Mevlüthan Mustafa

Mevlüthan. Asıl adı Abdullah Beydür olup "Mevlüthan Mustafa" lakabıyla tanınmaktadır. 12 Mart 1946’da, Diyarbakır Merkez Melikahmet semti Palo Camii Mahallesi Azizoğlu 2. çıkmazında,  daha önce Molla Muslihiddin Larî Medresesi olarak hizmet vermiş tarihi bir Diyarbakır evinde dünyaya geldi. Mevlüthan Mustafa'yı “Sofi Yasin” ismiyle maruf olan dedesi yetiştirdi. Dedesi, ona sürekli Bediüzzaman’ın menkıbelerini anlatır ve dedesinin dayısı olan Seyyid Nesimi’nin tavsiye ve menkıbelerini naklederdi. Arapça ve Kur’ân-ı Kerim tedrisatı nedeniyle üç yıl geç, yani on yaşında başlamış olduğu ilköğrenimini Yeni İlkokul’da tamamladı. İlkokul dördüncü sınıf öğrencisi iken, bir gün ansızın “Palo Camii” müezzini “Mustafa” ile arkadaşı “Necdet Amca” okula gelerek, Palo Camii minaresinin anahtarını üzerine atıp, vakit ezanını onun okumasını istediler. O ezan okuyacak durumda değildi, ancak amcalar ısrarlıydı. Sesinin güzelliğini överek bu işi pekâla becerebileceğini söyleyerek onu teşvik ettiler. Çünkü o, çocuk yaşlarda gerek kadın mevlitlerinde ve gerekse düğünlerde mevlüt okumaya başlamış ve bunu duymayan kalmamıştı.

Camide okuduğu ilk ezan, mağrib (akşam) ezanı oldu. 1958'lerde çıplak sesle okuduğu ezan acemice bir ezan idi. Ama sonraları okuya okuya alıştı. Hocası Müezzin Mustafa vasıtasıyla cami musikisi formundaki eserleri okumaya başladı. Bu süreçte öğrendikleri, sonraki yıllarda dini musiki icrasını tam manasıyla kavrayarak bu sahada önemli işler yapmasını sağladı.

İki yıl süren  askerliğini 1968'de Erzurum’da bitirerek memleketi Diyarbakır’a döndü. PTT sınavlarına girip 1968 yılı Kasım'ında memuriyete başladı.1971'de ücret kontrol şefliğine yükseldi. 1962 yılında Zeki Aktan, Hüsnü İpekçi, Edip Değer, Recep Kaymak, Tahir Mücide gibi arkadaşlarıyla birlikte Karacadağ Kulübü üzerindeki Diyarbakır Musiki Cemiyeti’ne bir süre devam etti. Bu arada camideki gayrı resmi müezzinliği de sürüyordu.

Çeşitli camilerin minarelerinde haftada üç sabah, seher vakti ezandan öncel salat ve selam ve na’tlar okuyordu. Minaredeki bu icraatı esnasında hocası Mustafa bir saz üstadı edasıyla sırtına elleriyle dokunarak usul ve tempo tutmasına yardımcı oluyor ve ne yapması gerektiği noktasında onu uyarıyordu. Ayrıca mevlitlere de birlikte gidiyorlardı. Bazen mevlitlere grup olarak katılıyorlardı. Ulu Camii baş müezzini Hacı Recep Peker, Müezzin Abdusselam, Kazancı Muhammed, Şeyh Şükrü Efendi’nin oğlu Muhammed, Melik Ahmet Camii müezzini Berber Said (Diyarbakır’ın gelmiş geçmiş en iyi hoyrat okuyucularından), daha sonra rahmetli Celal Sevimli, Tarık Çıkıntaş ve Hafız Hikmet Efendilerle birlikte bir çok mevlide iştirak ettiler. Cami musikisi dışında Tasavvuf musikisiyle de iç içeydi. Muhtelif tekkelerde haftanın belirli günlerinde Kâdirî ve Rufâî zikirlerine katılıyordu.

1974 yılında Çermikli Ağa’nın dayısı oğlu Hacı İbrahim Efendi’nin kızı Zeynep Hanım’la evlendi. Bu izdivaçtan üçü kız, üçü erkek altı çocuk babasıdır.

Devam eden memurluk hayatında 1981'de Sağlık ve Sosyal İşleri amiri olmuştu. Daha sonra tedviren müdürlüğü üstlendi. 12 Eylül döneminde, 1982'de Konya’ya gitmek zorunda kaldı. Danıştay kararıyla tekrar Diyarbakır’a dönerek Sağlık Sosyal İşleri Müdürü oldu. Aynı kurumda  ikinci yıl halkla ilişkiler müdürlüğü yaptı. 1988-2000 yılına kadar Diyarbakır PTT ve Telekom Başmüdürlüğü’nde Savunma Müdürü olarak çalıştı. Aynı görevden 2000 yılında emekli oldu.

Mevlüthan Mustafa, 52 yıldır (1958 den günümüze) aralıksız olarak Mevlüthanlığa devam ediyor. TRT ve muhtelif Tv kanallarında musiki (dini, lâ-dini) proğramlara davet ediliyor; mevlüt, na’t, kaside, Diyarbakır musikisi icra ediyor. Ayrıca TRT Ankara radyosunda kendisiyle ilgili özel bir program da yapılmıştır.

1978 de İstanbul’da Kadıköy Müftüsü olan arkadaşı Sadık Aydın'ın vesilesiyle Kadıköy Osmanağa Camiinde  bir hafta  ikindi ezanlarını, Eyyüb Sultan Camiinde akşam ezanını minarede okudu. Yine Fatih Camiinde akşam namazında ve Aksaray Laleli Camii’nde müezzinlerle birlikte tesbihatta bulundu.

İbrahim Çanakkaleli, Yusuf Gebzeli ve Amir Ateş ile de tanışan Mevülthan Mustafa; Arapşeyh Camii’nde Amir Ateş’le birlikte ezan okuyup müezzinlik yaptı. 1978 yılında İbrahim Çanakkaleli’yle Osmanağa Camii’de görüşmesinden sonra mevlidi (Velâdet bahri) onun stilinde okumaya çaba gösterdi. Ayrıca Fevzi Mısır ve Aziz Bahriyeli’nin de "Tevhid" bahri'ni aynı stilde okudu. Ayrıca "Merhaba" bahrini Diyarbakır'a özgü "Sultan Nevruz" makamıyla okumaktadır.

HAKKINDA: Dr. M. Sait Mermutlu / "Mevlüthan Mustafa" (İhsan Işık / Diyarbakır Ansiklopedisi, 2013).