Ressam, öğretim görevlisi (D. 16 Nisan 1905, İzmir – Ö. 1979, İstanbul). Gerçek adı Nüzhet Ayetullah Sumer olmakla birlikte kaynaklarda genelde Ayetullah Sümer olarak yer almaktadır.
16
Nisan 1905’te İzmir’in Konak İlçesi Fettah Mahallesi (yeni ismi Akıncı
Mahallesi) Dibek Sokak, No.58 adresindeki iki katlı tipik bir Türk konağında
doğdu. Babası, İzmirli Allamezade Ailesi mensubu, Düyun-u Umumiye Aşar Müdürü
Mehmet Esat Bey, annesi ise Saniye Hanım’dır.
Birinci
Dünya Savaşı yıllarını Buca’da geçiren Ayetullah Sümer ve ailesi, Mondros
Mütarekesi’nin ardından, 15 Mayıs 1919’da başlayan Yunan işgali ile artan
baskılar neticesinde Türk ailelerinin çoğunlukta olduğu Karşıyaka’ya taşındılar.
Bu süreçte işgalin ardından Türk okullarının kapatılması nedeniyle altı sene
okuduğu İzmir Birinci Sultani Mektebi’ndeki eğitimini yarım bırakmak zorunda
kaldı.
Nüzhet
Ayetullah, 10 Eylül 1922’de büyük kurtarıcı Gazi Mustafa Kemal’i Karşıyaka’ya
geldiğinde görmüş ve çok etkilenmiş. İlk kez gördüğü ve hafızasına kaydettiği
kalpaklı Mustafa Kemal portresini aynı günün gecesinde 30 cmx40 cm boyutundaki
tuvale aktarıp, arkasından İzmir yangınını ve Türk süvarilerinin İzmir’e
girişini de resmetmiş. Sonraki yıllarda, 120 adedin üzerinde Atatürk portresi
yapmıştır.
Nüzhet
Ayetullah Sümer, İzmir’in kurtuluşunun ardından okula geri dönerek,
orta öğrenimini İzmir Birinci Sultani Mektebi’nde tamamladıktan sonra, 25
Ağustos 1924’te Avusturya ve Fransız sermayeli Selanik Bankası’nın İzmir
şubesinde işe girdi ve burada 14 Mayıs 1925’ye kadar çalıştı. 23 Ocak 1928’de
Osmanlı Bankası’nın İzmir Şubesi’nde çalışmaya başladı. Askerlikten terhisinin
ardından tekrar Osmanlı Bankası’ndaki işine dönmüş, bir yandan çalışırken, bir
yandan resim çalışmalarını sürdürdü.
1925
yılında Fransa’ya giderek Marsilya Ticaret Okulu'nda eğitimine devam etmiştir.
Marsilya’da eğitimine devam ederken resim ile ilgilenmeye başlayan Sümer,
1927’de İzmir’e dönene kadar Marsilya Güzel Sanatlar Yüksek Okulu'nda Théophile
Bérengier’in resim atölyesine devam etmiştir.
1928
yılında, henüz 23 yaşında iken, İzmir Türk Ocağı’nda etüt ve tablolarından
oluşan ilk kişisel resim sergisini açtı. Serginin açılışı, İzmir Valisi Kazım
Dirik tarafından yapılmış, İzmir Türk Ocağı binasında açılan sergide başında
kalpağı ile İzmir’e girişi betimlenen Mustafa Kemal’in portresinin yanı sıra
‘Büyük İzmir Yangını’ ve ‘Türk Süvarilerinin İzmir’e Girişi’ resimleri de büyük
beğeni toplamıştır.
Aynı
yıl devlet bursu alarak gittiği Paris'te bulunduğu süre içerisinde Baudin'in
atölyesinde fresk üzerine çalışmalar yapmıştır. 1929 yılında Türkiye’de
Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği'nin kurulmasına öncülük eden
Sümer, 1932’de Türkiye’ye dönene kadar geçen süreçte Paris’te dört sergi
açmıştır.
1932
yılında Paris Milli Güzel Sanatlar Yüksek Okulu’ndan ‘uzman’ diploması alarak
mezun olan Nüzhet Ayetullah, 5 Aralık 1932’de Paris’ten ayrılmasını ve yurda
dönüşünü takiben, İzmir’e veda ederek, 31 Ocak 1933’te İstanbul Devlet Güzel Sanatlar
Akademisi’nde aylık 25 lira maaşla ‘fresk muallimi’ olarak göreve başladı. Bir
ay sonra 1 Mart 1933’te 38 yıl süresince başında kalacağı, Güzel Sanatlar
Akademisi’nin Fresk Atölyesi’ni kurmakla görevlendirildi. 1971'de emekli
olana kadar burada eğitim vermeye devam etmiştir.
1979
yılında İstanbul'da hayatını kaybeden Sümer, 1983'te "Akademinin
Kuruluşunun 100. Yılı" kutlamaları kapsamında "Osman Hamdi Onur
Ödülü'ne değer bulunmuştur.
Ayetullah
Sümer'in, başta Devlet Resim ve Heykel Müzesi'nde olmak üzere, resmi ve özel
koleksiyonlarda pek çok eseri bulunmaktadır.
KAYNAKÇA:
Basmane doğumlu ressam Ayetullah Sumer - Orhan Beşikçi (milliyet.com.tr, 9
Mayıs 2019), Ayetullah Sümer - Sanatçı Detayı (turkishpaintings.com,
26.08.2020), Ayetullah Sümer (leblebitozu.com, 26.08.2020), Yurt Gezileri
Projesi ve Ressam Ayetullah Sümer (kocatepegazetesi.com, 26.08.2020), Ayetullah
Sümer (vizyon21y.com, 26.08.2020), Ayetullah Sümer Kimdir? Hayatı, Çalışmaları
ve Sanatı (nkfu.com, 26.08.2020).
