Divan şairi (D. ?, Amasya - Ö. 18 Ağustos
1515, İstanbul). Tac Bey Oğlu sanıyla tanınan yüce bir neseb ve tam bir soy
temizliğiyle bilinir. Döneminin ünlü âlimlerinden ders alarak yetişti. Bir süre
medresede müderrislik yaptı. Bayezid ve Yavuz Sultan Selim döneminde Nişancılık
görevinde bulundu. Çaldıran savaşında esir alınan Şah İsmail’in eşi Taçlı
Hanım’la evlendirildi. Anadolu Kazaskerliğine atandı. Amasya’daki bir yeniçeri
ayaklanmasına karıştığı iddiasıyla idam edildi, Balat’a gömüldü.
Döneminin güçlü münşilerinden olan Cafer
Çelebi, I. Selim’in Şah İsmail’e mektupları ile Çaldıran Savaşı sonrası çeşitli
yerlere gönderilen fetihnâmeleri de kaleme almıştır. Hevesnâme adlı
mesnevisinde İstanbul’un 15. yüzyıl hayatı, önemli yapıları, gezilip görülmeye
değer yerleri anlatılır.
“Şiir alanında çağının Hassan’ı, nesir
üslûbunda ise dönemin Subhan’ı idi. (…) Mesnevisi, kendi buluşu olup gençlik hevesiyle kendi iç
dünyasını dile getirmiştir. Matlaından maktaına kadar şaşılacak sözler, garip
manalar, nükte dolu beyitler, güzel edebi sanatlar, ibare ve istiarelerle dolu,
beliğ ve büyüleyici bir kitaptır.” (Latifî Tezkiresi)
ESERLERİ:
Divan (Farsça ve Türkçe şiirleri), Münşeat, Hevesnâme (yaz.
1493), Fetihnâme-i İstanbul (bas. 1513).
HAKKINDA: Mustafa İsen / Latifî Tezkiresi
(1999), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (1967), Şükran
Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999).
Perçemidür pîr-i küştî-gîr-i gerdûnun hilâl
Kim sepîd itmişdürür anı mürûr-i mâh ü sâl
Yâ felek bir heft-ser ejderdür encümden anun
Cismi pul puldur zebâ-i âteşînidür hilâl
Tıfl iken Zâl-i Zeri yâhud bulup bir kûşede
Mihr ile besler kenârında felek Ankâ misâli
Ya dilini ensesinden çekdi mâhun âfitâb
İtdügiyçün dilberümle da‘vî-i hüsn ü cemâl
Yâ sipihr evsâf-i iydi fikri derken gönline
Düşdi bir bârik ma‘nâ geldi bir nâzük hayâl