngiltere ve ABD, Türkiye'ye
destek vermedi. 18 Temmuz 1974'te Türk heyeti Ankara'ya geri döndü. 19 Temmuz
1974'te Kıbrıs'taki durum Genelkurmay Başkanlığı'ndaki komutanlarla görüşüldü
ve görüşmenin ardından Bakanlar Kurulu oy birliği ile Kıbrıs'a askeri müdahale
kararı aldı.
Kıbrıs Barış
Harekatı sonuçları
Temmuz
1974'teki ilk askeri müdahalede Kıbrıs'ın yüzde 3'ü Türk kuvvetleri tarafından ele
geçirildi. Kıbrıs'taki Yunan askeri cuntası ve Kıbrıs Cumhuriyeti'ndeki Nikos
Sampson görevi bıraktı. Yunanistan'da yönetim sivil iradeye devredildi.
Fransa'da 7 yıldır sürgünde olan Konstantin Karamanlis Yunanistan'a geri
çağırıldı ve 24 Temmuz 1974'te hükümeti kurdu. Böylece Yunanistan'da 1967'den
bu yana süren askeri cunta yönetimi sona erdi.
Kıbrıs Barış
Harekatı ikinci harekatı
Birleşmiş
Milletler Güvenlik Konseyi'nin 353 sayılı kararının 5. maddesi kapsamında
Türkiye, Yunanistan ve İngiltere taraflarının, Kıbrıs'ta anayasa düzeninin
tekrar kurulması için görüşmelere başlaması gerekiyordu. 25 Temmuz 1974'te
Birinci Cenevre Konferansı başladı ve 6 gün sürdü. 30 Temmuz'da Cenevre
Antlaşması imzalandı. Üç ülkenin de dış dişleri bakanı Kıbrıs'ta Türk ve Rum
olmak üzere iki otonom yönetimin mevcudiyetini kabul etti. Bu sebeple ortaya
çıkabilecek sorunları görüşmek için anlaşma sağlandı.
İkinci
Cenevre Konferansı'nın görüşüleceği 8 Ağustos 1974 tarihine kadar Rum ve Yunan
askerlerinin Türk bölgelerinden çekilmeleri gerekiyordu fakat askeri birlikler
bu bölgelerden çekilmedi. Türk bölgelerine saldırılar düzenlendi, kuşatıldı ve
birçok Türk esir alındı.
8
Ağustos 1974'te İkinci Cenevre Konferansı başladı. Türk heyeti, Kıbrıs'ta
coğrafi esasa dayalı federatif devlet kurulmasını önerdi fakat Rum tarafı bu
öneriyi reddetti. Türk tarafı, Rum tarafına zaman kazandırmamak ve Türk
bölgelerine yapılan saldırıları engellemek amacıyla 14 Ağustos'ta ikinci
harekatın başlaması için anlaşmaya vardı.
Kıbrıs Barış
Harekatı parolası
Cenevre'deki
görüşmelerden sonuç çıkmayınca dönemin başbakanı Bülent Ecevit, dönemin dış
işleri bakanı Turan Güneş'e ''Ayşe Tatile Çıksın'' parolasını iletti ve 14
Apustos 1974 günü saat sabah 04:30'da Kıbrıs'taki Türk birlikleri harekete
geçti.
15
Ağustos 1974'te Kıbrıs'ın yüzde 38'i ele geçirildi. Rum kuvvetleri bu
gelişmeyle beraber geri çekilmek zorunda kaldı fakat geri çekilirken Türk
köylerini yaktılar ve insanları katlettiler.
Kıbrıs Barış
Hareketi ikinci harekatın sonuçları
Yunan
Temyiz Mahkemesi askeri cunta yönetimi hakkında açılan dava sonucu 21 Mart
1979'da şu kararı verdi:
''Zürih
ve Londra antlaşmalarına göre Kıbrıs'a yapılan Türk askeri müdahalesi yasaldır.
Türkiye, yükümlülüklerini yerine getirme hakkı olan garantör devletlerden
biridir. Esas suçlular darbeyi hazırlayan ve icra eden ve bu suretle de bu
müdahalenin koşullarını hazırlayan Yunan subaylarıdır.''
Kıbrıs
Barış Hareketi sonucu Türk Silahlı Kuvvetleri'nden 415 kara, 65 deniz, 5 hava
ve 13 jandarma olmak üzere toplamda 498 şehit verildi, 1200 kişi de yaralandı.
1672 Kıbrıs Türkü şehit oldu. Rum ve Yunan tarafında 4 bin kişi öldü, 12 bin
kişi yaralandı.
Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti ne zaman kuruldu?
1975
yılında Kıbrıs Türk Federe Devleti kuruldu. 15 Kasım 1983 tarihinde de Kuzey
Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kuruldu.
KAYNAK:
Kıbrıs Barış Harekatı nedir? Kıbrıs Barış Harekatı parolası (milliyet.com.tr, 20.07.2018).
