Hacı Sadullah Ağa

Türk Sanat Müziği Bestecisi, Ses Sanatçısı, Müzisyen

Doğum
Ölüm
Eğitim
Saray Okulu
Diğer İsimler
Hacı Sadullah Ağa

Müzisyen, Türk Sanat Müziği bestecisi ve yorumcusu (D. 1728?, İstanbul - Ö. 1801?, İstanbul). Fatih Camii müezzinlerinden Hafız Kerim Efendi’nin oğlu olup, III. Sultan Selim döneminin en büyük bestecilerin­den birisidir. Kimi kaynaklarda yaşamöyküsüne ait bilgiler, aynı adı taşıyan çağdaşı başka bestecilerinkiyle karışmıştır. Eserlerinin kimileri de aynı adlı diğer bestecilerinkilerle karış­mış olabilir. Yaşamı üzerine bilinenler bu yüzden kesin değildir. Bilindiği kadaraıyla; ilk tahsilden sonra Enderun Mektebi (Devşirme çocukların yetiştirildiği Saray okulu)’ne alınarak; musiki, edebiyat ve tarih gibi şeyler okumuş ve akranı arasında cirit oynamakta, lobut atmakta ve ata binmekte maha­ret kazanmıştır. 1767’deki Osmanlı-Rus savaşında yararlıkları gö­rülmüştür. 

Güzel sesli ve usta bir hanende (okuyucu, şarkıcı) olduğu, III. Selim’den yakın ilgi gördüğü, bir süre padişahın fasıl heyetini yönettiği söylenir. III. Selim okulunun en güçlü bestecisi sayılan Sadullah Ağa, padişahın musahibi (sohbet arkadaşı) de olmuş ve daha sonra başmusahipliğe yükselmiştir. Güzel konuşan, neşeli ve sohbeti tatlı bir kişiliğe sahipmiş. Enderun’da müzik öğretmenliği ve II. Mahmut döneminde de Saray’da görev yaptı.

Sadullah Ağa Itrî’nin izinden yürümüş, klasik repertuvarın en değerli parçaları arasında­ki bestelerinde, Itri’nin etkisiyle lirizmi kaynaştırmıştır. Klasik kurallara uygun, ama daha lirik bir üslup geliştirmiştir. Döneminin tüm besteci­leri üzerinde etkisi görülür. Yüzlerce eser bestelemiş olan Hacı Sadullah Ağa’nın günümüze otuz adete yakın eseri ulaşmıştır. Bunlar arasında beste ve semailer çoğunluktadır. Bu eserlerin hepsi dindışı büyük formda sözlü eserlerdir. Eserleri yüksek bir lirizm ve müzikaliteye sahiptir. Özellikle Bayati-Araban takımı oluşturan eserlerinin tümü klasik mûsiki repertuvarının en güzel örnekleri arasında yer alır. 

Hacı Sadullah Ağa’nın günümüze ulaşabilen başlıca eserleri arasında; “Bayatiaraban I. Beste” (Padişahım, lüt­fedip mesrur u şad eyle beni), “Bayatiara­ban II. Beste” (Bülbûl-i dil, ey gül-i râna se­nindir, sen benim), “Bayatiaraban Ağırsemai” (Raks eyleyecek naz ile ol âfet-i mısri), “Bayatiaraban Yürüksemai” (Diller nice bir çâh-i zenehdânına düşsün), “Suzidil Ağırsemai” (Beni ey gonca-fem bülbül-sıfat nâ- lân eden sensin), “Şedaraban Ağırsemai” (Nedir murad-ı dil-i kûy-i yâr, biz biliriz), “Muhayyer Ağırsemai” (Hâl-i siyeh-i gerdeni, nazik tenindedir), “Arazbar Buselik Yürükse­mai” (Al gönlümü âyine-i mânadır bu), “Hi­caz Yürüksemai” (N'ideyim sahn-ı çemen seyrini cânânım yok), “Muhayyersünbüle Yürüksemai” (Şâhım hemişe lûtfun umar bu fütadecik), “Tahirbuselik Yürüksemai” (O gûl-endam bir al şâle hürünsün yürüsün), “Hicazkâr Şarkı” (Gel seninle yarın ey serv-i revan /Olalım mahfîce Göksu’ya revan) bulunmaktadır.

Klasik Türk müziğinin seçkin bestekârlarından biri olan Sadullah Ağa, son yıllarını, ölümünden yedi yıl önce padişahın kendisine verdiği bir konağa çekilerek yaşamış ve yetmiş sekiz yaşında ölmüştür. Bayatı Araban, Hüseynî Aşiran, Şehnaz ve Tahir Buselik makamında semaileri ve değerli şarkıları vardır. Hacı Sadullah Ağa'nın hayatı “Üçüncü Selim’in Gözdesi” adlı bir filme konu olmuştur. 1950 yılında çekilen bu filmde Hacı Sadullah Ağa rolünü ünlü besteci ve şarkıcı Münir Nurettin Selçuk üstlenmişti.

  KAYNAKÇA: İbrahim Alaeddin Gövsa / Türk Meşhurları (1946), Rahmi Kalaycıoğlu / Türk Musikisi Bestekârlar Külliyatı (4 cilt, 1979), Avni Anıl / Anılar ve Belgelerle Musikimiz (1981), Mehmet Nazmi Özalp / Türk Musikisi Tarihi (1986), Büyük Larousse (c. 16, s. 10031, 1986), Yılmaz Öztuna / Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi (1990), Ahmet Şahin Ak / Türk Musikisi Tarihi (2002), Vural Sözer / Müzik Ansiklopedik Sözlük (2005), Ana Britannica Ansiklopedisi (c. 18, s. 587, 2005), İhsan Işık / Ünlü Sanatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 5, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013).

 

 

 

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör