İsrailli siyasetçi ve devlet adamı, siyasi parti lideri ve İsrail’in 9. Başbakanı.
Tam
adı: Benjamin Ben Nitai. Çeşitli kaynaklarda adı Benjamin Netanyahu, Binyamin
Netanyahu, Bibi Netanyahu olarak da geçmektedir.
Başbakanlığının
yanı sıra Likud Partisi’nin başkanlığı, İsrail parlamentosu milletvekilliği,
İsrail Dışişleri Bakanlığı görevlerini yürütmektedir. Netanyahu, İsrail doğumlu
ilk başbakandır.
Netanyahu,
21 Ekim 1949 tarihinde, aslen Filistin toprakları içerisinde bulunan,
günümüzdeki İsrail'in Tel Aviv şehrinde dünyaya geldi.
Müslüman
Kudüs'te büyüdü ve ilk eğitimini burada aldı. Netanyahular, Litvanya
Yahudileriyle akrabadır. Babası Yahudi tarihi profesörü, Hebrew
Ansiklopedisi'nin ilk editörü ve Zeev Jabotinsky‘in yardımcısıydı. Netanyahu'nun
abisi Yonatan 1976'da Entebbe Operasyonu sırasında öldürüldü. Netanyahu 14 yaşındayken ailesi ile birlikte
Birleşik Devletler'e göç etti. Philadelphia'nın bir banliyösü olan; Township'e
yerleştiler. Cheltenham lisesi'nde eğitim gördü.
1956-1958
yılları arasında ve 1963-1967 yılları arasında ABD'de Philedelphia eyaletinde
yaşayan Netanyahu, 1967 senesinde liseden mezun oldu ve İsrail'e geri döndü.
İsrail
Güvenlik Kuvvetlerine yazılan Netanyahu savaş eğitimi aldı ve Sayeret Matkal
kuvvetlerinde takım lideri oldu. Burada birçok görev aldıktan sonra ABD'ye
döndü ve 1975 senesinde mimarlık üzerine lisans programını bitirdi.
1977
senesinde ise MIT Sloan İşletme Bölümü'nde yüksek lisans eğitimini tamamladı.
Bu dönemde -siyasi rakiplerine göre- "milli kimlik bilinci ve sadakati
eksik olduğu için" sırf Amerikalılar doğru telaffuz edebilsin diye adını
Benjamin Ben Nitai olarak değiştirdi.
Eğitimi
esnasında, Boston Danışmanlık Grubu'nda çalıştı. Mezuniyet sonrası Netanyahu,
İsrail'e döndü ve bir mobilya şirketinde kısa bir süre pazarlamacılık yaptı
Üç
evlilik yaptı: Sara Netanyahu (e. 1991), Fleur Cates (e. 1981–1984), Miriam
Haran (e. 1972–1978). Üç çocuğu var: Yair Netanyahu, Noa Netanyahu-Roth, Avner
Netanyahu.
Siyasi Hayatı:
18
Haziran 1996 – 6 Temmuz 1999 tarihleri arasında ilk defa Başbakanlığa seçilen
Netanyahu İsrail’in en genç başbakanı oldu. Bu dönemde iktidarı, sadece 3 yıl
sürdü.
Kısa
olmasına rağmen baskılarla dolu iktidar sürdü. Ağlama duvarı tünelinin yeniden
açılması yönünde verdiği talimatın ardından, Filistinliler ve İsrailliler
arasında başlayan çatışmalarda onlarca Müslüman öldürüldü.
İktidarının
ilerleyen döneminde ise “şahin” duruşuna ters düşecek bir karar alarak, Batı
Şeria‘daki El Halil kentinin kontrolünün büyük bir bölümünü Filistinlilere
devretmek zorunda kaldı.
1997’de
aldığı bu karardan bir yıl sonra, Yaser Arafat‘la anlaşmaya vararak, Batı
Şeria’nın kontrolünün yüzde 13’ünü Filistin Yönetimi’ne bıraktı.
Mayıs
1999’da kendi kararıyla yapılan erken seçimlerde, İşçi Partisi karşısında
yenilgiye uğradı ve hemen ardından Likud Partisi liderliğini de Ariel Şaron‘a
kaptırdı. Politikayı bırakmaktan başka çaresi kalmadı. Ama politikadan uzak
duruşu çok uzun sürmedi.
2002’de
İsrail İşçi Partisi'nin koalisyondan ayrılmasının ardından dış işleri bakanlığı
koltuğu boşaldı ve Müslüman Kasabı olarak bilinen başbakan Şaron, Netanyahu’yu
dışişleri bakanı olarak atadı.
2003
İsrail meclis seçimlerinden sonra Şaron, Dışişleri Bakanlığını Silvan Shalom’a,
Ekonomi Bakanlığını ise Netanyahu’ya teklif etti. Netanyahu bakanlıkta bağımsız
kararlar alabilmek şartıyla bu görevi kabul etti.
Netanyahu
uzun zamandır çözülemeyen birkaç konuda, özellikle de bankalar sistemi
konusunda -İsrail halkına göre- başarı
gösterdi.
Netanyahu,
2004 senesinde meclisi Gazze planı referanduma götürülmezse istifa etmekle
tehdit ettiyse de, bir süre sonra çark etti ve ultimatomunu kaldırıp
Knesset’teki programı oyladı.
2005
Ağustos’unda ise İsrail kabinesi Gazze’den çekilme planını onayladıktan kısa
bir süre önce istifasını verdi.
Şaron,
Likud’den geri çekildikten sonra, Likud için en güçlü lider adaylarından biri
Netanyahu'ydu. 20 Ararlık 2005’de oyların yüzde 47sini alarak liderliği ele
geçiren Netanyahu, Mart 2006'daki Knesset seçimlerinde Likud Kadima ve İşçi
partisinin arkasından üçüncü sırada yer aldı ve muhalefet lideri olarak görev
yaptı.
Ağustos
2007’deki seçimlerde Netanyahu yeniden Likud’un başkanı seçildi ve bundan
sonraki başbakanlık seçimlerinde yüzde 73’lük oyla aday gösterildi, bu
seçimlerde Danny Danon'u açık ara geride bıraktı.
Netanyahu,
2009 Şubat’ında yapılan meclis seçimlerinde Likud’un başbakan adayıydı. Tzipi
Livni’nin koalisyonu oluşturamaması Likud’u anketlerde önde gösteriyordu ama
İsrail seçmeninin 3’de biri kararsızdı.
Gerçek
seçimlerde Likud en fazla sandalyeyi alan ikinci parti oldu, Livni’nin partisi
bir sandalyeyle Likud’u geçti. Buna rağmen sağ kanat partilerin çoğunluğu
alması sebebiyle, Netanyahu zafer ilan etti.
14
Ağustos 2009 tarihinde, Netanyahu bir konuşma yaptı. Konuşma, canlı olarak hem
İsrail’de hem de Arap dünyasının büyük bölümünde yayınlandı. Bu konuşmanın konusu, Orta Doğu
Barış süreciydi. İlk defa, "İsrail’in yanında bir Filistin devleti de var
olsun" fikrini ortaya koydu ve bu konuşma aynı zamanda Obama’nın 4 Haziran
Kahire konuşmasına cevap olarak algılandı.
Netanyahu,
kurulmasını istediği Filistin Devleti'nde, bölgenin gerçek sahibi olan
Filistinlilere, adeta sadece nefes alma hakkı tanıyordu.
Dünyanın
birçok ülkesinden bu fikre karşı mesajlar yayınlandı.
31
Mart 2009 tarihinden bu yana Netanyahu’nun Başbakanlık görevi ile birlikte Filistinli
Müslüman halkın direnişi de devam etmektedir.
KAYNAKÇA:
Benyamin Netanyahu Kimdir (timeturk.com,
22.10.2019), Binyamin Netanyahu kimdir? (yeniakit.com.tr, 22.10.2019), Benjamin
Netanyahu Kimdir? (haberler.com, 22.10.2019).
