Ayhan Işık

Sinema oyuncusu (D. 5 Mayıs 1929, Konak / İzmir - Ö. 16 Haziran 1979, İstanbul). Gerçek adı Ayhan Işıyan olup, altı çocuklu bir ailenin en küçük çocuğudur. Altı yaşındayken babasını yitirdiği İzmir’de bir süre öğrenim gördükten sonra, ağabeyiyle birlikte İstanbul’a giderek öğreniminin geri kalanını İstanbul’da tamamladı. Öğrencilik döneminde, ünlü eğitimci şair ve yazar Mahir İz okul müdürü, şair Salah Birsel müdür yardımcısı ve şair-yazar Rıfat Ilgaz edebiyat öğretmeni oldu. 1953 yılında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’ni bitirdikten (1953) sonra bir süre, Bab-ı Ali’de grafiker-ressam olarak çalıştı. O sıralar, Türkiye Yayınevi’nin yayımladığı çizgi romanlar filme çekiliyordu. Bunlardan, “Aşka İnanmam” adlı çizgi romanının gerçek yazarı ve çizerinin Ayhan Işık olduğu söylenir.

Ayhan Işık, 1951’de “Yıldız” dergisi ile İstanbul Film şirketinin açtığı artist yarışmasını kazanarak sinemaya girdi. “Yavuz Sultan Selim ve Yeniçeri Hasan” rol aldığı ilk filmi oldu (1951). Sonra, Ömer Lütfü Akad’ın yönetmenliğini yaptığı “Kanun Namına” filminde başrolde oynayarak büyük ün kazandı. Yaşamının sonraki yıllarında zaman zaman resim çalışmalarına devam etse de, sinema oyunculuğu artık asıl işi ve mesleği olmuştu. 1950’lerde Ömer Lütfü Akad ile “İngiliz Kemal”, “Katil”, “Öldüren Şehir”, “Vahşi Bir Kız Sevdim”, “Kardeş Kurşunu” adlı filmleri, Osman Seden ile de 1957’de “Bir Avuç Toprak” filmini yaptı.

Ayhan Işık, 1959 yılında, Amerika Birleşik Devletleri’ne giderek Hollywood’da oyunculuğu denemek istedi. Kimi filmlerde rol almayı da başardıysa da bu girişimleri, onun oyunculuk kariyerine ve gelişimine fazla bir katkıda bulunmadı. Ancak orada sinema konusunda inceleme ve gözlemlerde bulundu. Setteki oyuncunun disiplini ve hakları konusunu gözlemleyerek çok ilkeli bir davranış sergilemeyi başardı ve bu duruşu ile Türkiye’de birçok meslektaşına örnek oldu. Hollywood’da başarılı olamayışının nedeni sorulduğunda; “Benim gibi orada 5000 kişi sıra bekliyor. Ayrıca onların çok da marifetleri var. Zıplayıp havada iki takla atıyorlar. Hem de ana dilleri gibi İngilizce konuşuyorlar. Bize orada ekmek yok” açıklamasını yapmıştı.

Işık, 1960’ların başlarında Vedat Türkali’nin senaryosunu yazdığı “Otobüs Yolcuları” filmiyle yeniden Yeşilçam’a döndü. Arkasından, yine Lütfü Akad ile “Orhan Kemal”in bir romanından yine Vedat Türkali’nin senaryolaştırdığı “Üç Tekerlekli Bisiklet” filminde oynadı. Bu dönemlerde Belgin Doruk ile birlikte oynadığı “Küçük Hanım” seri filmleri ile de halk tarafından oldukça beğenildi ve devam eden dönem içerisinde halktan “Taçsız Kral” unvanını aldı. Oyuncu ve yönetmen olarak “Örgüt” filmini çekti ve bu arada kimi televizyon reklam filmlerinde rol aldı.

Türk sinemasının en tanınmış erkek oyuncusu olan Ayhan Işık, ikinci filminden sonra fiziği ve yeteneği ile dikkatleri çekerek, ölene kadar çevirdiği bütün filmlerde hep başrol oynadı. Her türlü rolde yeteneğiyle göz doldurmayı başararak, sinemada dram, politik, romantik, komedi, macera ve diğer tarzlarda örnekler sundu. 1975 yılından itibaren yapımcı, yönetmen ve senaryo yazarı olarak Türk sinemasına katkıda bulundu. Aynı yıllarda İtalyan yapımcılarla çektiği ve başrolünü de Klaus Kinski ile paylaştığı “La Mano Che Nutre La Morte” ve “Le Amanti Del Mostro” adlı filmleri yaptı. Bu filmler İtalya’da ile Avrupa’nın kimi ülkelerinde vizyona girseler de Türkiye’de sansüre uğrayarak seyirciyle hiçbir zaman buluşamadılar.

Ayhan Işık, 1970’li yıllarda yeni bir moda rüzgârıyla film yıldızları peş peşe sahneye çıkmaya, plaklar doldurmaya başlayınca, kendisi de bu modaya uydu. Münir Nurettin Selçuk’tan dersler alarak klasik Türk müziği dalında sahne denemeleri yaptı ve bir tane de 45’lik plak doldurdu, ancak devamını getiremedi. Dolayısıyla müzik, yapımcılık ve yönetmenlikte başarılı olamadı. Ancak, iki yüze yakın filmde rol alan Ayhan Işık, kuşkusuz ünlü bir sinema yıldızı olmayı başarmıştı. Özellikle Türkân Şoray ile başrolü paylaştığı filmlerle kendisine hayran ciddi bir kadın seyirci kitlesi oluşmuştu.

Ayhan Işık, İstanbul’da evinin balkonunda güneşlenirken, güneş çarpmasına bağlı olarak beyin kanaması sonucunda, kaldırıldığı hastanede üç gün komada kaldıktan sonra, henüz elli yaşındayken, 13 Haziran 1979 tarihinde öldü ve Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verildi.

Peyami Safa’nın romanlarından sinemaya uyarlanan “Cingöz Recai” tiplemesini canlandırdığı yapımlarda da oynadı. Rol aldığı filmlerden özellikle “Küçük Hanımın Şoförü” (1970) , “Cingöz Recai” (1969)  “Küçük Hanımefendi” (1967), “Acı Hayat” (1962), “Üç Tekerlekli Bisiklet” (1962), “Avare Mustafa” (1961), “Otobüs Yolcuları” (1961), “Yangın Var” (Eski İstanbul Kabadayıları, 1960), “Kanun Namına” (1952) adlı filmlerle dikkat çekmişti. Türk Filmleri Festivali’nde “En Başarılı Erkek Oyuncu” (1954), Ses Dergisi “En Başarılı Erkek Oyuncu” (1962), Artist Dergisi “En Başarılı Erkek Oyuncu” (1965) ödüllerini aldı.

Aile dostu Sadri Alışık adına kurulan Sadri Alışık Kültür Merkezi tarafından, uzun yıllar, sinema oyunculuğu dalında verilen ödüller bağlamında “Ayhan Işık Özel Ödülleri”  verildi. “Aşka İnanmıyorum” adlı bir şiir kitabı vardır.

HAKKINDA: V. Recai Velibeyoğlu / Örneklerle Basılmış Bütün Şiir Kitapları Antolojisi (c. 1, 1975), Ana Britannica Ansiklopedisi (c. 11, s. 408-409, 1987), Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi (c. 6, 1983), Nebil Özgentürk / Ayhan Işık (1999), Ömer Ayhan / Siyah Beyaz Bir Öykü (Türk Sinemasının 1960’lı yıllardan günümüze kadarki yılları, 2001), Şükran Kuyucak Esen / Türk Sinemasının Kilometre Taşları (2002), TDOE-TDE Ansiklopedisi (c. 5, 2004), Nigâr Pösteki / Ayhan Işık: Yeşilçam’dan Bir Portre (2007).