Mümtaz Zeki Taşkın

Şair, çocuk edebiyatı ve oyun yazarı (D. 15 Temmuz 1915, Bayramiç / Çanakkale – Ö. 2003, Avustralya). Mustafa Mümtaz imzasını da kullandı. Çanakkale Cumhuriyet İlkokulunu (1928), İstanbul İstiklal Lisesini (1936) bitirdi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesindeki öğrenimini tamamlamadan Emniyet Genel Müdürlüğünde memurluğa (1941) başladı. 1948 yılından itibaren Ankara Küçük Tiyatro’da müdürlük, İstanbul Şehir Tiyatrolarında müşavirlik yaptı. Bu görevinden ayrıldıktan sonra Türk Tiyatrosu dergisini yönetti (1965-71) ve çeşitli yayınevlerinde çalıştı.

Dadacılık, Garip Akımı ve İkinci Yeni çizgilerinde değişken anlayışlarla sürdürdüğü şiir çalışmalarının yanı sıra oyunlar, masallar yazdı. Şiirleri 1938 yılından itibaren Gençlik, Yeni Ses, Servet-i Fünûn-Uyanış, Edebiyat Dünyası, Şadırvan, Kaynak, Türk Dili dergilerinde yayımlandı.

“Mümtaz Zeki de, Dadaizm’i getirdi Türkiye’ye. Türk şiirine demiyorum. Bir toplum, bir dil ürünü olan şiir, kendi organizmasını korur. Kabullenmez dokusuna aykırı düşen bir organizmayı. Atmaz bile; umursamaz.

“Yalnız Mümtaz Zeki mi? Sabahattin Tahsin Teoman’ın ‘letrizm’ denemeleri; Ercüment Behzat’ın, Asaf Halet’in gerçekten başarılı sürrealizm-mistisizm uygulamaları bile bir yankılanma bulmaz Türk dilinde; bir yanlışlık, bir sapma olarak anılır kalırlar.

“Şiir olarak taşıdığı değerlerle nedir, ne kadardır ‘Hayti Adaları’? Tek şey söylenebilir belki: geleneksiz bir ilkellik, bağışlanmaz bir acemilik. Değil gelenekle, günlük duyarlılıkla bile alış verişi olmayan sahte bir egzotizm özlemi (bu egzotizm bile yerli değildir. Bir batılının egzotik kurgusudur). Gümrükten kaçırılmış bir tıraş makinesi. Ahmet Muhip’in ‘Kar’ı, Nazım’ın ‘Şeyh Bedrettin’i yazdığı günlerde bir bilinçsizlik, bir uyku, Türk halkının şiir beğenisiyle eğlenen bir başı boşluk.” (Turgut Uyar)

ESERLERİ:

ŞİİR: Allo Allo (1934), Köy Melodileri (1936), Varyete (1949), Çocuklarımıza Resimli Şiirler (1959), Sonsuzluğa Uçarken Potpuri (2001).

ÇOCUK KİTABI: Mavi Boncuk (1936), Uçman Yalçın (1938), Efe Ali (1939),Sihirbazın Kızı (1940), Vatan Uğruna (1940), Nar Tanesi (1945), Yıldız Ece (1949), Karaboncuk (1951), Adını Çocuklar Koysun (1952), Altın Kuş (1954), Türk’ün Altın Masalı (1962), Kahkaha Sultan (1969), Balık Çocuk (1973), Ülkü Öğretmen (1973), Çitlembik Kız (1975), Beş Çocuk Kayıp (1976), Ördek Ömer (1976), Çocuklara Kahramanlık Hikâyeleri (1978), Uykucu Mahmut (1979), İstanbul Yemişi (1980), Bülbül (1980), Üç Ayaklı Sıpa (1983), Uzaylı Çocuk  1983), Şampiyon Topaç (1988), Altın Destan (1984).

OYUN: Oyuncakçı Dede (1956), Yoklar Dağında Nar (1960), Bunu Ancak Türk Yapar (1962).

KAYNAKÇA: TDE Ansiklopedisi (c. 8, 1976-98), Atilla Özkırımlı / Türk Edebiyatı Ansiklopedisi (1982), Seyit Kemal Karaalioğlu / Resimli Türk Edebiyatçılar Sözlüğü (1982), Yurt Ansiklopedisi (c. I, 1982), Turgut Uyar / Bir Şiirden (1982), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), TBE Ansiklopedisi (2001), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009), Oğlu Serbülent Taşkın (Bilgi teyidi, Şubat 2018).