Semih Balcıoğlu

Karikatürist, Yazar

Doğum
Ölüm
27 Ekim, 2006
Eğitim
İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) Grafik Bölümü

Karikatürcü, yazar (D. 1928, İstanbul – Ö. 27 Ekim 2006, İstanbul). Gazeteci-yazar Şahap Balcıoğlu’nun kardeşidir. Işık Lisesi ve Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Grafik Bölümü (1952) mezunu. İlk karikatürü Akbaba adlı ünlü mizah dergisinde (1943) yayımlandı. Akbaba dışında Karikatür, Taş, Akşam, Vatan, Yeni Yüzyıl, Dünya, Tercüman, Hürriyet ve Sabah olmak üzere birçok dergi ve gazetede çalıştı. 1969 yılında arkadaşlarıyla birlikte Karikatürcüler Derneği’ni kurdu ve yedi dönem derneğin başkanlığını yaptı. 1996 yılında bu derneğin onursal başkanı oldu. Ayrıca, 1973-79 yılları arasında Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın genel başkanlığını yaptı. Balcıoğlu, çizerliğinin yanında, karikatür ve karikatürcüler üzerine yazılar ve kitaplar da yazdı.

Türkiye’de üçboyutlu karikatürü gerçekleştiren ilk sanatçı olan Balcıoğlu’nun seramikle yaptığı karikatürleri üç yıl arka arkaya İstanbul ve Ankara’da sergilendi (1964, 1965 ve 1966).  On kadarı yurtdışında olmak üzere yetmiş altı kişisel sergi açtı. Gabrovo Mizah Evin’in yaptığı oylama sonucu dünyanın yüz altı çizerinden biri olarak kabul edildi. İtalya’da Tolentino, Bulgaristan’da Gabrovo, İsviçre’de Basel, Polonya’da Varşova Karikatür Müzelerinde eserleri vardır. Ayrıca Almanya’da Wilhelm-Busch Karikatür Müzesinde eserleri sergilendi. 

Yirmi karikatür kitabı yayımlanan Balcıoğlu’nun Güle Güle İstanbul adlı eseri İtalya’nın Pescara kentinde yapılan karikatür kitapları yarışmasında birincilik ödülü kazandı. Meslek yaşamında yurtiçinde ve yurtdışında 41 ödül kazandı. Gümüş Güvercin (Üsküp), Altın Madalya (Pescara), Altın Palmiye ve Gümüş Hurma (Bordighera), Türkiye İş Bankası Büyük Ödülü, Abdi İpekçi Barış ve Kardeşlik Ödülü, TÜYAP Onur Ödülü, Karikatür Vakfı Onur Ödülü bunlardan birkaçıdır. Basın Şeref Kartı sahibi Balcığlu, 1998 yılında Kültür Bakanlığı'nca verilen Devlet Sanatçısı unvanını, 2002 yılında Mimar Sinan Üniversitesi tarafından verilen onursal doktora unvanını aldı.

Çevre konusu, Balcıoğlu’nun duyarlık gösterdiği alanlardan biridir. Bu başlık altında sayılabilecek olan Güle Güle İstanbul (1979) ve Kapadokya (2000) bu bakımdan önemli eserlerdir.

“Sanatçılarımız arasında belki ilk olarak Semih Balcıoğlu yakaladı bugünkü Türkiye’nin, İstanbul’un karmaşıklığını. Ve İstanbul’un en görkemli destanını, romanını, ağıtını çizgilerle yazdı. Yüzyılların İstanbul’u, minareleri, kiliseleri, surları, yalıları, köşkleri, sarayları, kuleleri, çarşıları, arnavut kaldırımlarıyla başını alıp giderken Semih Balcıoğlu, bu çekip giden İstanbul’a belki ağıtların en güzelini yaktı. İstanbul gitmiştir artık ve bizim onun arkasından ağıt yakmaktan başka umarımız yok. Ve gelen İstanbul gülünçtür, uydurmadır, yalancıdır. Bütün insanlığın yüzyıllar boyunca nazlayarak yaptığı bu şehri, alınterini, göz nurunu, yeni gelen yabancılaşmış insanlar, barbarlar bir anda yıkmışlar, yerine çirkinliğin tapınaklarını, apartmanlarını dikmişlerdir. Giden gitmiş, gidecektir, ama gelen böyle mi gelmeliydi? Semih Balcıoğlu’nun gülen çığlığı diyor ki: ‘Bu iş böyle olmamalı.’ Güle Güle İstanbul ve hoş geldin Semih Balcıoğlu.” (Yaşar Kemal) 

”’Kapadokya’ albümünün bakış açısı farklı. Balcıoğlu bu albümüyle çıktığı geziye, bir çizer seyahatnameci tavrıyla yaklaşıyor. Sanki temelinde günümüz Evliya Çelebisi var. Onun gülümseyişi, onun hüznü. Bu açıdan ‘Kapadokya’  Semih Balcıoğlu'nun bir seyahatnamesi niteliğinde. Gittiği yeri tanıyıp, anlatmak isteyen usta bir seyahatname çizeri. İstanbul'da geçmiş ve an sürekli bir içiçelikte yaşamaktadır. Kapadokya'da geçmiş salt izlenir. Bu nedenle de, bu izleyişe denk düşen bir gerçeklik, estetik anlayışı sergilenir. Geçmişin kalıntıları karşısında karikatür sanatçısının bakış açısı kadar, baktığı yerlerin gerçekliği de önemlidir. Böyle bir zorunluluk çizere tuzaklarını hazırlar. Gerçekliği ve karikatür gerçeğini birleştirmenin güçlüğüdür bu. Çizimde farklı iki çizgi dilinin oluşması, ya da karikatürün resim sanatına teslim oluşuna tanık olunabilir. Balcıoğlu işin başında bunun ayrımına varıyor. Gerçekliğin (yöre gerçekliğinin) görselliğini, tarihsel kimliğini saklı tutan bir çizimin, karikatür kişileriyle örtüşmesine özen gösteriyor. Bu nedenle de, karikatür kişilerinin gerçek bir karikatür kimliğini saklı tutmasına öncelik vererek; onların içinde yer aldıkları mekânla çelişkilerini, karşıtlıklarını, gözlemlerini örtüştürüyor.” (Turgay Gönenç) 

ESERLERİ:

Semih Balcıoğlu Karikatür Albümü (3 adet, 1951-1956-1961), Yazısız Çizgiler (1972), 50 Yılın Türk Mizah ve Karikatürü (F. Öngören ile, 1973), I. MC  ve 12 Mart’tan Seçmeler (1978), Güle Güle İstanbul (1979), Cumhuriyet Dönemi Türk Karikatürü (1983), Gözüm Görmesin (1985), Karikaturgut (1990), Galeri Çiller (1993), Hacı-Bacı (1996), Cumhuriyet’in 75. Yılında Türk Karikatürü (1998), Kapadokyla (2000), Kırmızı - Red (2001), Önce Çizdim Sonra Yazdım (2001), Çizgiyle 2002 Günlüğü (2003), Memleketimden Karikatürcü Manzaraları (2004), Mavi (2005).

KAYNAK: Büyük Larousse (c. 2, s. 1247, 1986), Semih Balcıoğlu (1994), Turgay Gönenç / İstanbul’dan Kapadokya’ya Semih Balcıoğlu - Sennur Sezer / Kapadokya’nın Yarattığı Çizgi (Cumhuriyet Kitap, 28.1.1999), Alpay Kabacalı / Semih Balcıoğlu - TÜYAP 20. İstanbul Kitap Fuarı Onur Çizeri (Cumhuriyet Kitap, 1.11.2001), Virgül (sayı: 59, Şubat 2003),  İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2007, 2009), TYB Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı (2007).

S. Balcıoğlu'ndan bir çizim örneği

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör