Gazeteci-yazar, şair (D. 1904,
İstanbul – Ö. 1993, İstanbul). Anne tarafından Diyarbakırlı bir ailedendir. Süleyman
Nazif’in kız kardeşi Saide Hanım’ın kızı ve General Halim Oruz’un eşidir.
Mütareke yıllarında Erenköy Kız Lisesi’nden mezun oldu. 1924 yılında evlendi,
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ni bitirdi. Bir süre Ticaret
Bakanlığı’nda çalıştıktan sonra İstanbul Belediyesi, Türk Ocağı ve Halkevleri
gibi pek çok dernekte etkin görevler üstlendi. Türk Kadınlar Birliği’nin Diyarbakır
Şubesi’ni kurdu. Bu derneğin İstanbul Şubesi’nin başkanlığını ve genel başkan
vekilliğini yaptı.
Oruz’un ilk yazıları, 1927’de
Diyarbakır’da çıkan Halk Sesi
gazetesinde yayımlandı. Hâkimiyet-i
Milliye/Ulus gazetesinin kadın sütununda yazıları yayımlandı. 1947 yılında
çıkardığı Kadın gazetesini sonraki
yıllarda dergi formatında yayımladı (1947-78). Kadınların çıkardığı en uzun
süreli dergi olması ve dönemin kadınları hakkında bilgi vermesi bakımından
önemli bir kaynak olan derginin yayın kurulunu, yayımlandığı sürece kadınlar
oluşturdu.
Türk Ocakları’yla başladığı
çalışmalarına zamanla Kızılay Çocuk Esirgeme Kurumu, Yardımseverler Derneği,
Çocuk Dostları Derneği, İstanbul Aile Planlaması Derneği vb. kuruluşlardaki
hizmetlerini de ekledi. Ayrıca Türkiye İşitme ve Konuşma Vakfı’nın kurulmasına
öncülük eden Oruz, Darülaceze’ye de 25 yıl başkanlık etti.
“İffet Halim, yurt gezilerine ilişkin anılarını yazmış, özellikle 1927
yılında yaptığı Diyarbakır gezisinin yaşamının önemli bir dönüm noktası
olduğunu edebi yaşamının ikinci ve asıl safhası olduğunu söylemektedir. Bu gezi
notlarının ve şiirlerinin bazıları Füsun adlı dergide toplanmıştır.” (Bedihan Tamsöz)
ESERLERİ:
ŞİİR: Füsun (1928), Tul Daireleri
(1931), Kışın Bahar (1965).
OYUN: Burla (1933).
İNCELEME: Yeni Türkiye’de Kadın (1933), Türkiye’de
Fiyat Murakabesi: Mevzuat ve Tatbikat
(Sıtkı Yırcalı ile, 1944), Atatürk
Döneminde Türkiye’de Kadın Devrimi (1986).
SÖYLEV: Arkadaşlar! (1936).
KAYNAKÇA:
Mehmet Behçet Yazar / Edebiyatçılarımız ve Türk Edebiyatı (1938), Şahinkaya Dil
/ Resimli Türk Kadın Şairleri (1959), TDE Ansiklopedisi (c. 2, 1990), Bedihan
Tamsöz / Osmanlıdan Günümüze Kadın Şairler Antolojisi (1994), Arslan Tekin /
Edebiyatımızda İsimler ve Terimler (1999), TBE Ansiklopedisi (c. 2, 2001),
Mehmet Aydın / Edebiyatımızda Kadın Şair ve Yazarlar Sözlüğü (2001), Mustafa
Armağan / Atatürk’ün Başörtülü Milletvekili (Zaman, 18 Mart 2007), İhsan Işık /
TEKAA (2006) - Diyarbakır Ansiklopedisi (2013).
Kaburgalar soluktan alçalıp yükseliyor
Bu kemik omuzlarda oturan bir adam var!
Adam değil ejderha, adam değil canavar!
Bir sürü kemik kafa, gözleri oyuk oyuk
Cılız koyunlar gibi birbirine vuruyor,
Omuzda giden adam keyfi nden kuduruyor!
Sızlıyor kemik başlar, sızlıyor kemik kollar,
Tam üçyüz milyon insan bu sızıyı duyuyor
Ve sonra bu hastalar uyanıyor, uyuyor..
İskeletten insanlar, insandan iskeletler.
Bunlar böyle bir külçe, böyle bir kemik alet
Bunlar böyle bir insan, böyle bir cins hayalet…
KAYNAK: Bedihan Tamsöz /
Osmanlıdan Günümüze Kadın Şairler Antolojisi (1994).