İhsan Sabri Çağlayangil

Yönetici, siyaset ve devlet adamı, senatör, bakan, Senato başkanı, Cumhurbaşkanı vekili, anı yazarı (D. 1908, İstanbul – Ö. 30 Aralık 1993, Ankara). İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesini (1932) bitirdi. İdarecilik mes­leğini seçerek İçişleri Bakanlığında devlet hizmetine girdi ve Emniyet Genel Müdürlüğü teşkilatında çeşitli kademelerde görev yaptı. Akçaabat ve Bayramiç kaymakamlıklarında bulundu. İlk kez 1948'de Yozgat valiliğine atandı ve bunu Antalya (1950), Çanakkale (1953), Sivas (1954), Bursa (1954-60) valilikleri izledi.

İhsan Sabri Çağlayangil 1960’tan sonra mülki yöneticilik mesleğinden ayrılarak si­yasi hayata girdi. 1961 genel seçimlerinde Adalet Partisi (AP) listesinden Bursa Senatörlüğüne seçildi. 1965'te kurulan Suat Hayri Ürgüplü Koalisyon hükümetinde Çalışma Bakanı (21 Şubat -27 Ekim 1965) olarak girdiği kabine­deki yerini 1965 seçimlerinden sonra kurulan Süleyman Demirel hükümetlerinde Dışişleri Bakanı (1965-69, 1970-71) olarak sürdürdü. Yine Süleyman Demirel başkanlığında AP-MHP-MSP-CGP ortaklığıyla kurulan I.MC hükümetinde (1975) yeniden dışişleri bakanlığına getirildi (31 Mart 1975- 21 Haziran 1977). Daha sonra AP-MSP-MHP ortaklığıyla kurulan 2.MC hükümetinde de dışişleri bakanı olarak görev yaptı (21 Temmuz 1977- 5 Ocak 1978). 1979 ara seçimlerinden sonra Cumhuriyet senatosu başkanlığına seçildi (6 Kasım 1979). 1980 yılında Cumhurbaşkanı seçimlerinin uzaması üzerine, senato başkanlığı ile birlikte uzun sayılabilecek bir süre (6 Nisan 12 Eylül 1980) Cumhurbaşkanlığına vekâlet etti. Cumhurbaşkanlığına vekâlet ve senatörlük görevleri 12 Eylül 1980 askeri darbesine kadar sürdü. “Kontenjan Scnatörleri”nin atanma işlemlerini yapması tartışmalara yol açtı. 12 Eylül 1980 sonrasında meclisin fethedilmesiyle Çağlayangil’in görevi de sona erdi.

Çağlayangil, 1982 Anayasası’nın geçici 4. maddesi gereğince beş yıl süreyle siyaset yasaklıları arasına girdi. Mayıs 1983'te siyasal partilerin kurulmasına izin verilmesinden sonra Büyük Türkiye Partisi (BTP)’nin kuruluşunda rol oynadı. Partinin Milli Güvenlik Konseyi kararıyla kapatılmasının ardından bazı eski AP'li ve CHP’li politikacılarla birlikte, 1 Haziran 1983 - 30 Eylül 1983 tarihleri arasında Çanakkale Zincirbozan askeri tesislerinde gözetim altında tutuldu. 6 Eylül 1987'de yapılan referandum sonunda, diğer siyasilerle birlikte siyaset yasağı kaldırıldı.  Ardından DYP (Doğru yol partisi) saflarına katıldı. Ardından DYP (Doğru yol partisi) saflarına katıldı. Verdiği demeçler ve yaptığı miting konuşmalarıyla bu partinin güçlenmesi yolunda çalıştı. Parti içinde sözü dinlenir ve danışılır, deneyimli bir devlet adamı olarak saygınlık kazandı. Dışişleri bakanlığı döneminde batı yanlısı geleneksel Türk dış siyasetini sürdürdü.

Ancak Kasım 1990'da siyasetten çekildiğini açıkladı. Siyasetin yanında önceleri bir süre şiirle de ilgilenmiş olan Çağlayangil’in polislik mesleği ve teşkilatı üzerinde yayımlanmış kitapları vardır. İstanbul’da Zincirlikuyu Mezarlığında toprağa verildi. Fransızca, İngilizce ve Rusça biliyordu. Çağlayangil evli olup bir kızı vardır.

ESERLERİ:

Polis Taktiği, Polis Psikolojisi, Anılarım (1990).

KAYNAKÇA: Türkiye Ansiklopedisi 2 (1974), Yurt Ansiklopedisi (6. cilt, 1982), Milliyet Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi (5. cilt, 1986), Sayın İhsan Sabri Çağlayangil'in Özgeçmişi  (mfa.gov.tr, erişim: 16.04.2000).